Napoje izotoniczne mają za zadanie wyrównać poziom wody i elektrolitów w organizmie. Są przeznaczone przede wszystkim dla sportowców, u których w trakcie intensywnych treningów dochodzi do dużych strat tych składników wraz z potem.
Czym jest napój izotoniczny?
Napoje izotoniczne, nazywane potocznie izotonikami są płynami umożliwiającymi szybkie i skuteczne uzupełnienie wody i elektrolitów w organizmie. W swoim składzie, oprócz wody, zawierają niezbędne składniki mineralne, węglowodany, a niektóre z nich również witaminy. W trakcie wysiłku fizycznego organizm traci duże ilości wody oraz cennych minerałów: sodu, chloru, magnezu i potasu. W celu zapobiegania zaburzeniom równowagi wodno-elektrolitowej, na które narażeni się przede wszystkim sportowcy oraz inne osoby o wysokiej aktywności fizycznej, stosuje się napoje izotoniczne. Pozwalają one na szybkie nawodnienie organizmu dzięki temu, że ich ciśnienie osmotyczne jest zbliżone do ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w organizmie człowieka. Izotoniki dzieli się na dwa podstawowe rodzaje:
- napoje hipertoniczne, które dostarczają składników mineralnych i węglowodanów w ilościach większych, niż znajdują się we krwi,
- napoje hipotoniczne, w których stężenie minerałów jest mniejsze niż w ustroju człowieka.
Napoje izotoniczne – jakie zawierają składniki?
Podstawowym składnikiem napojów izotonicznych jest woda niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu i zapewnienia jego optymalnego nawodnienia. Przy niedostatecznej ilości wody w diecie dochodzi do obniżenia wydajności organizmu. Ważnym składnikiem izotoników jest sód, który umożliwia efektywne wchłanianie wody oraz uczestniczy w utrzymaniu równowagi elektrolitowej. W napojach izotonicznych obecny jest również potas zapewniający prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i mięśniowego oraz regulujący gospodarkę wodno-elektrolitową. Izotoniki wzbogacane są także o inne minerały – magnez oraz wapń, które również wypłukiwane są z organizmu pod wpływem intensywnego wysiłku fizycznego. Związki te są niezbędne do pracy układu nerwowo-mięśniowego oraz stanowią ważne elementy budulcowe kości. Napoje izotoniczne dostarczają również węglowodanów łatwo przyswajalnych przez organizm, czyli glukozy, fruktozy, sacharozy, maltozy lub maltodekstryny, będących ważnym źródłem energii.
Napoje izotoniczne a zdrowie
Stosowanie napojów izotonicznych ma korzystny wpływ na organizm osób aktywnych fizycznie i intensywnie trenujących, gdyż zmniejsza ryzyko odwodnienia. Niedobór wody w ustroju może prowadzić do bardzo poważnych i niebezpiecznych dla zdrowia i życia konsekwencji. Izotoniki zapobiegają również niskim stężeniom niezbędnych składników mineralnych przyczyniających się do zaburzeń w funkcjonowaniu układu nerwowego i mięśniowego. Napoje izotoniczne są dostępne niemal w każdym sklepie i nierzadko kojarzone są jako kolorowe i słodkie płyny. Decydując się na zakup izotnika, należy zapoznać się z jego składem. Wiele z kupnych napojów izotonicznych zawiera duże ilości substancji dodatkowych, m.in. barwników nadających płynom intensywnego koloru. Barwniki syntetyczne w nadmiarze mogą jednak mieć negatywny wpływ na organizm. Ulegają one rozkładowi do związków rakotwórczych, które kumulują się w narządach wewnętrznych.
Przepis na domowy napój izotoniczny
Napój izotoniczny można przygotować samodzielnie w domu, co pozwoli na uniknięcie wszelkich niepożądanych dodatków i ulepszaczy. Przepis na domowy napój izotoniczny jest bardzo prosty i wymaga wykorzystania jedynie kilku podstawowych i powszechnie dostępnych składników. Do przygotowania 500 mililitrów płynu potrzebne są:
- 500 ml wody, najlepiej niegazowanej, mineralnej,
- świeżo wyciśnięty sok z połowy cytryny,
- 2 łyżki miodu,
- szczypta soli.
Przygotowany napój izotoniczny zaleca się przyjmować podczas treningu, pijąc powoli i małymi łykami.
Napoje izotoniczne – kiedy je stosować?
Napoje izotoniczne nie są wskazane wszystkim osobom aktywnym fizycznym. Rodzaj przyjmowanego płynu w trakcie ćwiczeń oraz po ich zakończeniu jest zależny przede wszystkim od rodzaju wysiłku fizycznego, jego intensywności oraz czasu trwania. Przy treningach w postaci biegania, aerobiku czy pływania trwających do godziny konieczne jest uzupełnienie wody. W tym celu wystarczy stosować wodę mineralną lub sok, najlepiej rozcieńczony. Napoje izotoniczne nie są zalecane osobom odchudzającym się, które podejmują się aktywności fizycznej trwającej nie dłużej niż godzinę. W przypadku stosowania przez nie izotoników organizm czerpie energię do pracy z węglowodanów dostarczanych przez napój, zamiast wykorzystywać rezerwy energii z nagromadzonej tkanki tłuszczowej. Napoje izotoniczne powinny być stosowane przy wysiłkach długotrwałych, podczas których organizm wymaga uzupełnienia wody, elektrolitów i węglowodanów. Wśród nich zalicza się m.in.: maratony i kolarstwo.
