Przez wiele lat krezkę uważano za część otrzewnej, a jej rola była lekceważona. Obecnie dominuje pogląd, że skomplikowany układ naczyń i węzłów chłonnych spełnia ważną funkcję w całym układzie immunologicznym i zabezpiecza organizm przed możliwymi niebezpieczeństwami związanymi z zakażeniami szerzącymi się drogą pokarmową. Coraz częściej spotkać się można z tezą, że krezka to samodzielny narząd jamy brzusznej.
Zobacz także:
Budowa jamy brzusznej – otrzewna, narządy i ich topografia
Jelito grube – długość jelita grubego, objawy chorób
Kresa biała – budowa, przepukliny i rozstęp, leczenie i ćwiczenia
Czym jest krezka?
Krezka to – zgodnie z ogólną definicją – fałd zbudowany z błony surowiczej, który tworzy płaską strukturę, stanowiącą podporę dla określonych narządów lub ich części. Opisywana jest na przykład krezka płuca – miejsce, gdzie opłucna ścienna zawija się i przechodzi w opłucną płucną, tworząc dwuwarstwowy fałd. Najczęściej wzmiankowaną w piśmiennictwie strukturą jest jednak krezka jelit, zbudowana z otrzewnej.
Otrzewna jest błoną surowiczą wyściełającą od wewnątrz ścianę jamy brzusznej. Narządy pokryte w całości otrzewną nazywa się wewnątrzotrzewnowymi, a te, które stykają się z nią tylko częścią swojej powierzchni – częściowo śródotrzewnowymi. Lokalizacja pozostałych narządów opisywana jest jako zewnątrzotrzewnowa. Niektóre narządy wewnątrzotrzewnowe nie przylegają do ściany brzucha, lecz swobodnie w niej zwisają, podtrzymywane przez uwypuklenia otrzewnej, tworzące kołnierz stabilizujący je w określonej pozycji – krezkę. Ten elastyczny fałd umożliwia narządom poruszanie się w ograniczonym zakresie. Co więcej, ze względu na swoją sprężystość krezka dostosowuje się do zmieniającej się średnicy i objętości określonego odcinka jelita.
Krezka otacza trzy odcinki jelita:
- jelito cienkie – z wyjątkiem dwunastnicy;
- okrężnicę poprzeczną jelita grubego;
- esicę.
Na krezce umocowane są również wyrostek robaczkowy i narządy miednicy mniejszej – jajniki oraz jajowody.
Z anatomicznego punktu widzenia krezkę dzieli się na grzbietową i brzuszną.
Fizjologiczne funkcje krezki
Krezka spełnia wiele ważnych, fizjologicznych funkcji. Jej podstawową rolą jest zapewnienie kilkumetrowym jelitom odpowiedniej stabilności – bez podtrzymywania przez krezkę mogłyby się splątać, co doprowadziłoby do ich niedrożności. W krezce znajduje się skomplikowana sieć tętniczych i żylnych naczyń krwionośnych. Dzięki takiej organizacji ukrwienia naczynia mogą swobodnie się przemieszczać, nie ulegając uszkodzeniu czy zagięciu przy ruchu jelit.
Krezka jako błona surowicza ma zdolność do oblepiania miejsc, w których powstają odczyny zapalne. Dzięki temu niewielka perforacja jelita, ropień czy inne uszkodzenie nie musi spowodować rozprzestrzeniania się zakażonej treści po całej jamie brzusznej i doprowadzić do uogólnionego, groźnego dla życia zapalenia otrzewnej. Liczne krezkowe węzły chłonne położone są tuż przy ścianie jelita. Są ważnym elementem tzw. bariery jelitowej. Wychwytują drobnoustroje i inne szkodliwe elementy, które mogłyby przedostawać się poza jego obręb, chroniąc organizm przed szerzącym się zakażeniem.
Zapalenie węzłów chłonnych krezki
Zapalenie węzłów chłonnych krezki (najczęściej jelita cienkiego) to stan, w którym dochodzi do ich powiększenia wskutek reakcji układu odpornościowego. Przykładami są np. zakażenie salmonellą albo inne, przewlekające się stany zapalne jelit. Najczęstsze objawy choroby to podwyższona temperatura, osłabienie, bóle brzucha, niekiedy nudności lub wymioty. Stan zapalny ma tendencję do samoograniczania się i zwykle przemija w ciągu 2–3 tygodni od ustąpienia pierwotnej przyczyny choroby. W ciężkich przypadkach zapalenie węzłów chłonnych krezki może dawać mylące objawy zbliżone do ograniczonego zapalenia otrzewnej. Różnicowanie tych stanów wymaga skrupulatnej diagnostyki.
Zator krezki jelita
Zator krezki jelita jest ciężkim stanem chorobowym. Ze względu na skomplikowaną budowę sieci naczyń w krezce i ich wzajemne połączenia zaczopowanie materiałem zatorowym jednego naczynia nie powoduje wystąpienia objawów klinicznych. Jednak zamknięcie dużej tętnicy może spowodować niedokrwienie odcinka jelita. Jeśli nie zostanie ono rozpoznane odpowiednio wcześnie, może dojść do jego martwicy, zapalenia otrzewnej, ciężkiej sepsy i wstrząsu, a w następstwie nawet do śmierci. Symptomy choroby są bardzo gwałtowne: pojawiają się silne bóle brzucha, wyraźne objawy otrzewnowe, spadek ciśnienia i pogorszenie stanu ogólnego pacjenta. Leczenie polega zazwyczaj na odcinkowej resekcji (wycięciu) niedokrwionego jelita i usuwaniu skutków ewentualnych powikłań.
Stwardniające zapalenie krezki
Stwardniające zapalenie krezki to przewlekły, postępujący stan chorobowy, który pojawia się jako reakcja na długotrwałe dializy otrzewnowe lub samoistnie. Za przyczynę uważa się wówczas reakcje autoimmunologiczne albo wpływ chorób niektórych narządów zaotrzewnowych (np. nowotworów). Schorzenie prowadzi do przerostu tkanki tłuszczowej, zwłóknień i zrostów w obrębie krezki. Przypadki grożące niedrożnością jelit wymagają leczenia operacyjnego. W innych sytuacjach wskazana może być farmakoterapia.
Jak zbudowany jest układ pokarmowy?
Bibliografia:
A. Bochenek, M. Reicher, Anatomia człowieka dla studentów medycyny i lekarzy, t. 1, Warszawa 2010.
A.W. Bradbury, O.J. Garden, Chirurgia, Wrocław 2015.
