Laryngoskop jest stosowany w medycynie, głównie do bezpośredniego oglądania struktur krtani oraz do wykonywania – w stanach nagłych lub przed znieczuleniem ogólnym – zabiegu intubacji dotchawiczej. Umożliwia ona podłączenie respiratora lub worka samorozprężalnego (ambu) i prowadzenie oddechu zastępczego. Nazwa pochodzi od łacińskiego miana larynx oznaczającego krtań (od tego samego określenia pochodzi też nazwa specjalizacji medycznej - laryngologia).
Budowa i położenie krtani
Krtań to narząd rurowy będący częścią układu oddechowego, położony w obrębie szyi, pomiędzy gardłem a tchawicą. Od tyłu graniczy z przełykiem. Wejście z gardła do obu tych narządów oddzielone jest nagłośnią – chrząstką, która w momencie przełykania zamyka wejście do krtani, uniemożliwiając zachłyśnięcie czy zadławienie.
Budowa krtani umożliwia nie tylko przenoszenie powietrza oddechowego, ale też umożliwia generowanie dźwięków. O ich wysokości i natężeniu decyduje długość, napięcie i stopień rozwarcia fałdów głosowych oraz intensywność, z jaką wydychane jest powietrze wprawiające je w drgania.
Ze względu na fakt, że krtań położona jest w osi długiej ciała (i prostopadle do osi jamy ustnej), niemożliwe jest bezpośrednie oglądanie jej przez otwarte usta, tak jak to się robi w przypadku badania gardła.
Laryngoskopia pośrednia
W warunkach ambulatoryjnych można wykonać laryngoskopię pośrednią. Narzędziami niezbędnymi do niej są źródło oświetlenia (lampa czołowa albo założone na czoło lusterko, odbijające światło od stojącej z boku lampy) i lusterko, które wprowadza się do jamy ustnej i gardła pacjenta. Przyrząd ten musi być wcześniej ogrzany (płomieniem lub w ciepłej wodzie), by nie pokrywał się skraplającą się na nim parą wodną pochodzącą z wydychanego powietrza.
Przy ustawieniu lusterka w górę laryngolog może obserwować górną część gardła i tylną część jamy nosowej. Po obróceniu go w dół uzyskuje się wgląd w dolną część gardła i krtań. Takie badanie nazywa się laryngoskopią pośrednią, gdyż obserwuje się odbity, a nie rzeczywisty obraz struktur anatomicznych. Najcenniejsza jest możliwość oceny działania fałdów głosowych: ich napięcia i symetryczności ruchów, których u pacjenta w znieczuleniu ogólnym nie można ocenić.
Laryngoskopia bezpośrednia
Laryngoskop stosowany do laryngoskopii bezpośredniej to urządzenie ze sztywną, wygiętą częścią, tzw. łyżką. Po ułożeniu znieczulonego pacjenta na wznak, z głową odchyloną do tyłu, ten element laryngoskopu wprowadza się do jamy ustnej i gardła, a po silnym uniesieniu nasady języka lekarz, stojący za głową badanego, widzi bezpośrednio nagłośnię. Po jej uniesieniu końcówką laryngoskopu odsłaniają się struktury krtani, m.in. fałdy głosowe.
Łyżki laryngoskopów są wymienne, tak aby ich wielkość można było dobrać do budowy i wieku pacjenta. W klasycznej wersji na łyżce laryngoskopu osadzona jest żaróweczka (lub dioda LED), która pozwala na oświetlenie wnętrza krtani.
Specjalną odmianą laryngoskopu jest mikrolaryngoskop – wykorzystywany podczas zabiegów diagnostycznych lub operacyjnych. Konstrukcja urządzenia zapewnia stabilizację chorego, lepszy wgląd w badany obszar i więcej miejsca do wprowadzenia narzędzi niezbędnych do wykonania operacji lub pobrania wycinków.
Wideolaryngoskop
Wideolaryngoskop to odmiana laryngoskopu, która pozwala na obserwację narządów wewnętrznych przez układ optyczny. Rozwiązanie takie ma wiele zalet:
- pozwala lekarzowi przybrać wygodniejszą pozycję względem pacjenta,
- umożliwia mu oglądanie krtani bez nadmiernego odchylania głowy, zbyt mocnego unoszenia nasady języka czy opierania laryngoskopu o zęby badanej osoby,
- w niektórych urządzeniach dzięki optyce uzyskuje się obraz powiększony lub o szerszym kącie widzenia, co pozwala na obserwację większego obszaru, a także czyni bezpieczniejszą manipulację narzędziami w tym tak delikatnym obszarze ciała.
Prostsze modele opierają się o układ zwierciadła i soczewki, natomiast bardziej zaawansowane korzystają z układu światłowodów. Obraz może być prezentowany na monitorze i zapisywany. Nie tylko ułatwia to interpretację badania (może je obserwować kilku specjalistów), ale również pozwala na wykonywanie zdjęć lub filmów. Dzięki temu dokumentacja wyników laryngoskopii jest precyzyjniejsza, można wykorzystać ją do obserwacji progresji lub cofania się choroby. Jest ona również przydatna w postępowaniach odszkodowawczych, rentowych czy w badaniach sądowo-lekarskich.
Zobacz film i dowiedz się jak działa układ oddechowy:
Laryngoskop – użycie w trakcie intubacji
Intubacja dotchawicza to zabieg polegający na założeniu do tchawicy rurki umożliwiającej prowadzenie oddechu zastępczego. Wprowadza się ją do gardła i krtani przez usta lub przez nos. W warunkach planowych zabieg ten wykonuje się przy znieczuleniu ogólnym, kiedy pacjenta podłącza się do respiratora. Można także przeprowadzić go u chorych nieprzytomnych (w warunkach intensywnej opieki medycznej). Doraźnie laryngoskop pozwala na szybkie, bezpieczne i precyzyjne umieszczenie rurki intubacyjnej w tchawicy u chorych z nagłym zatrzymaniem krążenia czy z ciężkimi urazami. W zestawach intubacyjnych znajdują się więc laryngoskopy z kompletem łyżek w różnych rozmiarach. Coraz częściej wykorzystuje się w takich sytuacjach urządzenia jednorazowe.
