Współczesna badania szacują szanse osób z wykrytym nowotworem złośliwym na podstawie oceny procenta chorych, którzy przeżyli 5 lat. W przypadku raka jelita grubego poddanego odpowiedniemu, szybkiemu leczeniu, możliwość pięcioletniego przeżycia sięga nawet 90%. Wartość ta obniża się wielokrotnie w przypadku guzów nieoperacyjnych, gdzie terapia ma charakter objawowy i powinna zapewnić pacjentowi podniesienie komfortu życia i zmniejszenie dolegliwości bólowych.
Rak jelita grubego – rozwój
Rak jelita grubego jest nowotworem złośliwym, wywodzącym się najczęściej z nabłonka gruczołowego ściany jelita. Początkowo rozwija się w jej obrębie, stopniowo naciekając kolejne warstwy: błonę podstawną, warstwę podśluzową, mięśniówkę oraz otrzewną pokrywającą ten narząd. Rozwijający się guz penetruje ściany naczyń krwionośnych, co powoduje przenikanie komórek nowotworowych do krwi. Przepływają one do wątroby, a następnie, przez serce, do płuc. Dlatego najczęstszymi miejscami powstawania zmian przerzutowych są wątroba i płuca. Rzadziej tworzą się one w kościach lub mózgu.
Komórki nowotworowe płyną też z chłonką do najbliższych, a następnie dalszych węzłów chłonnych. W nich również mogą osiadać i namnażać się, tworząc nowe ogniska przerzutowe. W trakcie choroby nowotworowej dochodzi do stopniowego wyniszczenia organizmu i ciężkich anemii (ze względu na zaburzenia wchłaniania, krwawienia do przewodu pokarmowego oraz przyspieszony metabolizm w obrębie nowotworu, powodujący zużywanie dużych ilości substancji odżywczych).
Czy dieta może przyczynić się do rozwoju raka jelita grubego? Zobacz nasz film i poznaj opinię eksperta
Ocena stanu zaawansowania nowotworu i rokowanie
Podstawą do sformułowania rokowania w raku jelita grubego jest ocena stanu klinicznego chorego. Dokonuje się tego według przyjętego i uznanego wśród onkologów schematu TNM, gdzie T (tumor) to miejscowe zaawansowanie guza pierwotnego w jelicie, N (nodes) to ilość i wielkość zmian w węzłach chłonnych, zaś M (metastases) określa obecność i charakterystykę przerzutów do odległych narządów.
Dodatkowym, bardzo ważnym kryterium jest ocena stopnia złośliwości nowotworu. Podczas badania histologicznego określa się typowe dla komórek nowotworowych parametry, takie jak: stopień zróżnicowania (czyli podobieństwa do komórek prawidłowych), wielkość, tworzenie regularnych, podobnych do tkanek struktur albo chaotyczne namnażanie, zdolność do tworzenia nowych naczyń krwionośnych w obrębie guza itd. Obserwując te cechy, można określić, jak szybko będzie rozwijał się guz, jaka jest jego agresywność, na jakie leczenie będzie wrażliwy. W przypadku raka jelita grubego chodzi głównie o wrażliwość na chemioterapię, gdyż radio- i hormonoterapia nie przynoszą zwykle istotnych klinicznie efektów.
Rokowanie zależne jest również od stanu ogólnego chorego. Jeśli choroby współistniejące (np. ciężka niewydolność oddechowa) nie pozwalają na wykonanie bardzo rozległego zabiegu operacyjnego, to radykalne leczenie bywa niemożliwe. Niektóre schorzenia mogą również komplikować lub wręcz nie pozwolić na wdrożenie skutecznej chemioterapii, w której wykorzystuje się substancje o wielu groźnych efektach ubocznych.
Rak jelita grubego – leczenie
Leczenie raka jelita grubego jest uzależnione od stopnia zaawansowania choroby. Zmiany zlokalizowane w śluzówce jelita mogą być doszczętnie usunięte za pomocą kolonoskopu. Bardziej rozległe zmiany miejscowe usuwa się (o ile jest to możliwe) operacyjnie z dużym odcinkiem jelita i z okolicznymi węzłami chłonnymi. Zabieg może być wykonany techniką klasyczną lub w rzadkich przypadkach – laparoskopowo. Leczenie uzupełnia się kompleksową chemioterapią, która przed operacją może zmniejszyć masę guza, a po niej –zniszczyć resztę komórek nowotworowych obecnych w miejscu zabiegu lub w mikroprzerzutach.
Od leczenia operacyjnego odstępuje się, gdy guz nacieka sąsiednie narządy lub obecne są przerzuty odległe. Chemioterapia pozwala w takich przypadkach na spowolnienie rozwoju choroby oraz zmniejszenie dolegliwości i prawdopodobieństwa komplikacji (np. perforacji jelita, zapalenia otrzewnej, niebezpiecznych krwawień). Groźnym powikłaniem jest też niedrożność jelita spowodowana rozrostem guza. Można jej uniknąć, wykonując chirurgicznie zespolenie omijające guz albo wytwarzając stomię w powłokach brzusznych, przez którą odprowadzana jest treść jelitowa.
Rak jelita grubego – rokowanie przy przerzutach do wątroby lub płuc
Przerzuty raka jelita grubego do wątroby, płuc albo innych narządów świadczą o dużym zaawansowaniu choroby. Ich obecność pogarsza rokowanie. Pojedyncza zmiana może być usunięta operacyjnie, o ile możliwe jest całkowite usunięcie guza pierwotnego z marginesem tkanki zdrowej. Istnienie mnogich przerzutów zwykle powoduje zakwalifikowanie chorego do chemioterapii i leczenia paliatywnego.
Rak jelita grubego – rokowanie
Rokowanie w raku jelita grubego określa się na podstawie całej zebranej wiedzy na temat stanu pacjenta. Może to zrobić jedynie doświadczony specjalista onkolog, biorąc pod uwagę specyfikę konkretnego zachorowania. Nie można więc przytoczyć żadnych konkretnych statystyk, odnoszących się do wszystkich chorych.
Po 50. roku życia niezbędne jest regularne wykonywanie badań profilaktycznych (jeśli w rodzinie były przypadki raka jelita grubego, zaleca się wykonanie pierwszego badania już w 40. roku życia). Wczesne rozpoznanie i szybkie leczenie pozwalają na zatrzymanie choroby i pełne wyzdrowienie, podczas gdy zgłoszenie się do lekarza z zaawansowanym stadium nowotworu może uniemożliwić powrót do zdrowia.
Kolonoskopia to najlepszy sposób na wczesne wykrycie raka jelita grubego. Jak wygląda takie badanie i kiedy warto je wykonać? Dowiesz się tego z naszego filmu
