Najczęstszą przyczyną wad postawy jest obniżenie napięcia mięśni. U dzieci z wadami postawy bardzo często występują płaskostopie lub wady wymowy, które są spowodowane zbyt niskim napięciem mięśni całego ciała. Ćwiczenia na plecy płaskie pozwalają wzmocnić mięśnie utrzymujące układ kostno-stawowy. Nieutrwalone nieprawidłowości postawy można skorygować, niestety zaniedbane utrwalają się i mogą prowadzić do bocznych skrzywień kręgosłupa. Prowadzenie dobrego trybu życia, odpowiednie nawyki w przyjmowaniu prawidłowej postawy oraz ćwiczenia korekcyjne na plecy płaskie powinny zapobiec kolejnym wadom.
Przyczyny pleców płaskich
Utrzymanie równowagi i kontrola prawidłowej postawy ciała to złożone czynności. Plecy płaskie powstają wskutek zmniejszenia krzywizn kręgosłupa. Następuje spłaszczenie kifozy i lordozy, czyli zmniejszenie prawidłowego wygięcia odcinka piersiowego kręgosłupa w tył i lędźwiowego w przód. Taki kręgosłup jest zbyt prosty, w wyniku czego nie ma odpowiedniej amortyzacji, zmniejszona jest ochrona ośrodkowego układu nerwowego przed wstrząsami i nie jest zapewnione odpowiednie funkcjonowanie narządów wewnętrznych. Przyczyny występowania wad postawy mogą być różne. Mogą wynikać z nieprawidłowości w organizmie – dziecko rodzi się z wadą wrodzoną kości lub mięśni albo w trakcie rozwoju nabywa chorobę układu ruchu, co powoduje zaburzenia w rozwoju i funkcjonowaniu kości i mięśni, a w konsekwencji wady postawy. Przyczynami mogą być również skutki nieprawidłowych warunków i trybu życia, które dominują w dzisiejszych czasach. Do tych przyczyn należą np.:
- błędy dietetyczne (niedożywienie lub nadwaga/otyłość),
- noszenie dziecka tylko na jednej ręce czy prowadzenie go zawsze za jedną rękę,
- ograniczanie dziecku ruchu, skrócenie okresu czworakowania,
- zbyt szybka nauka chodzenia i niewłaściwa pomoc, np. podtrzymywanie dziecka pod pachami lub przytrzymywanie za rączki,
- używanie chodzika,
- zbyt długie unieruchomienie dziecka w krzesełkach podczas karmienia lub w fotelikach samochodowych,
- ubieranie dziecka w niewygodne, zbyt ciasne ubrania,
- zbyt wczesne zakładanie dziecku bucików, nawet gdy jeszcze nie chodzi,
- mała aktywność fizyczna,
- korzystanie z niewłaściwych mebli (o złym rozmiarze),
- przybieranie niewłaściwej pozycji ciała podczas siedzenia, np. pisanie jedną ręką z drugą opuszczoną, siadanie na podwiniętej nodze,
- noszenie zbyt ciężkich plecaków.
Płaskie plecy – ćwiczenia
Ćwiczenia korekcyjne na plecy płaskie mają poprawić postawę, zwiększyć wydolność układu oddechowego oraz ogólną sprawność fizyczną, wzmocnić mięśnie, usunąć ograniczenia ruchu w stawach oraz zmniejszyć (jeśli to możliwe) skrzywienie lub przeciwdziałać jego powiększeniu się. Ćwiczenia na plecy płaskie zaleca lekarz specjalista po dokładnym zbadaniu i dokonaniu oceny stanu pacjenta. Wada, jaką są plecy płaskie, poprzez ćwiczenia korekcyjne wykonywane pod nadzorem instruktora gimnastyki leczniczej i powtarzane w domu może ulec zmniejszeniu lub cofnięciu. Ćwiczenia należy wykonywać w przewietrzonym pokoju na podłodze, na kocu, macie lub materacu, korzystne jest także wykonywanie ćwiczeń na świeżym powietrzu. Ćwiczenia na plecy płaskie zalecane są dwa razy dziennie po 20–45 minut, najlepiej przed śniadaniem i kolacją. Najważniejsza jest systematyczność. Czas trwania, tempo i intensywność ćwiczeń muszą być dopasowane do wieku oraz możliwości pacjenta. Źle wykonywane ćwiczenia mogą być szkodliwe, dlatego ćwiczenia na płaskie plecy wykonywane w domu powinny być łatwe. Dla urozmaicenia można korzystać z woreczków, ciężarków, kijków, drabinek czy ławeczki bądź ćwiczyć w rytm muzyki. Gimnastykę należy rozpocząć od ćwiczeń oddechowych, które najlepiej wykonywać przed lustrem. W trakcie ćwiczeń należy oddychać miarowo, spokojnie, nie wstrzymywać oddechu, ćwiczenia wykonywać dokładnie. Początkowo każde ćwiczenie powtarzane jest 3–5 razy, stopniowo należy zwiększać liczbę powtórzeń do 10.
Jak zbudowany jest układ kostny? Dowiesz się tego z filmu:
Przykładowe ćwiczenia dla dzieci z wadami postawy i z obniżonym napięciem mięśniowym wg Izabeli Gellety:
1. Pozycja wyjściowa: siad w rozkroku z nogami ugiętymi na piłce lub krześle. Dłonie na kolanach. Podniesienie i wyciągnięcie prawego ramienia w górę, wytrzymanie przez 3 sekundy. Opuszczenie prawego ramienia, powrót do pozycji wyjściowej. To samo ćwiczenie lewym ramieniem. Powtórzyć 6 razy na każdą rękę. Podczas ćwiczenia postawa w siadzie musi być prawidłowa: głowa i plecy prosto, łopatki ściągnięte, brzuch wciągnięty, palce stóp w górze, całe stopy dociskają do podłoża. Ruch dotyczy tylko ramienia.
2. Pozycja wyjściowa jak wyżej, dłonie na kolanach. Uniesienie obu wyprostowanych ramion w górę z jednoczesnym klaśnięciem w dłonie. Powtórzyć 8 razy.
3. Pozycja wyjściowa jak wyżej. Uniesienie obu wyprostowanych ramion w przód z jednoczesnym wałkowaniem woreczka w dłoniach. Ćwiczenie wykonywać 3 razy przez 20–30 sekund.
Bibliografia:
1. Borkowska M., Gelleta I., Wady postawy i stóp u dzieci, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2015.
2. Tajchman L., Wady postawy u dzieci, Toruń, Wydawnictwo Literat, 2017.
