Przygotowanie starszego dziecka na przyjęcie nowego członka rodziny to ważny proces i nie powinno się go bagatelizować. Pociecha, która dotąd była oczkiem w głowie rodziców, nagle przestaje być w centrum uwagi. Dla małego człowieka to zupełnie niezrozumiała sytuacja.
„Gdy obserwuje się starsze dziecko w towarzystwie nowo narodzonego, często można dostrzec cierpienie tego pierwszego, gdy widzi, jak coś, co niegdyś było ofiarowywane jemu, jest teraz dawane bratu lub siostrze” – tłumaczy brytyjska ekspertka od wychowywania dzieci, Margot Sunderland, w książce „Mądrzy rodzice”.
Specjalistka zauważa, że rywalizacja z rodzeństwem może wzbudzać w dziecku rozmaite uczucia, nie tylko ból związany z obserwowaniem miłosnego duetu matki z rywalem, który ma równe prawa do jej sympatii. Według Sunderland agresywne zachowanie i impulsywność, będące skutkiem bólu odczuwanego przez rodzeństwo, często wynikają ze spadku poziomu opioidów, związanego z poczuciem, że ma się status kogoś wykluczonego. Dochodzi również do zablokowania ważnych systemów regulujących nastrój i wzrostu stężenia innych hormonów w mózgu.
Jak przygotować starsze dziecko na pojawienie się rodzeństwa?
Poczuciu odtrącenia, czy wręcz przekonania o byciu niekochanym, można i trzeba zaradzić. Specjaliści z prestiżowej kliniki Mayo w Stanach Zjednoczonych podpowiadają, aby zacząć od przeprowadzenia ze starszakiem rozmowy. Matka powinna pokazać dziecku swój rosnący brzuch i wytłumaczyć, co dzieje się w środku.
Zdaniem Margot Sunderland celebrowanie ciąży może mieć ogromny wpływ nie tylko na matkę i nienarodzone dziecko, ale także na pozostałą część rodziny. Dobre samopoczucie kobiety przeniesie się na otaczające ją osoby.
Kilkulatkowi warto wyjaśnić, że nowo narodzone dziecko będzie głównie jadło, spało i płakało. Będzie też wymagało uwagi i opieki. Na początku nie będzie towarzyszem zabaw, co jednak zmieni się, gdy podrośnie.
Pomocne w uświadomieniu starszakowi szykujących się zmian może być wspólne przygotowanie kącika dla noworodka, a już po jego narodzinach angażowanie kilkulatka do pomocy (dostosowanej do jego możliwości). Starszą pociechę warto włączyć nawet do robienia rodzinnych zdjęć.
Jak okazywać miłość starszemu dziecku?
Margot Sunderland: „Dziecko nie podejdzie do ciebie i nie powie: Wydaje mi się, że wolisz mojego brata, i czuję się przez to skrzywdzona. Językiem pozwalającym dzieciom wyrazić uczucia jest ich zachowanie. Mogą okazywać swój ból, krzywdząc rodzeństwo, zachowując się wyzywająco lub marudząc”. To charakterystyczne symptomy lęku i zazdrości, z którymi musi się zmierzyć zarówno starszak, jak i reszta rodziny.
Tak często, jak to konieczne, trzeba zapewniać starsze dziecko o miłości do niego. Rozmowa ze starszakiem powinna być szczera. „Bardzo cię kocham i przepraszam, jeżeli czasami zapominam, żeby ci to okazać” – to słowa, które według Margot Sunderland może skierować matka do pierworodnego dziecka. Okazana empatia zaktywizuje opioidy w mózgu dziecka, dzięki czemu dziecko poczuje się bezpiecznie.
Jak radzi Sunderland, należy zachować szczególną czujność, gdy starsze dziecko przygląda się matce, gdy ta spędza z niemowlakiem wspaniałe chwile. Sposobem na okazanie miłości starszemu dziecku jest spędzanie z nim czasu – sam na sam. Każdego dnia powinno się znaleźć czas na wspólną zabawę. Gdy natomiast do domu przychodzą goście, warto poprosić ich, by przynieśli jakiś drobiazg również dla pierwszego dziecka.
Bibliografia:
1. Margot Sunderland, „Mądrzy rodzice”, Świat Książki, Warszawa 2008,
2. Healthy Lifestyle: Children's health
