Paraliże mają zwykle podłoże urazowe albo neurodegeneracyjne. Paralitykami stają się osoby po wypadkach i dotknięte chorobami wieku starczego, np. parkinsonem.
Kogo nazywamy paralitykiem?
Słowo „paralityk”, które pochodzi od rzeczownika „paraliż” i oznacza kogoś, kto tym paraliżem został dotknięty, utrwaliło się w kulturze dzięki przekazom biblijnym. W trzech Ewangeliach: wg św. Łukasza, św. Marka i św. Mateusza przytoczona została historia uzdrowienia paralityka w Kafarnau. Wydarzenie to było jednym z cudów dokonanych przez Chrystusa. We współczesnej polszczyźnie słowo „paralityk” używane jest rzadko, zazwyczaj w znaczeniu potocznym (nie jest elementem nomenklatury medycznej) i może określać ludzi cierpiących na różne rodzaje niepełnosprawności ruchowej związanej z zaburzeniami funkcjonowania układu nerwowego.
Czym jest paraliż? Paralityk – znaczenie współczesne
Paraliż (łac. plegia) oznacza porażenie, które wiąże się z całkowitym zniesieniem ruchów. Zazwyczaj paraliż jest konsekwencją urazu powypadkowego, udaru, wylewu krwi do mózgu, postępujących zmian nowotworowych lub neurodegeneracyjnych (np. w przebiegu chorób okresu starczego). Prowadzą one do dysfunkcji obwodowego neuronu ruchowego, nerwów obwodowych, rdzenia kręgowego albo ośrodkowego neuronu ruchowego, który zlokalizowany jest w korze mózgowej. Paraliże ze względu na obszar ciała, jaki obejmują, dzielimy na:
- całkowite (tetraplegie dotyczące czterech kończyn),
- połowiczne (hemiplegie dotyczące połowy ciała – prawej lub lewej, przeciwnej do miejsca urazu),
- ograniczone (monoplegie dotyczące jednej kończyny),
- poprzeczne (paraplegie dotyczące tylko kończyn dolnych, poniżej miejsca, w którym doszło do uszkodzenia rdzenia kręgowego),
- opuszkowe i rzekomoopuszkowe (afazje, czyli paraliże aparatu mowy – gardła, krtani, języka).
Trwałe paraliże powodują:
- porażenia wiotkie pochodzenia neurogennego (uszkodzenia nerwów),
- porażenia wiotkie pochodzenia miogennego (uszkodzenia mięśni lub grup mięśniowych),
- porażenia spastyczne (uszkodzenia ośrodków ruchowych w płatach czołowych ośrodkowego układu nerwowego).
Istnieją również paraliże przejściowe, np. przysenny objawiający się katapleksją, czyli nagłą, jednakże krótkotrwałą utratą napięcia mięśniowego. Dochodzi do niej w momencie zasypiania albo przechodzenia ze snu do stanu czuwania. Paralityk może cierpieć na każdy z wymienionych rodzajów porażeń.
