Opieka na osobą chorą na Alzheimera jest uzależniona od stadium choroby, w której pacjent przebywa. Niestety Alzheimer jest chorobą nieuleczalną i postępującą - a zatem rodzina ma czas, aby odpowiednio się przygotować do zaawansowanego stadium choroby.
Wczesna faza demencji
We wczesnej fazie demencji pacjent jest splątany i ma problemy z codziennymi czynnościami, jednak wykonuje je samodzielnie, tyle, że wolniej. Pojawiają się problemy z regularnymi płatnościami czy wykonywaniem nowych zadań.
Dowiedzcie się także więcej o demencji:
Jak pomóc?
Zawieś w domu duży kalendarz - tygodniowy lub miesięczny. Plan na cały tydzień pomoże zapanować nad obowiązkami, zrozumieć ich porządek i spokojnie zaplanować każdy dzień.
Bardzo ważne jest także zachowanie rutyny i stałych pór pewnych czynności. Należy także ograniczać bodźce - np. zostawiać w łazience tylko te kosmetyki, które są używane.
Mówienie „przepraszam” i „masz rację” to bardzo ważny etap oswajania się z rolą opiekuna - wtedy pacjent szybciej zaufa i nie będzie okazywał oporu lub sprzeciwu. Wszelkie zmiany powinny być wprowadzane powoli.
Fot. Fundacja TZMO.
Umiarkowana demencja
Pacjent z umiarkowaną demencją popełnia coraz więcej błędów i nie potrafi już racjonalnie ocenić własnych możliwości. Nie rozumie czytanego tekstu, opuszcza etapy w trakcie znanych czynności, np. ubierania się. Chory codzienne czynności powtarza kilka, a nawet kilkanaście razy, i nie pamięta, że już są wykonane. Uczestniczy w rozmowie, ale tylko obejmującej wymianę kilku zdań. Dłużej nie może utrzymać wątku, gubi się albo wychwytuje pojedyncze słowa.
Jak pomóc?
Przede wszystkim należy z taką osobą być i jej pilnować. Początkowo należy np. opisać szuflady z ubraniami, w późniejszej fazie demencji - uszeregować ubrania i pilnować, aby się ubrała. Osoba chora na Alzheimera zapomina o wykonywanych przez sobie czynnościach, może nie założyć skarpet, ubrać się niestosowanie do pogody, a także zapomnieć o kolejności zachowań w łazience. W tym celu (osoba taka jest w stanie wykonywać czynności wokół siebie samodzielnie) należy jej o tym przypominać - np. powiesić w łazience kartki z informacjami: Spłucz wodę, tutaj umyj ręce.
Z osobą chorą należy rozmawiać, ale bez pretensji. Zdarza się, że chory konfabuluje - tj. jego mózg wytwarza inną rzeczywistość. Przykładowo sąsiadka odwiedziła chorą, a potem ta twierdziła, że wychodząc zabrała jej torebkę. W tej sytuacji należy wspólnie poszukać torebki, a gdy znajdzie się w domu powiedzieć tylko, że jest, bez wyrzutów wobec chorego.
Aktywność fizyczna jest ważna w każdym wieku. Jak zachęcić chorego do aktywności? Zobaczcie:
W tej fazie demencji pojawiają się problemy z widzeniem. Pacjent widzi tylko to, co jest przed nim i tak należy się ustawiać. Nie podchodź zbyt blisko, a jeśli podchodzisz z boku, odezwij się spokojnym głosem, żeby się nie wystraszył.
Należy także pamiętać, że receptory w skórze chorego inaczej odczuwają temperaturę, a więc należy zadbać o ciepło w domu. Należy także przypominać choremu o korzystaniu z toalety, a jeśli gubi się w domu - zostawiać do niej otwarte drzwi świateło w środku. W przypadku pojawienia się problemu nietrzymania moczu (lub z myślą o przyszłym problemie) należy przyzwyczajać pacjenta do korzystania z podpasek i majtek przeznaczonych dla pacjentów z problemem nietrzymania moczu. Skóra osoby z nietrzymaniem moczu wymaga dodatkowej ochrony. Wsparciem będą kremy ochronne z aktywnymi składnikami, np. z argininą. Produkty tego typu zabezpieczą przed odparzeniami.
