Zdarzają się sytuacje, kiedy, mimo prawidłowego leczenia kanałowego, zmiany zapalne nie goją się. Jedynym ratunkiem dla chorego jest wówczas resekcja zęba. W nomenklaturze medycznej zabieg ten określa się mianem apikotomii. Postępowanie to zapewnia bezpośredni dostęp do ogniska infekcji, dzięki czemu możliwe jest jej skuteczne wyeliminowanie, bez konieczności uszkodzenia zęba. Niewykonanie resekcji może skutkować powstaniem torbieli, ziarniaków i ropni okołowierzchołkowych.
Co to jest resekcja zęba?
Resekcja zęba to zabieg z zakresu chirurgii stomatologicznej przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym, który jest uważany przez specjalistów za jeden z najskuteczniejszych sposobów ochrony źle gojącego się zęba po inwazyjnym leczeniu kanałowym. Wykonuje się go najczęściej na zębach jednokorzeniowych, czyli siekaczach i kłach.
Na czym polega resekcja zęba?
Resekcja wierzchołka korzenia zęba polega na nacięciu śluzówki w jego okolicy. Następnie wycina się okienko kostne o średnicy minimalnej 4 mm przy użyciu wiertarki kostnej lub dłuta, po czym odcina wierzchołek korzenia leczonego zęba z towarzyszącymi mu zmianami zapalnymi (zmiany okołowierzchołkowe). Chirurg wyrównuje ostre brzegi kości i sprawdza prawidłowość oczyszczenia ubytku. Następnie wykonuje szczelne wypełnienie kanału korzeniowego od strony wierzchołka (wypełnienie wsteczne) materiałami biokompatybilnymi. Kanały korzeniowe wypełniane są najczęściej rdzeniem gutaperkowym z uszczelniaczem (żywice epoksydowe). Ranę zaszywa się i pozostawia do zagojenia.
Niekiedy wykonuje się uzupełnienie usuniętego fragmentu kostnego przy wykorzystaniu materiału kościozastępczego, które w znacznej mierze przyspiesza gojenie się kości. Standardowa operacja trwa nie dłużej niż godzinę. Zapewnienie całkowitej szczelności wypełnienia kanału korzeniowego jest jednym z głównych czynników decydujących o powodzeniu zabiegu. Działanie to umożliwia zasiedlanie jamy poresekcyjnej przez patogenne drobnoustroje mogące zaburzać odbudowę kostną. Resekcja wierzchołka zęba zapewnia szybkie złagodzenie bólu i stanu zapalnego. Zazwyczaj pozwala uniknąć ekstrakcji zęba. Satysfakcjonujące wyniki leczenia metodą resekcji wierzchołka korzenia osiąga się w 50–90%.
Wskazania do resekcji zęba
Resekcja korzenia zęba jest powszechnie stosowanym i akceptowanym sposobem leczenia, który przeprowadza się w sytuacji, gdy rozwinęły się powikłania po leczeniu endodontycznym. Dotyczy to zarówno komplikacji w trakcie leczenia kanałowego, jak i tych odległych. Wśród wskazań do resekcji zęba wymienia się m.in.:
- złej jakości lub niepełne wypełnienie kanału korzeniowego, które może dać początek procesom zapalnym,
- leczenie zębów z uzupełnieniem protetycznym, takim jak wkłady koronowo- korzeniowe,
- specyficzną budowę zęba, uniemożliwiającą prawidłowe wyleczenie kanału (zęby mają zakrzywione lub bardzo cienkie kanały korzeniowe),
- złamanie narzędzia dentystycznego w kanale korzeniowym,
- złamanie korzenia w okolicy wierzchołka lub jego perforacja podczas leczenia endodontycznego,
- brak możliwości udrożnienia kanału korzeniowego na całej jego długości, aż do wierzchołka zęba,
- samoistne obumarcie zęba, w którym rozwinęły się stany zapalne w szczytach korzenia, takie jak ziarniaki, torbiele czy ropnie,
- przedostanie się poza wierzchołek korzenia materiału wypełniającego kanał, co jest przyczyną utrzymującego się bólu.
Przeciwwskazania do resekcji zęba
Resekcji nie przeprowadza się, jeśli:
- wielkość zmiany przekracza 1/3 wielkości przywierzchołkowej części zęba,
- doszło do zaniku kości otaczającej ząb,
- ma miejsce złamanie przedłużenia zęba,
- rozwinęły się zmiany zapalne przy ozębnej, w obrębie jamy ustnej i gardła,
- u leczonego stwierdzono choroby ogólne grożące zaburzeniami w krzepnięciu krwi, niewyrównaną cukrzycę, choroby tarczycy, niewyrównane nadciśnienie lub stany obniżające odporność,
- dotyczy zębów mlecznych i uzębienia kobiet ciężarnych,
- rozwinęły się stany wirusowe, takie jak opryszczka wargi.
Powikłania po resekcji a zęba
Po resekcji korzenia zęba zazwyczaj pojawia się opuchlizna. Innymi, równie częstymi powikłaniami są obrzęk, zaczerwienienie, ból i krwawienie. Mogą się rozwinąć parestezje, czyli uczucie mrowienia (zęby górne i dolne). Nierzadko dochodzi do powstawania blizn na śluzówce.
W sporadycznych przypadkach może nastąpić porażenie lub uszkodzenie nerwu czy zęba sąsiedniego. Resekcja korzenia zęba może dać powikłania w postaci otwarcia zatoki szczękowej, wypadnięcia zęba czy zakażenia rany. Rzadkością jest wtłoczenie fragmentu korzenia do zatoki.
Czas gojenia po resekcji korzenia zęba wynosi kilka dni, a maksymalnie do tygodnia. W przypadku długotrwale utrzymującego się bólu, krwawienia czy podwyższonej temperatury ciała należy zgłosić się do lekarza.
Wskazania po resekcji zęba
Nie należy odstępować od czynności higienicznych jamy ustnej, z wyłączeniem operowanej okolicy. Zaleca się przyjmowanie rozdrobnionych pokarmów o letniej temperaturze przez około 2 dni. Bezwzględnie konieczne jest co najmniej tygodniowe odstawienie używek. Zalecane jest również kilkudniowe ograniczenie nadmiernego wysiłku fizycznego.
Bibliografia:
1. Dominiak M., Zapała J., Gedrange T., Podstawy chirurgii stomatologicznej, Wrocław, Elsevier & Partner, 2013.
2. Heigelmann M., Wędrychowicz-Welman A., Szafiński A., Kuszczak T., Wypełnienie wsteczne kanałów korzeniowych po resekcji wierzchołka korzenia – przegląd piśmiennictwa, „DENTAL FORUM”, 2015, XLIII(2), s. 93-98.
3. Koerner K.R., Chirurgia stomatologiczna w gabinetach ogólnodentystycznych, Wrocław, Elsevier & Partner, 2009.
4. Sidorowicz K., Sokalski J., Pernak A., Czarnecka B., Ocena szczelności wybranych cementów do wypełnień kanałów korzeniowych zębów poddanych resekcji wierzchołka korzenia, „Dental and Medical Problems”, 2010, 47(4), s. 450–455.
5. Bartkowski S., Chirurgia szczękowo-twarzowa, Kraków, AGES, 1996.
