Kompresjoterapia, oprócz specjalnego bandażowania, wykorzystuje produkty uciskowe, jak podkolanówki, pończochy lub rajstopy. Produkty te, zgodnie z wymaganiami kompresjoterapii, wywierają zmienny ucisk na chore części ciała, najczęściej kończyny dolne, przy czym największy jest zlokalizowany w okolicy kostki i stopniowo zmniejszany w kierunku pachwiny. Kompresjoterapia jest jednym z elementów wchodzących w skład kompleksowej terapii przeciwobrzękowej.
Czy jest kompresjoterapia?
Kompresjoterapia należy do grupy terapii fizykalnych, które polegają na dostarczeniu organizmowi czynników fizycznych. Dostarczane jest w niej ciśnienie na powierzchnię skóry – śródtkankowe ciśnienie hydrostatyczne. Wywołują je specjalne bandaże lub odzież uciskowa. Jego wzrost przywraca równowagę mikrokrążeniową i proces drenażu limfatycznego.
Kompresjoterapia – bandażowanie
Kompresjoterapia oparta na prawidłowym bandażowaniu sprzyja stworzeniu określonego ciśnienia poprzez zaciśnięcie bandażem danej części ciała. Tego typu terapię przeważnie zaleca się w podtrzymywaniu efektów drenażu limfatycznego. Bandaże do kompresjoterapii i inne wyroby medyczne uciskające są dostępne w sklepach medycznych i aptekach. Ich cena determinowana jest rozmiarem, więc koszt waha się od 15 do 90 zł. Specjalista na wizycie dostosowuje rozmiar i typ produktu uciskowego w zależności od leczonej jednostki chorobowej i dokonanych pomiarów.
Bandażując nogę przy kompresjoterapii, należy przestrzegać następujących zasad:
- bandaż zakłada się, gdy żyły nie są nadmiernie wypełnione krwią, najlepiej rano w pozycji leżącej;
- nogę bandażuje się od podstawy palców do kolana lub wyżej;
- bandaż nakłada się w kierunku od wewnątrz na zewnątrz;
- ucisk musi być stopniowany;
- zakładanie bandaża można zakończyć, przyklejając go do łydki specjalnym klejem lub przylepcem.
Prawidłowy sposób bandażowania w kompresjoterapii przedstawia dr n. med. Adam Zieliński.
Nie zaleca się jednak stosowania kompresjoterapii bez wcześniejszej konsultacji lekarskiej u chirurga naczyniowego. Wykazuje ona skuteczne działanie przy niewydolności układu żylnego i limfatycznego, nie wywierając negatywnego wpływu na układ tętniczy, tylko jeśli jest wykonana poprawnie. Zbyt duży ucisk wiąże się z ryzykiem wystąpienia powikłań w postaci pęcherzy surowiczych na powierzchni skóry, otarć, odparzeń, maceracji skóry, odleżyn lub miejscowego stwardnienia obrzęku.
Zobacz także: Obrzęk limfatyczny nóg i rąk. Przyczyny, objawy i leczenie schorzenia
W kompresjoterapii wykorzystuje się jeden z czterech stopni ucisku:
- I klasa uciskowa (18–21 mmHg) – wywołuje łagodny powierzchowny efekt uciskowy; stosowana u osób z grupy podwyższonego ryzyka rozwoju niewydolności żylnej, z uczuciem przewlekłego zmęczenia i ciężkości nóg, z tendencją do obrzęków w kostkach, na początku ciąży, z obrzękiem w przebiegu artretyzmu i przy deficycie neurologicznym;
- II klasa uciskowa (23–32 mmHg) – wywołuje średni powierzchowny efekt uciskowy; wykorzystywana w leczeniu chorób żył, jak żylaki, zakrzepica żył powierzchownych lub głębokich, obrzęki pourazowe i pooperacyjne;
- III klasa uciskowa (34–46 mmHg) – wywołuje głęboki powierzchowny efekt uciskowy; podejmowana w przypadku silnych obrzęków o odwracalnym charakterze;
- IV klasa uciskowa (powyżej 49 mmHg i wyżej) – wywołuje silny powierzchowny i głęboki efekt uciskowy; wykorzystywana w terapii nieodwracalnych obrzęków.
Kompresjoterapia – wskazania
Obszar zastosowania kontrolowanego ucisku w medycynie jest bardzo szeroki. Wskazania do kompresjoterapii to m.in.: niewydolność żylna, zapalenie żył powierzchownych, żylaki zwykłe i z komplikacjami, obrzęki żylne i pourazowe, stany zapalne skóry i tkanki podskórnej, owrzodzenia żylakowe, zespoły pozakrzepicowe (żylnego owrzodzenia podudzi), stan po terapii miażdżycy, obrzęki limfatyczne, pooperacyjne czy tłuszczowe. Kompresjoterapia stanowi element terapii uzupełniającej w leczeniu zakrzepicy żył głębokich.
Kontrolowany ucisk na żylaki powoduje zmniejszenie zalegania krwi, pomaga odprowadzać krew do serca, wspomagając tym samym pompę mięśniową. Kompresjoterapię stosuje się w przypadku niewydolności mięśnia brzuchatego łydki, w profilaktyce w sytuacji długotrwałego utrzymania pozycji stojącej, w następstwie unieruchomienia (na przykład przy niedowładach), u osób z nadwagą i u ciężarnych kobiet, a także po zabiegach chirurgii plastycznej, estetycznej lub kosmetycznej oraz jako element terapii uzupełniającej w skleroterapii i po operacjach na układzie żylnym.
W przebiegu kompresjoterapii następuje usprawnienie przepływu krwi w żyłach, redukcja nadciśnienia żylnego, poprawa wydolności zastawek, poprawa mikrokrążenia, zmniejszenie obrzęku i zalegania krwi w żyłach oraz poprawa funkcji skóry.
Kompresjoterapia – przeciwwskazania
Przeciwwskazaniami do kompresjoterapii są:
- zaawansowane zaburzenia krążenia tętniczego,
- owrzodzenia i stany zapalne skóry w fazie ostrej,
- masywna zakrzepica żył głębokich,
- znaczne niedokrwienie (kompresja zwiększa ryzyko martwiczego uszkodzenia tkanek),
- niewyrównana niewydolność serca (kompresja spowoduje wzrost obciążenia serca).
Ponadto występują przeciwwskazania względne, przy których stosowanie kompresji jest możliwe podczas stałego nadzoru pacjenta.
Bibliografia:
Dymarek R., Rosińczuk-Tonderys J., Ptaszkowski K., Słupska L., Taradaj J., Halski T., Kompresjoterapia w profilaktyce zakrzepicy żył głębokich u pacjentów po udarze mózgu – przegląd dowodów naukowych, “Wiadomości Lekarskie”, 2015, 68(1): 51–57.
Freisinger E., Compression therapy for deep vein thrombosis – why, yes! Vasa Zeitschrift fur Gefasskrankheiten, 2017, 46(5): 406.
Jawień A., Szewczyk M.T., Kompresjoterapia, Poznań, Wydawnictwo Medyczne Termedia, 2009.
Moffatt C., Odzież kompresyjna w leczeniu obrzęku limfatycznego, Londyn: Medical Education Partnership (MEP), 2006.
https://www.youtube.com/watch?v=r1MWUTmpsP4
