Klasyczne modele osobowości zakładały, że większość ludzi funkcjonuje blisko jednego z dwóch skrajnych biegunów osobowości, w taki sposób, że są oni ekstrawertykami bądź introwertykami. Dziś coraz częściej mówi się o ambiwertykach, których osobowość jest bardziej zbalansowana.
Kto to jest ambiwertyk?
Jeszcze u zarania psychologii Carl Gustav Jung opisał dwa typy osobowości:
- ekstrawertyczny – charakterystyczny dla osób kierujących swoją energię życiową, reakcje i emocje na zewnątrz, w kierunku innych ludzi;
- introwertyczny – oparty o stały wzorzec kierowania energii życiowej do wewnątrz, silne przeżywanie subiektywnych doświadczeń i stanów intrapersonalnych.
Ten klasyczny podział tak trwale wpisał się w kanon psychologii, że większość badaczy sięgało po niego, opracowując kolejne teorie na ten temat. Angielski naukowiec Hans Eysenck stworzył jedną z najbardziej znanych koncepcji osobowości, traktując ją jako zbiór pewnych cech. Na podstawie badań wykazał on istnienie ekstrawersji i introwersji, jednak przez wiele lat nie był do tego do końca przekonany. Uważał, że są one raczej wypadkową większej liczby cech człowieka niż stabilną częścią osobowości. Poszukiwał też bardziej zbalansowanej teorii, która mogłaby objąć także ludzi niemieszczących się na tych skrajnych biegunach.
Obecnie istnieje teoria, która zakłada także istnienie ambiwertyków – osób, które swoje emocje, sposób odczuwania świata czy wyrażanie siebie przejawiają w bardziej zbalansowany sposób. Można by powiedzieć, że ambiwertyk to człowiek, który swoją energię kieruje zarówno na zewnątrz, jak i do środka.
Ambiwertyk – test
Klasyczne testy osobowości badające wymiar ekstrawersja-introwersja w większości bazują na samoopisowych kwestionariuszach. Najczęściej polegają one na udzielaniu odpowiedzi, w jaki sposób z reguły zachowujemy się lub myślimy w większości sytuacji. Dzięki temu po obliczeniu wyników można określić, czy dana osoba ma skłonności ekstrawertyczne czy introwertyczne. Wśród wielu ludzi te testy nie zdają jednak egzaminu. Bywa, że otrzymują oni wyniki ze środka skali, które nie wskazują na żaden z typów osobowości. Może być też tak, że raz otrzymują oni informację zwrotną mówiącą, że są ekstrawertykami, a kiedy indziej, że introwertykami.
Osoba, która ma trudność z uzyskaniem konkretnego wyniku w takich testach, a także przypisaniem się samemu do którejś z wymienionych kategorii, to prawdopodobnie ambiwertyk. Taki człowiek w testach, w których można wybrać 5 lub 7 możliwości, najczęściej będzie opisywał się środkową wartością.
Podstawowy uproszczony test do samookreślenia, czy jest się ambiwertykiem, polega na ustosunkowaniu się do 5 stwierdzeń, pamiętając, że 1 oznacza „całkowicie się nie zgadzam”, a 5 – „całkowicie się zgadzam”.
Te stwierdzenia to:
- Nie lubię zwracać na siebie uwagi.
- Lubię nawiązywać rozmowę z nieznajomymi.
- Lubię spędzać czas we własnym towarzystwie.
- Zazwyczaj nie upominam się o swoje.
- Lubię zarządzać ludźmi.
Osoby, które uzyskują średnią blisko 3, mogą podejrzewać, że są ambiwertykami.
Jakie cechy ma ambiwertyk?
Ambiwertyk nie jest tak bardzo otwarty i ekspresyjny jak ekstrawertyk ani tak zamknięty w sobie jak introwertyk. Znajduje się gdzieś pomiędzy tymi dwoma typami osobowości. Jego najczęstsze cechy to:
- zachowywanie dużego balansu między mówieniem a słuchaniem;
- łatwość w porozumiewaniu się z osobami o różnych osobowościach – introwertycy często bywają zmęczeni i przestraszeni nadmierną dla nich ekspresyjnością ekstrawertyków, a ekstrawertycy zniechęceni trudnością z porozumiewaniem się z introwertykami; ambiwertyk bardzo dobrze radzi sobie w kontaktach z obydwoma tymi typami osobowości;
- umiejętność równomiernego rozkładania czasu na zajęcia wykonywane w samotności i spotkania z innymi;
- umiejętność dobierania poziomu stymulacji do aktualnego nastroju – od tego, jak w danej chwili się czuje, zależy, czy zostanie w domu czy pójdzie na hałaśliwe przyjęcie; ambiwertyk może z równą przyjemnością czytać książkę i oddawać się rozrywkom w dużym gronie ludzi.
Ambiwertyk – przełomowe odkrycie nowego typu osobowości?
Choć parę lat temu gazety zaczęły opisywać ambiwersję jako niezwykłe i nowe odkrycie w dziedzinie teorii osobowości, należy pamiętać, że tak naprawdę takie założenie nie jest niczym nowym. Większość modeli osobowości opisuje skrajne bieguny danych cech, charakterystyczne dla małej części społeczeństwa. Tymczasem statystycznie najwięcej osób przejawia te cechy w umiarkowanym natężeniu. Choć sam termin ambiwertyk jest nowy, to psychologia od początku zdawała sobie sprawę, że większość ludzi nie wpisuje się w modelowy sposób w skrajnych ekstrawertyków bądź introwertyków. Pojęcie to powstało bardziej na potrzeby popularnej psychologii, aby łatwiej było wyjaśnić działanie wymiaru ekstrawersja-introwersja na kontinuum, a nie jako dwóch rozłącznych cech.
Bibliografia:
1. Caroline Beaton, The Introvert/Extravert Myth
