Nieprawidłowości w budowie aorty, takie jak np. łuk aorty wydłużony, stanowią symptomy poważnych schorzeń lub chorób układu sercowo-naczyniowego. Wykrywane są najczęściej jeszcze w życiu płodowym za pomocą badań ultrasonograficznych (USG), rutynowo wykonywanych w trakcie ciąży.
Budowa łuku aorty
Łuk aorty to odcinek łączący część zstępującą z częścią wstępującą aorty. Znajduje się w górnej części śródpiersia za mostkiem. W rozwoju płodowym zaczyna się tworzyć 19 dni od zapłodnienia. Z górnej części łuku aorty odchodzą trzy gałęzie:
- pień ramienno-głowowy,
- lewa tętnica szyjna wspólna,
- lewa tętnica podobojczykowa.
Schorzenia związane z nieprawidłowościami w budowie lub pracy łuku aorty
Podczas życia płodowego występuje tzw. krążenie płodowe. Celem jego jest zaopatrzenie komórek budujących płód w tlen oraz składniki odżywcze, niezbędne do dalszego rozwoju. Krążenie płodowe różni się od krążenia zdrowego, dorosłego człowieka obecnością przewodu tętniczego Botalla. Łączy on aortę z pniem płucnym. Jego zadaniem jest utrzymanie otwartego układu krwionośnego u płodu, dzięki czemu poprzez kontakt z łożyskiem od matki dostarczane są składniki odżywcze oraz tlen. Do trzech dni po porodzie powinien się on fizjologicznie zamknąć, aby stworzyć zamknięty obieg krwi, umożliwiający życie pozamaciczne. Jeśli jednak się tak nie stanie, podawane są noworodkowi odpowiednie leki mające wywołać zamknięcie przewodu, w skrajnych przypadkach potrzebna jest interwencja chirurgiczna. Wady w budowie oraz funkcjonowaniu łuku aorty mogą prowadzić do wystąpienia poważnych schorzeń, takich jak: koarktacja aorty, czyli zmniejszenie światła naczynia, tętniak aorty oraz rozwarstwienia aorty. Zdarza się również, że prawostronny łuk aorty ulega wydłużeniu. Jest to anomalia, która zdarza się niezwykle rzadko i najczęściej nie jest możliwa do zdiagnozowania w życiu płodowym. Najczęściej stwierdza się ją przypadkowo podczas wykonywania przesiewowego badania rentgenowskiego (RTG) klatki piersiowej po osiągnięciu dojrzałości płciowej. Jeśli jednak lekarz podczas wykonywania rutynowego badania ultrasonograficznego w czasie ciąży stwierdzi tę nieprawidłowość, mówimy wówczas o prawostronnym, wydłużonym łuku aorty u płodu. Jest to przypadłość, która jest niegroźna dla zdrowia czy życia płodu. Nie występują również żadne powikłania dla dziecka po porodzie.
Zobacz film i dowiedz się wszystkiego o budowie układu krążenia:
Ultrasonograficzna ocena stanu czynności oraz budowy serca jest obowiązkowa w każdym trymestrze ciąży. Pierwsze badanie USG powinno być przeprowadzone między 11 a 14 tygodniem ciąży, drugie między 18 a 22 tygodniem. Ostatnie badanie w trzecim trymestrze może być wykonane w dowolnym momencie, ponieważ wszystkie struktury serca są w pełni wykształcone po 24 tygodniu ciąży. Podczas USG ocenia się: położenie i rozmiary serca, budowę oraz połączenia między komorami i przedsionkami, czynność serca oraz skrzyżowanie dużych naczyń. Przeprowadzenie dodatkowego badania USG serca płodu (ECHO) umożliwia zdiagnozowanie około 90% wrodzonych wad serca. Powinno się je wykonywać między 20 a 24 tygodniem ciąży. Badanie trwa od 20 do 60 min i nie wymaga szczególnego przygotowania. Przeprowadza się je po zapłodnieniu in vitro, a także gdy lekarz stwierdzi:
- zaburzenia w obrazie oraz rytmie serca,
- nieprawidłową ilość wód płodowych,
- choroby serca u matki,
- wady genetyczne płodu,
- wcześniejsze samoistne poronienia,
- infekcję w pierwszym trymestrze ciąży.
Łuk aorty sklerotyczny
Jest to jedno z najczęściej rozpoznawanych schorzeń aorty. Odkładanie się złogów cholesterolu wewnątrz naczyń krwionośnych nazywane jest miażdżycą. Natomiast niekiedy zdarza się, że odkładają się one na zewnętrznej stronie łuku aorty. Wówczas mówimy o sklerotycznym łuku aorty. Wyleczenie tej przypadłości jest niemożliwe. Można jedynie zahamować rozwój choroby poprzez zmianę diety, ograniczenia stosowania używek oraz wprowadzenie odpowiedniej aktywności fizycznej.
