Objaw Jaworskiego to jedno z badań wykorzystywanych w badaniu internistycznym i chirurgicznym, by wykluczyć zapalenie wyrostka robaczkowego bądź wysunąć jego podejrzenie. Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego nie daje zawsze tych samych, specyficznych objawów. Jednak wykonuje się pewne próby, jak wywołanie np. objawu Jaworskiego, by wstępnie wysunąć podejrzenie.
Na czym polega objaw Jaworskiego?
Aby wywołać objaw Jaworskiego, lekarz poleca choremu unieść wyprostowaną w kolanie kończynę dolną prawą. Następnie uciska palcami brzuch pacjenta nad prawym dołem biodrowym, czyli w miejscu, gdzie znajduje się wyrostek robaczkowy, po czym chory stara się opuścić kończynę dolną. Jeśli występuje zapalenie wyrostka robaczkowego, chory odczuwa ból przy opuszczaniu kończyny.
Kiedy wywołuje się objaw Jaworskiego?
Objaw Jaworskiego sprawdzany jest podczas badania palpacyjnego brzucha. Badanie palpacyjne dzieli się na powierzchowne i głębokie. Lekarz rozpoczyna badanie palpacyjne brzucha u chorego leżącego na plecach od powierzchownego obmacywania. Pozwala to ocenić nieprawidłowe struktury w jamie brzusznej. Czasami napięcie mięśniowe utrudnia badanie, wobec tego lekarz może polecić ugięcie nóg, by rozluźnić mięśnie powłoki brzusznej. Po powierzchownym badaniu lekarz mocniej uciska powłoki celem wyczucia głębszych struktur. Kierunek i kolejność obmacywanych przez lekarza miejsc na brzuchu może być zmienna, ponieważ miejsce najbardziej bolesne lekarz pozostawia sobie zazwyczaj na koniec, by nie wywołać nasilonego bólu i nie zafałszować wyników. Podczas wykonywania badania palpacyjnego można spowodować obronę mięśniową, która polega na nadmiernym napięciu mięśni powłok brzusznych, co uniemożliwia badanie. Zdarza się, że nadmierne napięcie mięśni wynika ze stresu badanego bądź np. zimnych rąk badającego. Jeśli jednak nie podejrzewa się dodatkowych czynników mogących wywołać wzrost napięcia mięśni brzucha, lekarz może wysunąć podejrzenie podrażnienia, czy też zapalenia otrzewnej. Towarzyszy im zawsze silny ból brzucha.
Przy badaniu palpacyjnym można stwierdzić obecność objawów otrzewnowych, zawsze świadczących o zagrażającym życiu zapaleniu otrzewnej. To właśnie jednym z tych objawów jest objaw Jaworskiego. Taki chory układa się charakterystycznie w pozycji leżącej z podkurczonymi nogami. Brzuch jest deskowato napięty, co świadczy o nadmiernym napięciu mięśni brzucha, chory nie oddaje ani gazów, ani stolca, a przede wszystkim uskarża się na bardzo silny ból.
Wyróżnia się następujące objawy otrzewnowe:
- odruch kaszlowy, który polega na poleceniu choremu kaszlnięcia, czego efektem w przebiegu zapalenia bądź podrażnienia otrzewnej jest ból brzucha;
- objaw Blumberga – polega na uciśnięciu powłok brzusznych i nagłym oderwaniu dłoni. Ból świadczy o dodatnim objawie Blumberga. Może on występować lokalnie lub świadczyć o rozlanym zapaleniu otrzewnej, jeśli występuje w wielu obszarach jamy brzusznej;
- objaw Rovsinga – to ból występujący w prawym dole biodrowym, kiedy lekarz uciska dłonią okolicę lewego dołu biodrowego i wykonuje ruch w kierunku zgięcia śledzionowego okrężnicy;
- objaw Jaworskiego – omówiony wcześniej,
- objaw z mięśnia lędźwiowo-udowego – lekarz uciska dłonią prawe kolano i poleca uniesienie kończyny dolnej, która jest wyprostowana w stawie kolanowym. Ponadto wykonuje delikatną rotację do wewnątrz w stawie biodrowym. Te działania wywołują ból w dole biodrowym prawym;
- objaw z mięśnia zasłonowego – polega na rotacji wewnętrznej nogi zgiętej w stawie biodrowym i kolanowym.
Objaw Jaworskiego jako jeden z objawów zapalenia wyrostka robaczkowego
Wywołanie objawów otrzewnowych, w tym objawu Jaworskiego, najczęściej świadczy o ostrym zapaleniu wyrostka robaczkowego. Choroba ta jest wywołana zazwyczaj zatkaniem ujścia wyrostka robaczkowego przez kamień kałowy. W wyrostku zaczynają namnażać się bakterie, które następnie zaczynają się rozprzestrzeniać na sąsiadujące struktury. Jeśli nie wykryje się w porę tej patologii, może dojść do zagrażającego życiu zapalenia otrzewnej. Do objawów zapalenia wyrostka robaczkowego zalicza się ból brzucha, nudności, wymioty, no i oczywiście objawy otrzewnowe, w tym dodatni objaw Jaworskiego.
