Leki psychotropowe to leki mające wpływ na funkcje psychiczne. Są bardzo często stosowane, a wręcz nadużywane. Lekarze pierwszego kontaktu bardzo często przepisują różne rodzaje tych leków. Wiele osób przyjmuje psychotropy regularnie jako nieszkodliwy suplement, niejednokrotnie uzależniając się od nich. Niestety często psychotropy są wówczas popijane alkoholem. Interakcje pomiędzy alkoholem a lekami mogą bowiem być niebezpieczne. Ponadto większości leków psychotropowych nie mogą stosować kobiety w ciąży. Mimo iż u dorosłego człowieka nie wywołują one zazwyczaj wielu poważnych skutków ubocznych, to jednak działanie na płód może mieć poważne konsekwencje.
Czym są psychotropy?
Psychotropy to bardzo liczna grupa leków mających ogromny wpływ na funkcjonowanie psychiki. Są stosowane w leczeniu wielu zaburzeń. Ze względu na dość szeroki wachlarz chorób, wyróżnia się kilka grup psychotropów:
-
neuroleptyki – mają działanie przeciwurojeniowe i przeciwomamowe, działają uspokajająco. Są stosowane w leczeniu psychoz urojeniowych, schizofrenii, manii, a niejednokrotnie włączane pomocniczo w leczeniu depresji;
-
antydepresanty – to leki regulujące nastrój. Stosowane są w terapii zaburzeń afektywnych, przede wszystkim depresji, ale również w zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych, lęku napadowym i zaburzeniach kontroli impulsów;
-
anksjolityki, czyli leki przeciwlękowe, mają dość duży potencjał uzależniający, więc powinny być stosowane z rozwagą. Należy też być ostrożnym po ich odstawieniu. Mają zastosowanie właściwie we wszystkich zaburzeniach, szczególnie kiedy towarzyszy im lęk o stosunkowo dużym nasileniu;
-
normotymiki, czyli leki stabilizujące nastrój – najczęstszym wskazaniem do ich stosowania są zaburzenia dwubiegunowe. Do normotymików zalicza się tu lit, karbamazepinę, kwas walproinowy. Dwa ostatnie stanowią również leki stosowane w terapii padaczki;
-
leki nasenne, które są stosowane w zaburzeniach snu i bezsenności,
-
leki nootropowe i prokognitywne, czyli preparaty aktywizujące i poprawiające procesy myślowe, stymulujące procesy poznawcze.
Nazwy psychotropów są różne. Podane wyżej stanowią określenia najczęściej używane zarówno przez lekarzy, jak i przez laików. Nazwy typu „antydepresanty” w literaturze naukowej raczej zastępowane są bardziej medycznymi określeniami, np. „leki antydepresyjne”.
Psychotropy a alkohol
Niektóre osoby mimo stosowania antydepresantów często sięgają po alkohol. Tymczasem pomiędzy tymi substancjami zachodzą w organizmie liczne interakcje. Alkohol działa na kilka układów w organizmie, m.in. na układ nerwowy, czyli tak jak psychotropy. Sam alkohol zaburza procesy regulujące pracę mózgu, ponieważ upośledza równowagę pomiędzy sygnałami pobudzającymi a hamującymi w ośrodkowym układzie nerwowym. Może działać sedatywnie, czyli nadmiernie uspokajająco, jak również nadmiernie aktywizująco. Wpływa istotnie na funkcje neuroprzekaźników w ośrodkowym układzie nerwowym, w związku z czym może nasilać bądź blokować działanie psychotropów. Oznacza to, że jeśli dany lek działa np. nasenne, interakcja z alkoholem może doprowadzić do patologicznej senności, utraty świadomości, a nawet zatrzymania oddechu.
Wszelkie interakcje, jakie zachodzą w organizmie człowieka pomiędzy alkoholem a psychotropami, skutkują nasileniem skutków ubocznych zarówno psychotropów, jak i alkoholu. W zależności od rodzaju psychotropu te interakcje mogą być różne. Okazać się więc może, że u chorych na depresję popicie odpowiedniego leku alkoholem skutkuje brakiem poprawy bądź np. wystąpieniem skrajnej euforii. Popijając niektóre psychotropy alkoholem, można doprowadzić nawet do utraty świadomości czy zatrzymania oddechu i zgonu. Każda substancja czynna i każdy lek ma różny okres półtrwania w organizmie. Dlatego też przyjęcie leku nasennego jednego dnia, a drugiego wypicie alkoholu, nie wywoła reakcji niepożądanych. Przy przewlekłej terapii psychotropami utrzymują się one stale w pewnym stężeniu we krwi, dlatego spożycie alkoholu w dowolnym momencie może okazać się niebezpieczne. U osób nadużywających alkoholu lub stosujących go długotrwale dochodzi do zaburzeń struktury białek, co powoduje zmiany aktywności receptorów w układzie nerwowym i zaburzenia w zakresie ich pobudliwości. W tym przypadku niebezpieczne jest przyjęcie nawet pojedynczej dawki leku.
Psychotropy a ciąża
Leki psychotropowe w ciąży mogą wywołać u płodu liczne działania niepożądane, w tym wady wrodzone czy zaburzenia rozwojowe. U noworodków można spodziewać się większego ryzyka zaburzeń adaptacyjnych, wzmożonego napięcia mięśniowego, drgawek, zaburzeń aktywności, czy nawet oddychania. Psychotropy mogą być stosowane w ciąży wyłącznie w sytuacji, gdy korzyści z ich przyjmowania przewyższają ryzyko wystąpienia skutków ubocznych. Wskazaniem bywa więc np. depresja, która może być leczona wyłącznie lekami antydepresyjnymi.
