Co to są przeciwciała? To komórki wydzielane przez układ odpornościowy, a konkretnie przez pobudzone do pracy limfocyty B (komórki plazmatyczne). Są wytwarzane podczas odpowiedzi odpornościowej typu humoralnego. Mogą być odpowiedzią na infekcje lub wynikiem nieprawidłowo działającego układu immunologicznego w chorobach autoimmunologicznych. Przeciwciała zamiennie nazywane są immunoglobulinami, chociaż immunoglobuliny to szersze pojęcie.
Przeciwciała odpornościowe: budowa, klasy, funkcje
Przeciwciała dzieli się na klasy i podklasy ze względu na ich działanie. Wyróżnia się pięć klas przeciwciał:
-
przeciwciała IgA – immunoglobuliny wydzielnicze zawarte w łzach, ślinie i wydzielane na powierzchnię błon śluzowych układów moczowego, oddechowego i jelita oraz obecne w osoczu; ich funkcją jest chronienie błon śluzowych przed wnikaniem chorobotwórczych drobnoustrojów,
- przeciwciała IgD – nie są dobrze zbadane, zatem nie określono ich funkcji w pełni; przypuszcza się, że mogą pobudzać limfocyty B i wpływać na to, by komórki te produkowały przeciwciała różnych klas,
- przeciwciała IgE – pobudzają leukocyty do wytwarzania histaminy w reakcjach alergicznych, mają znaczenie w zwalczaniu pasożytów; badanie przeciwciał IgE służy do wykrywania alergii,
- przeciwciała IgG – jest ich najwięcej (stanowią około 80 procent wszystkich przeciwciał), są elementem wtórnej odpowiedzi immunologicznej, czyli organizm produkuje je po rozpoznaniu infekcji na podstawie zgromadzonych informacji, dzięki temu przeciwciała IgG umożliwiają szybką reakcję obronną; przenikają przez łożysko oraz do mleka matki karmiącej,
- przeciwciała IgM – są wydzielane w pierwszej odpowiedzi układu odpornościowego i mają za zadanie powstrzymać infekcję, zanim nie zostaną wytworzone przeciwciała IgG w ilości, w której będą mogły poradzić sobie z chorobotwórczymi drobnoustrojami.
Przeciwciała odpornościowe zbudowane są z łańcuchów białkowych i mają kształt przypominający literę Y. Dwa dłuższe to łańcuchy ciężkie, a dwa krótsze – łańcuchy lekkie. Są połączone wzajemnie i pomiędzy sobą wiązaniami dwusiarczkowymi. W miejscu łączenia łańcuchów ciężkich i lekkich przeciwciała mogą regulować szerokość rozstawu ramion. Budowa przeciwciał różni się w poszczególnych klasach – inaczej wyglądają części składające się z łańcuchów ciężkich.
Badanie na przeciwciała odpornościowe wykonuje się w celach diagnostycznych. Obecność konkretnych przeciwciał pozwala potwierdzić lub wykluczyć niektóre stany chorobowe.
Immunoglobuliny stosuje się w leczeniu – gdy organizm sam wytwarza zbyt mało przeciwciał IgG oraz w terapii celowanej w przypadku konkretnych nowotworów. W leczeniu celowanym stosuje się przeciwciała monoklonalne.
Jak działa układ odpornościowy? Dowiesz się tego z filmu:
Przeciwciała tarczycowe: działanie i wyniki badań
Badanie przeciwciał tarczycy wykonuje się u osób z wolem, czyli powiększeniem tarczycy, w podejrzeniu choroby nowotworowej, chorób immunologicznych (Hashimoto i Gravesa-Basedowa), a także podczas leczenia raka tego gruczołu, by monitorować skuteczność terapii. Przeciwciała przeciwtarczycowe anty-TG, czyli przeciwciała antytyreoglobulinowe (inaczej przeciwciała ATG), mogą sugerować nieprawidłowości w działaniu tarczycy.
Wynik badania przeciwciał powinien być skonsultowany z lekarzem kierującym, ponieważ uzyskane rezultaty należy interpretować w kontekście wyników innych badań i informacji zebranych w wywiadzie lekarskim. Podwyższone przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie we krwi mogą świadczyć o chorobie autoimmunologicznej tarczycy (zwykle towarzyszą temu objawy nadczynności lub niedoczynności gruczołu) albo o wznowie choroby nowotworowej.
Autoimmunologiczne choroby tarczycy pozwalają też stwierdzić badania na przeciwciała przeciw peroksydazie tarczycowej (anty-TPO) oraz przeciwciała TRAb – przeciwko receptorom dla hormonu TSH (tyreotropiny).
Badanie na przeciwciała tarczycy wykonuje się z próbki krwi żylnej. Nie wymagają one specjalnego przygotowania, ale warto pamiętać, że krew należy pobrać rano.
Przeciwciała anty-RH a konflikt serologiczny
Gdy płód ma czynnik Rh+, a matka Rh-, może dojść do konfliktu serologicznego, którego skutkiem jest choroba hemolityczna płodu i dziecka. Żeby w porę wykryć ryzyko tego zjawiska, przeprowadza się u ciężarnej z czynnikiem Rh- badanie na obecność przeciwciał przeciwko czynnikowi Rh+. Ich obecność sprawia, że organizm matki czerwone krwinki płodu traktuje jako wrogie i niszczy je. Aby uniknąć negatywnych skutków konfliktu serologicznego, ciężarnej podaje się immunoglobulinę anty-D, obowiązkowo w przypadku różnych czynników Rh matki i płodu należy podać tę immunoglobulinę do 72 godzin po porodzie. Dzięki temu erytrocyty z czynnikiem Rh+ są niszczone przed tym, jak organizm matki rozpozna je jako wrogie i wytworzy przeciwko nim przeciwciała.
Bibliografia:
1. lek. Małgorzata Haras-Gil "Badanie stężenia immunoglobuliny IgG"
2. Kamil Kowal " Przeciwciała przeciwtarczycowe anty-TG"
3. Kamil Kowal "Przeciwciała TRAb"
