Duszność to subiektywne uczucie braku powietrza lub trudności w oddychaniu. Towarzyszą jej też czasem: wzmożona praca mięśni oddechowych, zadyszka, kaszel, świsty podczas oddychania, niemożność zaczerpnięcia powietrza oraz ból w klatce piersiowej. Chorzy odczuwają także lęk. Duszność może pojawić się podczas wysiłku fizycznego, niekiedy w spoczynku – najczęściej w pozycji leżącej. Może być napadowa lub przewlekła. Najczęstsze przyczyny duszności to choroby płuc i serca, zaburzenia neurologiczne, zatrucia lub wzburzenie emocjonalne.
Najczęstsze przyczyny duszności
Na duszność mogą mieć wpływ czynniki środowiskowe, fizjologiczne i psychologiczne. Jej przyczyną nie zawsze jest poważna choroba – bardzo często uczucie braku tchu pojawia się po intensywnym wysiłku fizycznym, kiedy organizm ma zwiększone zapotrzebowanie na tlen. Podobnie może dziać się na dużych wysokościach (np. w górach). U części osób duszność jest odpowiedzią na wzburzenie emocjonalne i silny stres.
Inne przyczyny duszności to:
- choroby układu oddechowego,
- infekcje bakteryjne lub wirusowe,
- schorzenia układu krążenia,
- choroby ośrodkowego układu nerwowego,
- zatrucia.
W zależności od przyczyny duszności mogą jej towarzyszyć także: kaszel, zasinienie skóry, ból w klatce piersiowej, wzmożona praca mięśni oddechowych, niemożność mówienia, a także świsty lub charczenie podczas wdychania lub wydychania powietrza. Czasem występuje także lęk lub atak paniki. Jeżeli pojawią się problemy z oddychaniem, należy udać się do lekarza.
Przyczyny duszności napadowej
Duszność napadowa to stan, w którym uczucie braku tchu pojawia się nagle. Może przytrafić się osobom, u których doszło do infekcji dróg oddechowych (ostrego zapalenia oskrzeli, zapalenia płuc, krtani). Utrudnione oddychanie jest spowodowane zwężeniem dróg oddechowych. Poza dusznością najczęściej występuje także gorączka, kaszel, świszczący oddech i ogólne złe samopoczucie.
Inne przyczyny duszności napadowej to zaostrzenie chorób przewlekłych: astmy oskrzelowej i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Kiedy dojdzie do skurczu oskrzeli i zwężenia dróg oddechowych, pacjent kaszle oraz odczuwa ucisk w klatce piersiowej i duszność. Objawy te mogą mieć różny stopień nasilenia i ustępują po podaniu leków.
Innymi przyczynami duszności napadowej są:
- zatorowość płucna,
- obrzęk płuc,
- odma opłucnowa,
- aspiracja ciała obcego,
- zawał mięśnia sercowego,
- zaostrzenie niewydolności krążenia,
- uszkodzenie dróg oddechowych substancją chemiczną,
- słaba kondycja fizyczna (wysiłek fizyczny niewspółmierny do możliwości),
- stres, wzburzenie emocjonalne, atak paniki.
Jakie są przyczyny duszności przewlekłej?
Duszność wysiłkowa to trudności w oddychaniu, które rozwijają się w ciągu kilku tygodni lub miesięcy. Początkowo są odczuwane w trakcie sporego wysiłku fizycznego, jednak z czasem pojawiają się nawet w trakcie chodzenia lub spoczynku. Przyczyny duszności przewlekłej to:
- zwłóknienie płuc,
- przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP),
- pierwotne nadciśnienie płucne,
- choroby klatki piersiowej,
- mukowiscydoza,
- guzy w klatce piersiowej,
- przewlekła niewydolność serca,
- miastenia,
- stwardnienie zanikowe boczne.
Przyczyny duszności w nocy
Przyczyny duszności w nocy lub w pozycji leżącej mogą być związane z infekcją dróg oddechowych, obturacyjnym bezdechem sennym lub astmą. Trudności z oddychaniem mogą wystąpić także u pacjentów ze zdiagnozowaną dychawicą sercową. Jest to choroba spowodowana zastojem krwi w krążeniu płucnym. Schorzenie towarzyszy lewokomorowej niewydolności serca. Duszność ustępuje po kilkunastu minutach po zmianie pozycji z leżącej na stojącą.
Przyczyny duszności w gardle
Duszność w gardle to potoczne określenie, którego używają pacjenci z uciskiem lub uczuciem ciała obcego w gardle. Jest to bardzo nieprzyjemny objaw wymagający konsultacji lekarskiej i wykonania podstawowych badań laryngologicznych. Możliwe przyczyny duszności w gardle to:
- choroba refluksowa przełyku,
- powiększenie tarczycy,
- choroby gardła lub krtani,
- powiększenie węzłów chłonnych,
- przewlekły stres.
Kiedy należy zgłosić się do lekarza przy duszności?
Do lekarza należy zgłosić się zawsze, kiedy wystąpią trudności w oddychaniu. Specjalista zbierze wywiad i wykona badania, które pozwolą ustalić przyczyny duszności. Szczególnie niebezpieczną sytuacją wymagającą pilnej interwencji medycznej jest duszność, której towarzyszy zasinienie skóry, utrata przytomności, silny ból w klatce piersiowej lub nagłe pogorszenie samopoczucia.
Zobacz film: Drogi oddechowe
Bibliografia:
1. J. Kozielski, Diagnostyka duszności w chorobach płuc, [w:] „Folia Cardiologica Excerpta” 2013, tom 8, supl. B, https://journals.viamedica.pl/folia_cardiologica/article/viewFile/35784/25894, [dostęp: 12.08.2019].
