Liszajec zakaźny to choroba dość częsta przede wszystkim wśród dzieci między 2. a 5. rokiem życia, choć może wystąpić w każdym wieku; w grupie ryzyka znajdują się również dorośli zmagający się z cukrzycą, schorzeniami nerek czy tarczycy, problemami z przewodem pokarmowym, osłabioną odpornością, a także nieprzestrzegający zasad higieny osobistej. Choroba rozprzestrzenia się drogą kontaktu bezpośredniego z osobą zainfekowaną lub pośrednio przez ręczniki i przedmioty wspólnego użytku. Bywa też powikłaniem innych chorób skóry, np. atopowego zapalenia skóry (AZS), wszawicy, świerzbu, ospy wietrznej czy grzybicy.
Liszajec zakaźny może być wywołany przez bakterie gronkowca złocistego lub paciorkowca z grupy B, niekiedy jest efektem oddziaływania obu grup drobnoustrojów. Jego objawy są często mylone z opryszczką, grzybicą czy ospą wietrzną. Tymczasem nieodpowiednio leczony liszajec zakaźny grozi niebezpiecznymi powikłaniami.
Liszajec zakaźny u dzieci
Liszajec zakaźny to dość często występujące schorzenie skórne wieku dziecięcego. Szczyt zachorowań notowany jest zazwyczaj na przełomie lata i jesieni. Wyróżnia się dwie główne postaci choroby, różniące się przede wszystkim wyglądem zmian skórnych: bezpęcherzową i pęcherzową.
W przypadku pierwszej z nich na ciele pojawiają się niewielkie grudki, a następnie szybko powiększająca się nadżerka pokryta cienkim, lśniącym strupem w charakterystycznym, żółtomiodowym kolorze. Liszajec pęcherzowy objawia się występowaniem pęcherzy wypełnionych wodnistą treścią, pękające w ciągu 24–48 godz. od momentu pojawienia się. Następnie w tym miejscu powstają nadżerki, które pokrywa cienki i lśniący strup.
Liszajec zakaźny powoduje zmiany skórne zlokalizowane zazwyczaj na twarzy, wokół jamy ustnej i nosa, niekiedy także na rękach czy szyi. Gdy pęcherze pojawiają się w okolicach nosa, może być to konsekwencja infekcji górnych dróg oddechowych. Liszajec zakaźny objawia się również swędzeniem i niewielkim bólem lub powiększeniem okolicznych węzłów chłonnych. Mogą również wystąpić zajady lub zapalenie wałów paznokciowych (paronychia). Dziecko poprzez drapanie przenosi bakterie na skórę zdrową, co przyczynia się do rozprzestrzeniania się infekcji.
Zobacz także: Liszaj płaski, twardzinowy, rumieniowaty - jak rozpoznać zmiany skórne?
Liszajec zakaźny – leczenie
Liszajec zakaźny jest chorobą wymagającą jak najszybszego podjęcia właściwego leczenia, ponieważ wczesne rozpoczęcie terapii prowadzi do eliminacji wykwitów w ciągu kilku, kilkunastu dni (w zależności od nasilenia zmian chorobowych). Zmiany skórne ustępują zwykle bez pozostawiania blizn.
Liszaj, czyli co? Dowiesz się tego z filmu:
Nieleczony proces chorobowy może trwać kilka tygodni, po czym ustępuje samoistnie lub staje się źródłem poważnych powikłań, np.:
-
kłębuszkowego zapalenia nerek o etiologii paciorkowcowej;
- bakteriemii (zakażenia krwi bakteriami);
- zapalenia opon mózgowych;
- groźnej posocznicy, zwanej sepsą.
Leczenie liszajca zakaźnego powinno zostać poprzedzone badaniem bakteriologicznym, co pozwala na zastosowanie tzw. terapii celowanej i zapobiegnięcie ewentualnemu ryzyku powstania antybiotykooporności. Przy zmianach chorobowych obejmujących niewielkie powierzchnie skóry zazwyczaj zaleca się aplikowanie leku o działaniu miejscowym. Jeżeli wykwity mają charakter rozsiany i rozległy oraz gdy towarzyszy im powiększenie węzłów chłonnych, wskazane jest również podanie antybiotyku działającego ogólnosystemowo.
W leczeniu liszajca zakaźnego zewnętrznie stosuje się aerozole, emulsje, kremy i maści antybiotykowe oraz środki odkażające (woda utleniona). Wśród antybiotyków skutecznością wyróżniają się przede wszystkim: mupirocyna, bacytracyna, erytromycyna, klindamycyna oraz neomycyna. Lekiem z wyboru jest zwykle pierwszy z nich. Mupirocynę w kremie należy aplikować 4–5 razy dziennie. Stosunkowo rzadko obserwuje się podrażnienie skóry w miejscu nałożenia preparatu. Lekarz prowadzący wydaje receptę na stosowne leki oraz ustala ich dawkowanie.
Liszajec zakaźny niekiedy powoduje tak rozległe zmiany, że wymaga leczenia ogólnosystemowego. Jeżeli sprawca choroby nie został zidentyfikowany za pomocą badania bakteriologicznego, zwykle stosuje się antybiotyk mający w spektrum działania zarówno gronkowce, jak i paciorkowce, np. erytromycynę.
Zobacz także: Swędząca wysypka u dzieci i dorosłych – przyczyny, jak się pozbyć?
Zastosowanie antybiotykoterapii ogólnej powoduje szybkie ustępowanie zmian skórnych oraz eliminację drobnoustrojów, jednak należy się liczyć z możliwością wystąpienia objawów niepożądanych, zazwyczaj dolegliwości żołądkowo–jelitowych lub reakcji alergicznych. Małych dzieci nie powinno się leczyć tetracykliną ze względu na ryzyko wywołania fotoalergii, uszkodzenia i przebarwienia zębów oraz kandydozy przewodu pokarmowego.
Liszajec zakaźny – leczenie domowe
Terapię farmakologiczną powinny uzupełniać okłady odkażające i mechaniczne usuwanie nawarstwionych strupów. Łagodzące działanie przynoszą kąpiele w wodzie z dodatkem środków antybakteryjnych, np. chlorheksydyny, które przyspieszają proces gojenia się zmian spowodowanych liszajcem zakaźnym. W skórę można też wmasowywać domowe specyfiki, chociażby oliwę z oliwek wzbogaconą kilkoma kroplami olejku z drzewa herbacianego lub wodę z dodatkiem ekstraktu z pestek grejpfruta. W łagodzeniu dolegliwości sprawdza się również sok z rozciętego liścia aloesu. Warto jednak zaznaczyć, że działania tego typu powinny być skonsultowane z lekarzem prowadzącym.
Leczenie liszajca zakaźnego wymaga też bezwzględnego przestrzegania zasad higieny osobistej, częstych kąpieli i zmian ubrań (najlepiej z włókien naturalnych) oraz unikania pomieszczeń, w których jest gorąco i wilgotno. Zainfekowaną skórę należy myć wodą i delikatnym. Powinno się używać tylko swojego ręcznika. Przenoszeniu infekcji zapobiega krótkie obcięcie paznokci.
