Probiotyki naturalne przynoszą bardzo duże korzyści dla funkcjonowania organizmu człowieka. Przede wszystkim zapewniają zwiększenie ogólnej odporności organizmu, dzięki czemu zmniejszają prawdopodobieństwo wnikania chorobotwórczych drobnoustrojów. Dodatkowo mają wpływ na wchłanianie glukozy, cholesterolu i tłuszczów ze światła przewodu pokarmowego. Probiotyki naturalne można znaleźć w powszechnie dostępnych produktach spożywczych. Ich doskonałym źródłem są kiszonki domowej roboty i mleczne napoje fermentowane, takie jak kefiry czy maślanki.
Dlaczego warto jeść kiszonki? To nie tylko źródło bakterii probiotycznych!
Co to jest probiotyk naturalny?
Termin „probiotyk” został użyty po raz pierwszy w latach 60. XX wieku do określenia substancji wydzielanych przez mikroorganizmy, które mają zdolność stymulowania wzrostu innych mikroorganizmów, jako pojęcie przeciwstawne względem antybiotyku. Probiotyki to pojedyncze lub mieszane hodowle żywych drobnoustrojów, które po spożyciu wykazują korzystny wpływ na zdrowie człowieka. Mogą być przyjmowane w formie gotowych preparatów, ale większą popularnością cieszą się probiotyki naturalne, które można znaleźć w wybranych produktach spożywczych.
Źródła probiotyków naturalnych
Doskonałym źródłem naturalnych probiotyków są kiszonki domowej roboty, takie jak kapusta czy ogórki. Dodatkowo dostarczają one duże ilości witaminy B2, B3, B12, B6 i PP. Kupne kiszonki mają znikome działanie probiotyczne, które jest ograniczone przez konserwowanie sorbinianem sodu.
Cennym źródłem naturalnych probiotyków są mleczne napoje fermentowane z probiotycznym jogurtem naturalnym na czele, który po raz pierwszy został wprowadzony na rynek w 1994 roku. Można je spożywać same lub dodawać do wielu potraw. Wśród nich wymienia się m.in. kefir, kwaśne mleko, maślankę i mleko acidofilne. Żeby mogły być uznane za probiotyczne, powinny zawierać minimum 10 mln jednostek bakterii Bifidobacterium w 1 gramie lub 100 mln bakterii Lactobacillus. Informacje o zawartości szczepów probiotycznych znajdują się na etykiecie produktu, który oznacza się przez dodanie przedrostka „bio”, „sano” lub „acti”. Warto wybierać te o najmniejszej ilości składników. Najlepszy naturalny probiotyk dla dzieci stanowi mleko matki.
Ich kolejnym źródłem jest produkowany na bakteriach kwasu mlekowego i drożdżach kwas chlebowy. Produkt ten jest dość trudno dostępny w sklepach, ale można go z powodzeniem przyrządzić w domu. Kwas chlebowy ma miano napoju narodowego w Rosji, Białorusi i Ukrainie. Popularnością cieszą się produkty probiotyczne pochodzenia nie mlecznego, otrzymywane na bazie fermentacji soków owocowych lub warzywnych przez odpowiednie szczepy bakteryjne. Prowadzone są także badania nad uzyskaniem fermentowanego mięsa, które może stanowić nośnik bakterii probiotycznych.
Kiedy powinno się brać probiotyk?
Kuracja probiotykami zalecana jest w przebiegu schorzeń układu pokarmowego, takich jak zespół jelita drażliwego, zapalenie jelit i biegunki. Probiotyki zapewniają odbudowę flory bakteryjnej jelit, zapobiegają wzdęciom i zaparciom oraz poprawiają trawienie. Mogą przyczyniać się do regeneracji błony śluzowej poprzez zwiększenie szybkości podziałów, a także przez wzrost liczby komórek w kosmkach jelita. U osób z wrzodami żołądka bakterie probiotyczne łagodzą dolegliwości i leczą stany zapalne. Szczepy probiotyczne wykazują zdolność ograniczania wzrostu patogennej bakterii Helicobacter pylori. Wpływają korzystnie na układ nerwowy i koncentrację oraz likwidują toksyny. Wskazane są przy schorzeniach alergicznych, a zwłaszcza atopowym zapaleniu skóry.
Probiotyki naturalne spożywa się również przy antybiotyku. Niestety nierzadko jedzenie produktów fermentowanych nie wystarcza i zalecane jest przyjmowanie doustnych preparatów osłonowych. Organizm potrzebuje probiotyków, kiedy narażony jest na działanie przewlekłego stresu. Powinny je przyjmować zwłaszcza osoby palące papierosy, spożywające alkohol czy ze złymi nawykami żywieniowymi, a zwłaszcza dietą bogatą w żywność typu fast food i wysoko przetworzoną, a ubogą w produkty mleczne. Probiotyki naturalne przywracają też równowagę bakteryjną, która została zaburzona w wyniku stosowania antykoncepcji. Poprawiają profil lipidowy u osób z wysokim poziomem cholesterolu. Zalecane są przy nawracających infekcjach górnych dróg oddechowych, pochwy i pęcherza moczowego.
Trwają badania nad antynowotworowym wpływem probiotyków. Dotychczas opublikowane doniesienia wskazują, że niektóre szczepy probiotyczne wykazują aktywność antymutagenną i antykancerogenną, przez co zmniejszają ryzyko nowotworów jelita i żołądka. Badacze wskazują na możliwość zastosowania ich w prewencji chorób układu krążenia oraz wykorzystania w profilaktyce i leczeniu otyłości. W sposób szczególny wskazane są osobom o obniżonym poziomie odporności, gdyż wykazują działanie immunomodulujące. Bakterie probiotyczne indukują wydzielanie cytokin przez komórki epitelialne jelita. Zwiększają wchłanianie składników mineralnych i witamin.
Jak działa probiotyk?
Mechanizm działania probiotyków nie został jak dotąd całkowicie poznany. Badacze wskazują, że może polegać m.in. na:
- modyfikacji pH jelit,
- produkcji laktozy,
- antagonizmie w stosunku do znajdujących się w organizmie patogenów przez produkcję czynników przeciwbakteryjnych i przeciwmikrobowych,
- stymulowaniu komórek immunomodulujących.
Probiotyki powinno się przyjmować w trakcie antybiotykoterapii. Jak mądrze je wybrać? Odpowiedź na filmie:
Bibliografia:
1. Kwieciński A., Probiotyki – nowe zastosowania w terapii, „Farmaceutyczny Przegląd Naukowy”, 2008, 2, s. 14-18.
2. Zaręba D., Ziarno M., Alternatywne probiotyczne napoje warzywne i owocowe, „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna”, 2011, 2, s. 160-168.
3. Kołożyn-Krajewska D., Dolatowski Z.J., Probiotics in fermented meat products, „Acta Scientiarum Polonorum Technologia Alimentaria”, 2009, 8, s. 61-74.
4. Kapka-Skrzypczak L., Niedźwiecka J., Wojtyła A., Kruszewski M., Probiotyki i prebiotyki jako aktywny składnik żywności funkcjonalnej, „Pediatric Endocrinology, Diabetes and Metabolism”, 2012, 18(2), s. 79-83.
