Insulina to hormon wytwarzany przez trzustkę, który odpowiada za regulację stężenia glukozy we krwi. Zbyt wysoki poziom insuliny może być związany z niewielką wrażliwością komórek organizmu na jej działanie.
Działanie insuliny
Insulina jest hormonem wydzielanym przez komórki beta wysp trzustkowych. Ma ogromny udział w metabolizmie węglowodanów, tłuszczów i białek. Jest wydzielana, kiedy poziom glukozy we krwi rośnie. Jej zadaniem jest obniżenie stężenia cukru we krwi poprzez przetransportowanie jej do komórek organizmu. Glukoza zamienia się w energię. Insulina wpływa też na odkładanie się cukru w postaci tkanki tłuszczowej. Powoduje to tycie, a nawet nadwagę i otyłość.
Czym jest hiperinsulinemia?
Hiperinsulinemia pojawia się, kiedy we krwi jest zbyt dużo insuliny w stosunku do stężenia glukozy. Jest ściśle powiązana z insulinoopornością, czyli zmniejszoną wrażliwością komórek organizmu na działanie insuliny. Hiperinsulinizm może być też wynikiem zaburzonej produkcji insuliny, która jest powiązana z hipoglikemią (poziomem cukru we krwi poniżej normy). Zbyt duża produkcja insuliny bywa spowodowana nieprawidłową dietą. Zawiera ona za wiele węglowodanów o wysokim indeksie glikemicznym, który szybko podnosi poziom cukru we krwi. Może być też skutkiem diety bogatej w wysoko przetworzoną żywność, bogatą w tłuszcze trans. Przy takiej diecie stosowanej przez dłuższy czas, organizm staje się niewrażliwy na insulinę. Inne przyczyny powstania insulinooporności to predyspozycje genetyczne oraz długotrwałe zażywanie leków, np. sterydów.
Objawy hiperinsulinizmu a konsekwencji hipoglikemii:
- bólami głowy,
- osłabieniem, które może prowadzić do utraty przytomności,
- mocnym poceniem się,
- obniżoną temperaturą ciała,
- niskim ciśnieniem,
- uczuciem głodu,
- występowaniem tachykardii,
- nadmiernego pobudzenia,
- lękiem i dezorientacją,
- niekontrolowanymi skurczami mięśni.
Aby zdiagnozować hiperinsulinemię, można zbadać poziom glukozy oraz insuliny we krwi za pomocą testu na obciążenie glukozą. Do badania pobiera się próbkę krwi (na czczo), a następnie podaje się pacjentowi 75 g glukozy. Po 2 godzinach od jej wypicia znów oznacza się stężenie glukozy i insuliny we krwi. Hiperinsulinemię stwierdza się, kiedy poziom cukru na czczo będzie w normie, natomiast po wypiciu glukozy spadnie dużo poniżej wyniku otrzymanego na czczo. Będzie to spowodowane dużą ilością insuliny, której zadaniem będzie zneutralizowanie wysokiego poziomu cukru we krwi.
Skutki hiperinsulinizmu
Hiperinsulinemia może wywołać hipoglikemię, czyli obniżony poziom glukozy. Zbyt duża ilość hormonu wytwarzanego przez trzustkę niekiedy prowadzi do rozwoju cukrzycy, a także większego ryzyka pojawienia się chorób układu sercowo-naczyniowego, w tym choroby wieńcowej. Wysokie stężenie insuliny niszczy bowiem komórki nabłonka wyściełającego naczynia krwionośne. Hiperinsulinemia zwiększa też ryzyko rozwinięcia się zespołu policystycznych jajników (PCOS). Zwiększa też ilość wydzielanych lipoprotein i prowadzi do hipertrójglicerydemii. Podnosi ciśnienie, może wpływać na pojawienie się niedoczynności tarczycy. Bywa też przyczyną przybierania na wadze i poczucia chronicznego zmęczenia.
Dieta w hiperinsulinemii
Dieta w hiperinsulinemii powinna zawierać dużą ilość tłuszczów na rzecz zmniejszenia udziału węglowodanów. Należy wyeliminować cukry proste, czyli słodycze, soki i napoje gazowane, a także przetworzoną żywność. Zbyt wysoki poziom insuliny może być też spowodowany nadmiernym udziałem cukrów złożonych w diecie: kasz, ryżów, a także pieczywa. Najlepiej nie jeść posiłków, które składają się jedynie z węglowodanów. Warto też ograniczyć ilość białka, które szybko podnosi poziom glukozy we krwi. Najlepiej jeść 3 posiłki dziennie – nie więcej – aby trzustka nie musiała stale wytwarzać insuliny, która obniża stężenie cukru.
Leczenie hiperinsulinizmu
Leczenie hiperinsulinizmu jest zależne od przyczyny, która go wywołała. Wrodzona postać hiperinsulinemii ma na celu zmniejszenie częstotliwości występowania hipoglikemii. Dzieciom z tym schorzeniem podaje się duże ilości glukozy i leki, które zmniejszają produkcję insuliny. Niekiedy usuwa się też część bądź całość trzustki. Hiperinsulinizm powiązany z insulinoopornością można wyleczyć poprzez stosowanie diety. Natomiast wysoki poziom glukozy spowodowany działalnością guza trzustki normuje się poprzez podanie leków hamujących wydzielanie insuliny. Stosuje się też leczenie operacyjne, które obejmuje wycięcie guza.
