Pomarańcza jest najczęściej hodowanym drzewem owocowym na świecie. Występuje w ponad stu krajach, głównie w klimacie tropikalnym i subtropikalnym (w chłodniejszych rejonach drzewa pomarańczowe wymagają zamkniętych pomieszczeń), ponieważ potrzebuje znacznych ilości słońca i wody. Obecnie do największych producentów pomarańczy należą Brazylia, Stany Zjednoczone, Chiny, Indie, Meksyk i Hiszpania. Dojrzałe drzewo pomarańczowe osiąga około 9 m wysokości i daje do 1000 owoców rocznie.
Pomarańcza – gatunki
Istnieje bardzo wiele odmian pomarańczy. Rozróżnia się wśród nich 5 podstawowych gatunków:
- pomarańcza chińska (pomarańcza słodka) – najpopularniejszy gatunek, o kulistych owocach, z pomarańczową skórką i słodkim miąższem (kolor zależy od odmiany), spożywany głównie na surowo lub w postaci soków; wytwarza się z niego także dżemy, konfitury, a aromatyczna skórka jest doskonałym dodatkiem do ciast,
- pomarańcza bergamota – owoce o średnicy 6–8 cm mają żółtozieloną skórkę i gorzko-kwaśny miąższ; z owoców, kwiatów i liści produkowany jest eteryczny olejek bergamotowy stosowany m.in. do produkcji herbaty earl grey, a także olejek nerolowy, który ma zastosowanie w przemyśle perfumeryjnym, aromaterapii i medycynie,
- pomarańcza gorzka – spłaszczone, mięsiste owoce o grubej ciemnopomarańczowej skórce mają gorzki smak; spożywa się je najczęściej w postaci przetworów (konfitur, marmolad), służą też do wyrobu likieru Curaçao, a otrzymywany z nich olejek wykorzystywany jest w przemyśle perfumeryjnym, aromaterapii i medycynie,
- pomarańcza limetka (limonka) – niewielkie (średnica około 5 cm), okrągłe lub jajowate owoce mają delikatną, żółtawozieloną skórkę i kwaśny miąższ; wykorzystuje się je głównie do produkcji napojów orzeźwiających lub jako dodatek do drinków, pozyskuje się z nich także olejki eteryczne i kwas cytrynowy,
- pomarańcza olbrzymia (pomelo) – największe owoce wśród cytrusów (o masie do 2 kg) o żółtej, żółtozielonej lub różowej, grubej skórce, wypełnione słodko-kwaśnym miąższem; spożywa się je na surowo, kandyzowane, w postaci marmolad lub soków.
Jak wybrać najlepsze cytrusy na święta? Katarzyna Bosacka radzi:
Pomarańcza, czyli źródło witamin i minerałów
Pomarańcze stanowią bogate źródło witaminy C, która jest skutecznym antyoksydantem (zwalczając nadmiar wolnych rodników w organizmie, przeciwdziała rozwojowi chorób nowotworowych, opóźnia procesy starzenia się). Kwas askorbinowy hamuje rozwój miażdżycy, chroni przed chorobami sercowo-naczyniowymi, wzmacnia odporność (bierze udział w produkcji białych krwinek), jest niezbędny do wytwarzania kolagenu i syntezy wielu hormonów, ułatwia przyswajanie żelaza, wpływa na prawidłowe ciśnienie krwi.
Pomarańcze zawierają sporo beta-karotenu (prowitaminy A) – przeciwutleniacza, który hamuje procesy oksydacyjne, obniża poziom złego cholesterolu, zapobiega chorobom układu krążenia. Ponadto beta-karoten wpływa korzystnie na wzrok.
Pomarańcze dostarczają dużo witamin z grupy B. Regulują one pracę układu nerwowego – łagodzą napięcie, poprawiają nastrój i sprawność intelektualną. Biorą także udział w procesach metabolicznych, odpowiadają za stan skóry, włosów i paznokci, zawierają substancje o działaniu przeciwbakteryjnym. Pomarańcze zaleca się kobietom w ciąży. Ich obecność w diecie służy prawidłowemu rozwojowi płodu dzięki podaży kwasu foliowego (B9), który ma właściwości krwiotwórcze.
Makro- i mikroelementy zawarte w pomarańczach to m.in. wapń, magnez, żelazo, cynk, miedź, fosfor i selen. Owoce stanowią przede wszystkim bardzo dobre źródło potasu, którego funkcją w organizmie jest m.in. kontrola ciśnienia krwi, pracy nerek, mięśni, regulowanie gospodarki wodno-elektrolitowej, a także poprawa koncentracji.
Wartości odżywcze w skórce pomarańczy
Wiele cennych substancji zawierają białe błonki pomarańczy. To tam znajduje się najwięcej błonnika pokarmowego, który chroni przed chorobami układu krążenia (obniża poziom glukozy i cholesterolu we krwi) i układu pokarmowego, wspomaga przemianę materii, a także daje poczucie sytości, dzięki czemu można zmniejszać wartość energetyczną diety. Z tego względu pomarańcze są wskazanym elementem diety odchudzającej, zwłaszcza że średniej wielkości pomarańcza (150 g) zawiera tylko około 70 kcal. Świetną propozycją dietetyczną jest także sok z pomarańczy, którego szklanka dostarcza witamin, minerałów i zaledwie 112 kcal.
W białych błonkach pomarańczy znajdują się flawonoidy, które ułatwiają przyswajanie witaminy C i wzmacniają jej działanie, chronią przed rozwojem nowotworów i stanami zapalnymi w organizmie. Skórka owocu zawiera również terpeny. Związki te działają bakteriobójczo i antywirusowo, wpływają korzystnie na układ krążenia (m.in. poprawiają stosunek „dobrego” i „złego” cholesterolu) i obniżają ryzyko wystąpienia raka jelita grubego. Stanowiące podgrupę terpenów monoterpeny to substancje, które nadają pomarańczom walory zapachowe. Dzięki nim olejki eteryczne pozyskiwane z owoców działają antydepresyjnie, odprężająco, mają korzystny wpływ na układ pokarmowy i skórę, a w związku z pięknym aromatem wykorzystywane są do produkcji perfum.