Jak pomóc choremu z problemem nietrzymania moczu? Jak zacząć korzystać z produktów? Zobaczcie:
Późna umiarkowana demencja
Chory żyje w świecie tu i teraz i tylko to ma dla niego znaczenie. Ten etap choroby przypomina wczesne dzieciństwo - pacjent skupia się na kolorach i fakturze przedmiotu, często wkłada do ust rzeczy niejadalne, żeby sprawdzić, jak smakują. Często wykonuje też czynności powtarzalne - np. chodzi w kółko, rwie serwetkę. Chory nie potrafi skupić się na rozmowie - rozpraszające stają się otoczenie, ruch, rozmowa, odgłosy radia lub nieoczekiwana zmiana światła. Pacjenci nie rozumieją wskazówek, a czasem bardziej niż opiekun ich uwagę zwraca krawat czy torebka.
Pacjent nie ukrywa też, że coś lub ktoś mu nie pasuje. Będzie wychodził z pokoju i unikał osób, których nie lubi (nie będzie silił się na uprzejmość), lub czynności. Pacjent nie będzie potrafił nazywać przedmiotów mu potrzebnych ani ich pokazywać.
Jak pomóc?
Bardzo pomocna jest technika dłoń-pod-dłoń, która polega na pokazywaniu pacjentowi co będzie robił. Ręka opiekuna prowadzi rękę pacjenta i pokazuje mu każdą czynność - np. czesanie, mycie zębów, zapinanie guzików i inne. Więcej o technice dowiecie się z filmu:
Z czasem u chorych maleje świadomość istniejących zagrożeń. Dlatego nie zdziw się, że pacjent nie rozpozna, że coś jest ostre, trujące lub gorące. Pacjent może włączyć gaz, ale już go nie wyłączy. Może także pomylić mleko z detergentem - eliminuj tego typu zagrożenia z otoczenia. Mówienie do pacjenta powinno być krótkie, rzeczowe.
Należy także zadbać o skórę pacjenta, który może często wiele godzin siedzieć nieruchomo. Ważny jest ruch, do którego należy zachęcać i w którym należy pomagać i uczestniczyć. Codzienna higiena może także sprawiać coraz więcej trudności. Chory może bać się wody, woda może być zimna, kłująca, może jej nie widzieć. Często pod prysznicem będzie reagował agresją. Warto sięgać po produkty do mycia bez użycia strumienia wody. Demencja nie odbiera siły - agresywny pacjent może być niebezpieczny, ale nie z wyboru. Takie reakcje powstają w wyniku stresu, poczucia zagrożenia i są próbą obrony.
Zaawansowana demencja
Chory traci zdolność kontroli ciała. Nie potrafi się zatrzymać, ruszyć z miejsca, puścić przedmiotu. Prawie wszystkie czynności pacjent wykonuje z opiekunem - nawet jedzenie. Większość czasu pacjent spędza w łóżku. Pojawiają się problemy z nietrzymaniem moczu, odparzenia, pieluchowe zapalenie skóry.
Poradnik dla opiekunów osób chorych możecie zamówić TUTAJ.
Głęboka demencja
Pacjent nie rozumie już, co go otacza – nie rozpoznaje przedmiotów ani osób. Czasem ożywia się przy znanych zapachach, głosach, melodiach i dotyku. Na tym etapie pacjent leży w łóżku. Należy dotykać go tylko ciepłymi dłońmi (podobnie z kosmetykami - muszą być ogrzane w dłoniach). Należy także pamiętać, by regularnie oklepywać plecy chorego i pobudzać krążenie delikatnym masażem. Warto robić to z uwagi na odkrztuszanie wydzieliny, która zbiera się podczas leżenia. Jeżeli ta czynność zostanie pominięta, może dojść do zachłyśnięcia podczas jedzenia. Ponadto po posiłku nie kładź chorego od razu do łóżka, żeby treści pokarmowe nie cofały się do przełyku. Może to powodować zachłystowe zapalenie płuc, które jest najczęstszą przyczyną śmierci na tym etapie choroby. Żeby zwiększyć skuteczność oklepywania pleców, możesz wspomóc się np. żelem aktywizującym. Składniki takie jak guarana lub kofeina pobudzają i wspomagają mikrocyrkulację krwi.
Więcej o chorobie Alzheimera oraz o różnych rodzajach demencji dowiecie się w ramach akcji zorganizowanej przez Fundację TZMO „Razem Zmieniamy Świat” z myślą o opiekunach osób z demencją -„Jak poprawić jakość życia osób chorych z różnymi formami demencji?" Damy Radę.
Fot. Fundacja TZMO.
