Orteza na łokieć jest przyrządem stosowanym często przez sportowców oraz osoby po urazach lub operacjach ortopedycznych. Podstawowym celem użycia wszystkich ortez jest stabilizacja stawu łokciowego. Jej zakres jest zależny od konstrukcji urządzenia, a także – tam, gdzie jest to możliwe – od sposobu jego regulacji.
Orteza na łokieć a ruchomość stawu łokciowego
Orteza na łokieć służy zabezpieczeniu stawu przez wykonywaniem nadmiernych, naruszających jego konstrukcję ruchów. Osiąga się to poprzez stabilizację sąsiadujących z nim części kończyny górnej: ramienia i przedramienia.
Staw łokciowy ma skomplikowaną, piętrową konstrukcję, która pozwala na wykonywanie dużego zakresu ruchów. W górnej części stawu – łączącej kość ramienną z kośćmi łokciową i promieniową – zachodzi zginanie i prostowanie przedramienia. Ze względu na sposób działania określa się ją jako staw zawiasowy. Natomiast dolną część łokcia – utworzoną przez kość łokciową i promieniową – traktuje się jako mechanizm obrotowy. Wykonywane w nim ruchy to odwracanie i nawracanie przedramienia. Odbywa się ono przy udziale stawu promieniowo-łokciowego dalszego – znajdującego się nad nadgarstkiem. Ruch ten umożliwia obracanie ułożonej poziomo ręki tak, by kierowała się ku górze stroną dłoniową lub grzbietową.
Nieleczone lub nieprawidłowo leczone urazy kości, elementów łącznotkankowych (torebki stawowej, powięzi, ścięgien) oraz mięśni mogą w znacznym stopniu ograniczać ruchomość stawu i powodować silne dolegliwości. Stosowanie ortez staje się koniecznym elementem terapii i rehabilitacji. Pozwala na maksymalne zabezpieczenie stawu i zapewnienie jego największej możliwej sprawności.
Polecamy: Orteza stawu kolanowego (stabilizator) – jakie spełnia funkcje? Jak ją właściwie dobrać?
Zobacz film i sprawdź czym charakteryzuje się łokieć golfisty lub łokieć tenisisty:
Orteza na łokieć – rodzaje i sposób doboru
Ortezy na łokieć stosowane są w sytuacjach, które można podzielić na dwie grupy. Do pierwszej z nich zalicza się nagłe urazy i złamania kości, zwichnięcie stawu, rozerwanie torebki stawowej lub zerwanie ścięgien albo mięśni. Do drugiej zaś należą przeciążenia, stłuczenia, drobne kontuzje, naciągnięcie lub naderwanie tkanek miękkich.
Poważne urazy łokcia, takie jak np. złamania, przebiegają zwykle gwałtownie, ze znacznym obrzękiem i bolesnością oraz ograniczeniem ruchomości. Najczęściej wymagają one leczenia operacyjnego. Siła tych urazów jest bowiem taka, że zwykle prowadzi do przemieszczeń odłamów. Często konieczne jest odtwarzanie ciągłości tkanek miękkich. Zarówno w leczeniu zachowawczym, jak i w postępowaniu przed– i pooperacyjnym zastosowanie znajdują ortezy (stabilizatory) stawu łokciowego, które mogą zapewnić zakres unieruchomienia łokcia odpowiedni do stanu miejscowego.
Przyrządy te składają się z dwóch specjalnie wyprofilowanych szyn, przykładanych do ramienia i przedramienia, systemu wyściółek, poduszek i pasów mocujących. Obie szyny połączone są obrotowym złączem, które pozwala ustawić przedramię pod stałym kątem (zwykle zbliżonym do kąta prostego). Na kolejnych etapach rehabilitacji przegub ten można również wyregulować tak, by umożliwiał wykonywanie ruchów zginania i prostowania przedramienia w określonym zakresie (np. 20, 40 czy 60o). Umożliwia to wczesne uruchamianie kończyny, co sprzyja szybszemu powrotowi do zdrowia, przyspiesza zrost kości oraz zapobiega przykurczom i ograniczeniu ruchomości w stawie. Jednocześnie chory może w bezpieczny sposób korzystać z kończyny w zakresie większym, niż przy stałym unieruchomieniu.
Wielkość i model ortezy na łokieć dobiera się odpowiednio do wzrostu i budowy ciała chorego. Orteza jest zwykle zaopatrzona w temblak, który pozwala na zawieszenie na szyi unieruchomionej, obciążonej stabilizatorem kończyny. W przeciwieństwie do opatrunku gipsowego czy lekkiego plastikowego, orteza na łokieć może być zdejmowana w trakcie badań, niektórych form rehabilitacji albo podczas mycia i pielęgnacji skóry.
Polecamy: Ból łokcia przy prostowaniu i zginaniu – jakie są jego najczęstsze przyczyny?
Orteza na łokieć a profilaktyka urazów
Orteza na łokieć może być stosowana nie tylko w ostrych stanach, wymagających przynajmniej częściowego unieruchomienia kończyny. Dlatego druga grupa stabilizatorów to ortezy miękkie, pozwalające na wykonywanie ruchów w normalnym zakresie pracy stawu, a jednocześnie stabilizujące jego prawidłowe położenie i zapobiegające urazom.
Tego typu orteza na łokieć może być przydatna, gdy nosząca ją osoba:
- znajduje się w fazie doleczania po operacjach, złamaniach lub stanach zapalnych stawu,
- ma zredukowaną siłę stabilizujących staw mięśni czy ograniczony zakres ruchów,
- doznała kontuzji łokcia, grożącej zaostrzeniem objawów (np. stłuczenie, skręcenie, naciągniecie lub naderwanie mięśni, ścięgien lub elementów torebki stawowej),
- narażona jest na urazy w związku z wykonywaną pracą.
Specyficzny przypadek stanowią wyczynowi sportowcy, którzy zwykle nie mogą przerwać treningu, gdy pojawia się zespół przeciążenia łokcia. Dlatego często stosowane są tzw. ortezy na łokieć tenisisty lub łokieć golfisty. Uprawianie tego typu sportów w dużym stopniu obciąża siłowo staw i okoliczne tkanki miękkie, wywołuje powtarzające się regularnie mikrourazy, które w przypadku zaniedbania mogą doprowadzić do dysfunkcji łokcia i obniżenia ogólnej sprawności ruchowej.
