Astma alergiczna nazywana jest astmą atopową lub dychawicą atopową. Schorzenie to jest określane przez lekarzy jako astma, której objawy wywołują czynniki zewnętrzne (najczęściej alergeny). Zdecydowanie częściej na astmę alergiczną cierpią dzieci, dla których astma atopowa stanowi najczęstszą przewlekłą chorobę układu oddechowego.
Astma alergiczna – przyczyny powstawania
Przyczyny zapadania na astmę atopową są uwarunkowane genetycznie. Szacuje się, że choroba jednego rodzica określa ryzyko rozwoju astmy alergicznej u dziecka na około 30%, w przypadku choroby obu rodziców ryzyko wzrasta do około 50%. Osoby chore na astmę alergiczną mają zazwyczaj zaburzoną odpowiedź immunologiczną. Mechanizm, zwany atopią, polega na wytwarzaniu przeciwciał IgE, które są skierowane przeciwko czynnikowi uczulającemu (antygenowi). Po wniknięciu do organizmu antygen łączy się z przeciwciałami, które znajdują się na powierzchni mastocyta. To komórka odpowiedzialna za wywoływanie reakcji alergicznych. W niektórych przypadkach dochodzi do nadmiernej produkcji i w konsekwencji sytuacji prowadzących np. do napadu astmatycznego. Pierwsze oznaki dychawicy atopowej występują we wczesnym etapie życia, pomiędzy 2. a 5. rokiem życiem, choć choroba może rozwijać się także w następnych latach. Około 60% dzieci zapadłych na astmę oskrzelową zauważa złagodzenie symptomów choroby w okresie dojrzewania, które z czasem mogą całkowicie ustać.
Jak odróżnić astmę atopową od astmy niealergicznej?
Nierzadko dochodzi do błędnej diagnozy rodzaju astmy, zwłaszcza wśród rodziców dzieci cierpiących na którąś jej postać. Dlatego poszukując odpowiedzi na reakcje alergiczne, duszności, kaszel i inne typowe objawy, warto zbadać czynnik wywołujący napady. Te, w przypadku astmy alergicznej, zawsze pochodzą z zewnątrz i najczęściej są związane z wariantami alergicznymi. Astma nieatopowa nasila się bez wpływów wymienionych czynników, za to szczególną rolę w reakcji napadów astmatycznych odgrywają stany zapalne, zakażenia wirusowe lub bakteryjne, zimne lub wilgotne powietrze, przyjmowanie leków, a także wysiłek fizyczny. Te czynniki nie mają większego znaczenia w astmie atopowej.
Objawy astmy alergicznej (atopowej)
Do najczęstszych symptomów astmy alergicznej należą: świszczący kaszel, suchy kaszel (nocny, okresowy, po wysiłku fizycznym, po przebytej infekcji), silny ucisk w okolicach klatki piersiowej, napady duszności. Rzadszymi symptomami mogą być: alergiczny nieżyt nosa, atopowe zapalenie skóry oraz zapalenie spojówek. Napady astmy alergicznej są często uzależnione od stanu emocjonalnego chorej osoby. W przypadku przeżywania silnych emocji (lęku, strachu) drogi oddechowe mogą ulec zwężeniu, co prowadzi do zaostrzenia objawów. W skrajnych sytuacjach dochodzi do poważnych trudności w oddychaniu, a nawet do niedotlenienia mózgu (można je rozpoznać poprzez zasinienie ust i nosa chorego), które może prowadzić do utraty przytomności.
Badania wykonywane w przypadku astmy alergicznej (atopowej)
Jeśli dochodzi do podejrzeń astmy alergicznej u osoby dorosłej lub dziecka, warto zdecydować się na badania, które umożliwią precyzyjną diagnozę dolegliwości. Podstawą jest wizyta u lekarza, przeprowadzenie dokładnego wywiadu i badań fizykalnych. Nierzadko pomocne okazuje się badanie rentgenowskie (RTG) klatki piersiowej oraz badanie czynnościowe układu oddechowego. Należy pamiętać, że wykazanie alergii na dany czynnik zewnętrzny nie umożliwia postawienia konkretnej diagnozy, ale pozwala na skuteczną prewencję napadów astmy alergicznej. Aby móc postawić właściwą diagnozę, konieczne jest wykonanie badania spirometrycznego i próby rozkurczowej, co umożliwia wykazanie cech obturacji dróg oddechowych.
Czynniki alergiczne bada się za pomocą: testu skórnego punktowego (prick test), testu ekspozycyjnego, badania stężenia przeciwciał IgE, badania eozynofilii w plwocinie oraz oceny mediatorów zapalnych. W teście skórnym nakłada się na przedramiona osoby badanej kilka kropel alergenów oraz substancji sprawdzających reakcje skóry. Następnie dokonuje się delikatnych zadrapań w miejscu kropel i po kilkunastu minutach sprawdza się potencjalne odczyny alergiczne.
Skuteczne metody leczenia astmy alergicznej (atopowej)
Leczenie astmy atopowej polega najczęściej na rozpoznaniu i ograniczeniu kontaktów z alergenem odgrywającym rolę czynnika zewnętrznego. Objawowe leczenie zakłada także środki farmakologiczne (przeciwzapalne, kortykosteroidy, przeciwhistaminowe), które umożliwiają szybkie zahamowanie reakcji alergicznych. Pomocna może okazać się immunoterapia polegająca na podawaniu szczepionek w dawkach wzrastających i podtrzymujących dany alergen, co powoduje zwiększenie tolerancji organizmu. Ratunek może przynieść medycyna niekonwencjonalna i zabieg odczulający wykonywany biorezonansem magnetycznym. Jego skuteczność nigdy nie została potwierdzona, ale według wielu opinii możliwe jest załagodzenie objawów.
