Wzrost dziecka powinien być regularnie sprawdzany podczas badaniach okresowych oraz przez rodziców w domu. Stosunek wagi do wzrostu i wieku dziecka jest określony na podstawie fizjologicznych etapów rozwoju, a kontrole pozwalają na wykluczenie bądź wstępne zidentyfikowanie zaburzeń rozwojowych, które mogą wynikać np. z rozwijających się chorób.
Prawidłowy wzrost chłopców i dziewczynek
Wzrost dziecka monitorowany jest od pierwszych chwil życia. Podstawowe parametry ciała, takie jak długość, waga i obwód głowy, odzwierciedlają rozwój noworodka. Bilanse zdrowotne, w tym pomiar ciężaru i długości ciała, powszechnie wykonywane są u dzieci i młodzieży w wieku 2, 4, 6, 10, 14 i 18 lat, przy czym wyniki każdego badania nanoszone są na tzw. siatkę centylową. Jest to narzędzie, które pomaga w ocenie równowagi rozwoju fizycznego dziecka pod względem osiągniętego wzrostu i wagi w porównaniu z fizjologicznym etapem rozwoju populacji dzieci w tym samym wieku i tej samej płci. Powstająca krzywa rozwoju dziecka na wykresach siatki centylowej pozwala zaobserwować dynamikę dojrzewania organizmu dziecka. Kiedy rysowane wartości utrzymują się na podobnym poziomie, świadczy to o harmonijnym rozwoju, natomiast brak zmian lub nagły spadek bądź wzrost wyników mogą wskazywać na zaburzenia rozwojowe o różnej etiologii.
Sprawdźcie, czy przyjmowanie hormonu wzrostu jest bezpieczne:
Jak obliczyć wzrost dziecka za pomocą siatki centylowej?
Na siatce centylowej wykreślone są krzywe linie, czyli centyle, o wartościach: 3, 10, 25, 50, 75, 90, 97. Pokazują, jaki procent dzieci w populacji o określonym wieku i płci osiąga daną wartość masy i długości ciała (w zależności od zaawansowania siatki można również porównać obwód głowy i klatki piersiowej). Na wykresie zaznacza się osiągnięty wiek i wzrost dziecka, przy czym uzyskany punkt na siatce to wynik. Regularnie uzupełniając wykres, można uzyskać krzywą rozwoju fizycznego dziecka. Przykładowo, kiedy waga i wzrost 2-latka wypadają na 30 centylu, oznacza to, że dziecko przewyższa 30% rówieśników tej samej płci pod względem wzrostu i ciężaru ciała, z kolei jest lżejsze i niższe niż 70% pozostałej części tej samej grupy. Podczas interpretacji wyników warto pamiętać, że zbyt wysoki lub zbyt niski centyl nie jest równoważny z lepszą czy gorszą kondycją zdrowia. Pod uwagę należy brać przede wszystkim harmonijność przyrostu parametrów ciała. Systematyczny wzrost i waga dziecka nie oznaczają, że jego rozwój jest wolniejszy lub szybszy w stosunku do rówieśników. Niepokój mogą wzbudzać nieproporcjonalne wyniki, w których obserwuje się wzrosty i spadki centyli, co może alarmować o zaburzeniach rozwojowych, które wymagają bliższego monitorowania. Ostateczną interpretację co do rozwoju dziecka podaje lekarz.
Polecamy: Rozwój dziecka miesiąc po miesiącu - kalendarz pierwszego roku
Od czego zależy wzrost dziecka?
Wzrost dziecka to indywidualna kwestia, a zarazem wypadkowa wielu czynników endo- i egzogennych. Dominującą rolę w wartości wzrostu odgrywają uwarunkowania genetyczne, czyli płeć i geny, a następnie m.in.:
- wrodzone wady i choroby genetyczne, nabyte zaburzenia i schorzenia na tle metabolicznym, krążeniowo-oddechowym czy reumatoidalnym. Nadwymiar wysoki lub niski wzrost dziecka może nastąpić również w przebiegu licznych patologii systemu endokrynologicznego i hormonalnego;
- dieta, czyli sposób żywienia. Za niski wzrost u dziecka odpowiada niezrównoważony jadłospis, ubogi w witaminy, pierwiastki, mikroelementy i składniki budulcowe, które opóźniają przyrost tkanek układu szkieletowego i pobudzanie systemu wydzielniczego oraz zakłócają rozprowadzanie substancji odżywczych po organizmie;
- aktywność fizyczna – zrównoważony wysiłek stymuluje układ nerwowy, mięśniowy, kostny i hormonalny, z kolei nadmierna aktywność może prowadzić do przeciążeń, szybszego zużywania kości i chrząstek oraz spowolnić tempo wzrostu.
O tym, jaki wzrost osiągnie dziecko, może decydować status społeczny i sytuacja ekonomiczna rodziny. Ponadto istotne są: ilość stresu, tempo życia, jakość odpoczynku, zaspokajanie potrzeb materialnych i niematerialnych, warunki środowiskowe, a także dostęp do opieki medycznej.
Wzrost dziecka a wiek
Pierwszy dynamiczny przyrost długości ciała przypada na okres niemowlęcy. Przeciętny wzrost niemowlaka to około 50 cm, wzrost dziecka rocznego to blisko 75–77 cm, a 3-latka – blisko 96–98 cm. Dziecko do 6 lat rośnie średnio 6–7 cm na rok. W wieku szkolnym to tempo maleje, przy czym należy pamiętać, że płci różnią się ze względu na uwarunkowania hormonalne, czyli tempo dojrzewania płciowego. Dziewczęta kończą rosnąć około 18 roku życia, z kolei chłopcy blisko 20 roku życia.
