Głównym sprawcą smogu jest niska emisja, czyli nic innego jak ogrzewanie gospodarstw domowych piecami, które nie spełniają norm emisyjnych oraz palenie paliwem do tego nieprzystosowanym, czyli np. śmieciami lub mułem i miałem węglowym, w innych krajach w ogóle nie dopuszczonym do sprzedaży (traktowanym jako odpad przy produkcji węgla). Według danych Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami procentowy udział poszczególnych gałęzi gospodarki w emisji pyłów PM10 do środowiska wygląda następująco:
- niska emisja 52 proc.
- przemysł 17 proc.
- transport drogowy 10 proc.
- energetyka 9 proc.
- inne źródła 8 proc.
- rolnictwo 4 proc (Zobacz Źródło 1).
Problem smogu w Polsce powraca głównie zimą właśnie przez palenie w domowych piecach – według danych Polskiej Izby Ekologii to one wysyłają do atmosfery najwięcej zanieczyszczeń i najtrudniej je kontrolować. Kocioł ręcznie zasilany na drewno emituje pyły w liczbie 800 mg/m3, piec kaflowy 560 mg/m3, a niskosprawny kocioł węglowy 420 mg/m3. (również Źródło 1). W Polsce panuje także proceder palenia śmieci. Choć jest to nielegalne i karane grzywną, to wiele osób tak robi. Dla środowiska szkodliwe jest także palenie drewnem, niskiej jakości węglem oraz wspomnianym wcześniej mułem i miałem węglowym. Brak norm dotyczących sprzedawanego paliwa sprawia, że bardzo ciężko uniknąć smogu wytwarzanego przez gospodarstwa domowe.
O wiele łatwiej kontrolować huty, koksownie czy elektrownie cieplne, które również mają spory udział w zanieczyszczaniu powietrza. To właśnie głównie gałąź przemysłu, jaką jest energetyka węglowa, wpływa na powstawanie w Polsce smogu. Przemysł odpowiada za emisję metali ciężkich, tlenków azotu, dwutlenku siarki oraz pyłu zawieszonego.
Niestety na poziom zanieczyszczeń powietrza wpływa także transport. Zwiększa się liczba samochodów, dużo z nich jest starych, a co za tym idzie są one bardziej toksyczne dla środowiska. Najgorzej prezentują się pojazdy z silnikami typu diesel, te posiadające stare opony i klocki hamulcowe, ale negatywny udział w emisji pyłów mają także samochody ciężarowe przejeżdżające przez miasta oraz stare autobusy. Motoryzacja odpowiada głównie za emisję tlenków azotu oraz lotnych substancji organicznych. Podobnie jak w przypadku niskiej emisji, motoryzacja również nie jest w Polsce prawnie kontrolowana.
Polska w czołówce Europy
Polacy oddychają najbardziej zanieczyszczonym powietrzem w całej Unii Europejskiej. Niestety poziomy informowania i alarmowania o zanieczyszczeniach powietrza są u nas... najniższe w całej Europie! Dla przykładu poziom informowania o smogu wynosi w Polsce 200μg/m3, zaś w Wielkiej Brytanii 101, na Słowacji 100, w Szwajcarii 75, a w Norwegi 50μg/m3! Poziom alarmowy w Polsce wynosi 300μg/m3, na Słowacji 150μg/m3, a inne kraje nie przekraczają wartości 100μg/m3.
Zaleceniem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) odnośnie dopuszczalnych stężeń pyłów w atmosferze wynosi 25 μg/m3 dla PM 2.5 oraz 50 μg/m3 dla PM 10. Niestety Polska znajduje się w czołówce, jeśli chodzi o jakość powietrza. Najbardziej zanieczyszczonymi miastami w Polsce są kolejno: Żywiec, Pszczyna, Rybnik, Wodzisław Śląski, Opoczno, Sucha Beskidzka, Kraków, Skawina i Nowy Sącz i Niepołomice. Warszawa zajmuje 68. miejsce w niechlubnym rankingu najbardziej zanieczyszczonych miast w kraju.
