Występowanie nadmiernego owłosienia na całym ciele niemającego podłoża hormonalnego to hipertrichoza, która może rozwinąć się na każdej części ciała, u kobiet i u mężczyzn. Czym innym jest natomiast hirsutyzm, czyli występowanie nadmiernego owłosienia typu męskiego u kobiet.
Nadmierne owłosienie może się pojawić nawet u dzieci, co często ma podłoże rodzinne. Czarne i bujne włosy, które rosną szybciej, są charakterystyczne dla dzieci o ciemnej karnacji. Nadmierne owłosienie u dziewczynek może być objawem wchodzenia w okres dojrzewania, co niekiedy ma miejsce nawet przed 8. rokiem życia.
Nadmierne owłosienie u kobiet
Nadmierne owłosienie to objaw zwiększonego stężenia androgenów (męskich hormonów płciowych) w organizmie. W hirsutyzmie włosy rosną w miejscach typowych dla mężczyzn – na twarzy i brodzie, pośladkach, rękach, brzuchu, wokół brodawek sutkowych. Pojawia się nadmierne owłosienie łonowe. Włosy są szorstkie, twarde i grube.
Zobacz także: Czym jest hiperandrogenizm? Jakie są jego objawy i przyczyny? Czy dieta pomaga w leczeniu?
Nadmierne owłosienie u kobiet może być spowodowane zaburzeniami endokrynologicznymi (hormonalnymi) albo ma podłoże genetyczne. Szacuje się, że problem nadmiernego porostu włosów dotyka 5–10% kobiet.
Przyczyny nadmiernego owłosienia u kobiet (hirsutyzmu):
- Idiopatyczne – powstające spontanicznie, mające niejasne bądź nieznane podłoże. W tym przypadku dochodzi do zwiększonej wrażliwości mieszków włosowych na działanie hormonów.
- Zespół HAIR-AN (hiperandrogenizm połączony z insulinoopornością i rogowaceniem ciemnym).
- Zaburzenia jatrogenne (będące skutkiem działania lekarza) – powoduje je podanie m.in. steroidów anabolicznych, danazolu, testosteronu, fenotiazyny, progestagenów pochodnych 19-nortestosteronu, cyklosporyny, kortykosteroidów.
- Inne przyczyny – otyłość, ciąża, niedoczynność tarczycy, anoreksja, akromegalia, stres, porfiria, obojnactwo rzekome męskie.
Hirsutyzm pochodzenia jajnikowego:
- zespół policystycznych jajników (PCOS),
- hyperthecosis (przerost komórek tekalnych jajnika),
- nowotwory jajnika wytwarzające androgeny.
Hirsutyzm pochodzenia nadnerczowego:
- nieklasyczny wrodzony przerost nadnerczy,
- zespół Cushinga,
- nowotwory hormonalnie czynne nadnerczy.
Nadmierne owłosienie w ciąży to skutek gwałtownych zmian hormonalnych, jakie zachodzą w organizmie kobiety. Problem częściej występuje u brunetek. Włosów można pozbyć się miejscowo. Bez konsultacji lekarskiej ciężarnej kobiecie nie wolno na własną rękę stosować żadnych preparatów. Problem powinien minąć po urodzeniu dziecka. Jeśli część włosów po porodzie nie zniknie, można je trwale usunąć – laserowa depilacja jest skuteczniejsza w przypadku włosów ciemnych.
Nadmierne owłosienie u mężczyzn
Również u mężczyzn z nadmiernym owłosieniem dochodzi do nadmiernej wrażliwości mieszków włosowych na działanie androgenów. U mężczyzn nadmierne owłosienie bardzo często ma podłoże genetyczne, na całym ciele występują wówczas gęste, bujne, ciemne włosy. Bardzo często brwi są zrośnięte. Nadmiar włosów u mężczyzn bywa ponadto skutkiem ubocznym stosowania sterydów czy niektórych leków (np. psychotropowych, przeciwdrgawkowych), może też wynikać z niedoborów odżywczych w diecie.
Jak pozbyć się nadmiernego owłosienia?
Nadmierne owłosienie u nastolatek i dziewczynek może być przejściowe, związane z wchodzeniem w fazę dojrzewania. Jeśli jednak problem się nasila i staje się powodem niskiej samooceny oraz wycofywania się z życia społecznego, należy poszukać rozwiązania.
Diagnostyka nadmiernego owłosienia jest trudna – należy przeprowadzić kompleksowe badania w celu ustalenia przyczyny hirsutyzmu. U kobiet oraz u mężczyzn z nadmiernym owłosieniem najczęściej stosuje się leczenie miejscowe oraz ogólnoustrojowe (farmakologiczne). Jeśli u kobiety z nadmiernym owłosieniem występują guzy wytwarzające androgeny, zasadne może być ich chirurgiczne usunięcie.
Sposoby na miejscowe usunięcie nadmiernego owłosienia (u kobiet i u mężczyzn):
- golenie włosów,
- wyrywanie, np. pęsetą,
- depilacja woskiem, pastą cukrową, kremami,
- trwała depilacja (laserem),
- elektroliza.
Nadmiernego owłosienia na twarzy można pozbyć się pęsetą, maszynką do golenia (w przypadku mężczyzn) czy łagodnymi kremami do depilacji (w przypadku kobiet).
Leczenie ogólnoustrojowe powinno być przyczynowe. W celu obniżenia poziomu androgenów podaje się:
- tabletki antykoncepcyjne,
- antyandrogeny (blokery receptora androgennego), np. octan cyproteronu, spironolakton, flutamid,
- glikokortykosteroidy (w przypadku hiperandrogenizmu pochodzenia nadnerczowego),
- ketokonazol.
U młodych kobiet z zespołem policystycznych jajników lub zespołem HAIR-AN można zastosować leki zwiększające wrażliwość komórek na insulinę (np. metforminę).
Nadmierne owłosienie – leczenie ziołami
W celu obniżenia stężenia męskich hormonów płciowych można zastosować metody naturalne, np. zioła. Wśród nich godne polecenia są:
- mięta,
- majeranek,
- koper włoski,
- pluskwica groniasta,
- niepokalanek,
- palma sabałowa,
- lukrecja.
Uwaga! Kobiety w ciąży nie powinny bez konsultacji lekarskiej stosować żadnych ziół
