Kwasy tłuszczowe zwykło dzielić się na dwie grupy: nasycone i nienasycone. W obrębie kwasów nasyconych – powszechnie uznawanych za szkodliwe dla zdrowia – występują kwasy tłuszczowe średniołańcuchowe i długołańcuchowe. I to właśnie nasycone kwasy tłuszczowe średniołańcuchowe nazywane są tłuszczami MCT. Mają one inne działanie niż pozostałe kwasy tłuszczowe nasycone i mogą korzystnie wpływać na zdrowie. Są wykorzystywane w medycynie i polecane na przykład osobom, które chcą schudnąć lub borykają się z problemami układu pokarmowego. Tłuszcze MCT występują w niektórych roślinnych olejach i nabiale, a sam olej MCT jest pochodną oleju kokosowego. Warto poznać różnice między tłuszczami MCT, olejem kokosowym i olejem MCT.
Czym są tłuszcze MCT?
Aby dowiedzieć się, czym jest olej MCT i tłuszcze MCT, należy zrozumieć różnicę między tłuszczami nasyconymi i nienasyconymi. Tłuszcze nienasycone dzielą się na dwie grupy:
- jednonienasycone, czyli takie, które mają tylko jedno wiązanie podwójne w łańcuchu,
- wielonienasycone – mają przynajmniej dwa wiązania podwójne w łańcuchu.
Tłuszcze te pochodzą głównie z roślin, a także z ryb i owoców morza. Są zdrowe dla serca, chronią przed chorobą wieńcową, chorobami zapalnymi i niektórymi typami raka.
Tłuszcze nasycone natomiast nie mają podwójnych wiązań w łańcuchu i występują głównie w produktach odzwierzęcych oraz w tłuszczach tropikalnych, takich jak olej kokosowy czy olej palmowy. Powszechnie uważa się, że tłuszcze nasycone przyczyniają się do powstawania chorób serca i podnoszą poziom cholesterolu we krwi. Wśród tłuszczów nasyconych wyróżnia się jednak dwa rodzaje:
- tłuszcze długołańcuchowe – zawierają 12 lub więcej atomów węgla w łańcuchu,
- tłuszcze średniołańcuchowe – czyli tłuszcze MCT (Medium Chain Triglicerydes), które (w przeciwieństwie do powyższych tłuszczów) zawierają od 6 do 10 atomów węgla w łańcuchu i mają korzystny wpływ na zdrowie, są bowiem inaczej wchłaniane przez ludzki organizm.
Jak działają i skąd pochodzą tłuszcze MCT?
Aby ludzki organizm wchłonął tłuszcze MCT, nie potrzebuje do tego obecności enzymów, takich jak lipaza i żółć (niezbędnych do trawienia pozostałych tłuszczów). Są one wchłaniane bezpośrednio przez żyłę wrotną do naczyń krwionośnych wątroby i w całości przez wątrobę metabolizowane. Zaczynają rozkładać się już w jamie ustnej w wyniku działania enzymów, a ich całkowity rozkład jest szybki i nie wymaga dużego nakładu energetycznego.
Dzięki tłuszczom MCT wydłuża się czas przebywania pokarmu w przewodzie pokarmowym, co ma bezpośrednie przełożenie na zwiększenie uczucia sytości i zwiększenie wchłaniania składników odżywczych, takich jak witamina E, wapń oraz magnez. Ponadto tłuszcze MCT są wykorzystywane przez organizm w pierwszej kolejności – przed innymi tłuszczami.
Główne źródła tłuszczów MCT to:
- olej kokosowy – zawiera w składzie ponad 60% średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych i jest ich najbogatszym źródłem,
- olej palmowy – zawiera około 50% tłuszczów MCT,
- nabiał – zawiera około 10-12% tłuszczów MCT.
Warto pamiętać, że mimo wielu zalet tłuszczów MCT, nie należy spożywać ich w zbyt dużej ilości, ponieważ może to prowadzić do wzrostu stężenia cholesterolu i trójglicerydów we krwi, a w konsekwencji do powstania chorób układu krążenia. Na przykład w samym oleju kokosowym występuje około 24-30% kwasów długołańcuchowych. Nie opracowano do tej pory zalecanej dawki tłuszczów MCT, ale szacuje się, że nie powinno przekraczać 50 mililitrów na dobę.
Tłuszcze MCT powinny być spożywane przede wszystkim na zimno – zachowują wtedy najwięcej właściwości odżywczych. Ponadto smażenie sprawia, że tłuszcze rozpadają się na związki niebezpieczne dla zdrowia człowieka.
Zastosowanie tłuszczów MCT
Ze względu na sposób rozkładania i wchłaniania tłuszczów MCT, polecane one są szczególnie w poniższych przypadkach:
- Dla osób cierpiących na choroby metaboliczne, które polegają na nieprawidłowym przyswajaniu tłuszczów i zaburzeniach wchłaniania. Opisane schorzenia to np. celiakia, syndrom krótkiego jelita, biegunki.
- Dla chorych na mukowiscydozę i inne schorzenia związane z niedożywieniem.
- Dla osób z chorobami wątroby.
- Jako wspomaganie leczenia alzheimera czy epilepsji.
- Wspomagająco u osób chcących schudnąć – tłuszcze MCT mogą zmniejszać magazynowanie tłuszczów w organizmie, zwiększać spalanie kalorii i zwiększać uczucie sytości.
Olej MCT – co to?
Oprócz oleju kokosowego, palmowego czy nabiału, dostępny jest także olej MCT, który jest pochodną oleju kokosowego. Pozyskuje się go w procesie ekstrakcji olejów kokosowych. Olej MCT dostępny jest często w sklepach z suplementami dla sportowców i osób aktywnych i właśnie przez takie osoby jest stosowany najchętniej.
Tłuszcze w codziennej diecie - które są bezpieczne, a których lepiej unikać? Odpowiedź znajdziesz w filmie:
Różnica między olejem kokosowym a pozyskiwanym z niego olejem MCT polega na różnej zawartości kwasów tłuszczowych średniołańcuchowych. Zawiera znacznie więcej kwasu:
- kapronowego lub heksanowego (C6), który najszybciej przekształca się w energię,
- kaprylowego (C8), działającego prozdrowotnie na układ pokarmowy i wytwarzającego energię, z której mózg może korzystać niemal natychmiast.
Olej MCT jest lubiany przez sportowców, ponieważ przyspiesza przemianę materii, dostarcza energii, a także pomaga budować tkankę mięśniową i redukować zbędne kilogramy.