Na 50 najbardziej zanieczyszczonych miast Europy, 33 znajdują się w Polsce (dane opublikowane przez Światową Organizację Zdrowia). Miasta w Polsce o najwyższym stężeniu rakotwórczego benzo[a]pirenu: Nowa Ruda (17ng/m3), Nowy Targ i Opoczno (15 ng/m3), Rybnik (12 ng/m3), Sucha Beskidzka (11 ng/m3), Nowy Sącz i Proszowice (10 ng/m3). Dla przykładu poziom benzo[a]pirenu w Londynie wynosi 0,21 ng/m3. Podane dane dotyczą 2014 roku (Zobacz Źródło 2).
Jak sprawdzić poziom zanieczyszczeń powietrza latem?
Poziom ozonu, a także innych zanieczyszczeń powietrza mierzony jest na tych samych stacjach pomiaru, co zimą poziom smogu. W Polsce działa 305 stacji pomiarowych, na których funkcjonuje ok. 2,5 tys. stanowisk kontrolujących stan zanieczyszczenia powietrza. 251 stacji zlokalizowanych jest w miastach, 30 w obszarze podmiejskim, a 24 znajdują się na innych terenach. Szczegółową lokalizację wszystkich stacji można zobaczyć pod adresem http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/maps/measuringstation/Z.
Ponieważ najwyższe stężenie ozonu jest wiosną i latem, dlatego od 1 kwietnia do 30 września każdego roku na portalu Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska „Jakość Powietrza”, codziennie rano prezentowane są aktualne trzydniowe prognozy zanieczyszczenia powietrza ozonem dla całej Polski oraz poszczególnych województw.
Jak się uchronić przed zanieczyszczeniami latem?
Zarówno zimą, jak i latem bardzo dobrze sprawdzają się domowe oczyszczacze powietrza. Jednym z lepszych urządzeń, polecanych do użytku całorocznego, są inteligentne oczyszczacze powietrza marki Sharp. Urządzenia tworzą obieg powietrza – najpierw zasysają powietrze, przepuszczają je przez szereg filtrów, a następnie wydmuchują do pomieszczenia. Dzięki zastosowanej technologii Plasmacluster zapewniają niemal 100% skuteczności w neutralizacji wszelkich alergenów, jak również wirusów, bakterii i zarodników grzybów w powietrzu, również z trudno dostępnych zakamarków, w tym ścian, mebli i tkanin. Ich skuteczność jest potwierdzona przez szereg badań. Idealnie sprawdzą się w przypadku alergii, gdyż urządzenia, wykorzystujące Plasmacluster, zatrzymują kurz, eliminują alergeny, neutralizując przy tym groźne wirusy. Mariusz Kościelniak ekspert marki SHARP mówi:
Zanieczyszczenia powietrza są dla człowieka zwykle niewyczuwalne, dlatego inteligentne oczyszczacze Sharp monitorują stan powietrza w pomieszczeniu — reagują np., gdy otworzymy okno, wejdzie ktoś, kto właśnie wypalił papierosa, albo przebiegnie pies — i same dobierają intensywność pracy do potrzeb. Automatycznie dostosowują też wilgotność powietrza do temperatury, tak aby zawsze była optymalna. Dzięki technologii Plasmacluster nie tylko filtrują powietrze, lecz także aktywnie je oczyszczają, emitując tzw. ciężkie aerojony, które neutralizują alergeny i szkodliwe drobnoustroje.
Sharp zaopatrzył swoje inteligentne oczyszczacze w czujniki kurzu oraz nieprzyjemnego zapachu, dzięki czemu sprzęt automatycznie dobiera właściwy program oczyszczania. Z kolei sekcja nawilżania wykorzystuje czujniki wilgotności oraz temperatury, dzięki czemu urządzenie samo zapewnia optymalne nawilżenie powietrza. A latem urządzenia można wykorzystywać jako wysokiej klasy klimatyzer ewaporacyjny.
Źródła
1. https://polskialarmsmogowy.pl/polski-alarm-smogowy/smog/szczegoly,skad-sie-bierze-smog,18.html
