Krążek dopochwowy (krążek antykoncepcyjny) – jak go założyć? Skuteczność, skutki uboczne

Krążek dopochwowy (antykoncepcyjny) należy do grupy hormonalnych metod zapobiegania ciąży. Ich działanie polega na unieczynnieniu plemników i ich dotarciu do komórki jajowej, wskutek czego nie dochodzi do zapłodnienia.

Krążek antykoncepcyjny ma formę pierścienia (dlatego nazywany jest również pierścieniem antykoncepcyjnym), jest bezbarwny i elastyczny, jego średnica to ok. 5 cm. Zawiera żeńskie hormony płciowe (etonogestrel i etynyloestradiol – syntetyczny estrogen), które uwalniane są do krwioobiegu, tworząc zabezpieczenie przed ciążą.

Jeden krążek dopochwowy umieszcza się na 3 tygodnie i po tym czasie wyjmuje. Przewaga krążków antykoncepcyjnych nad tabletkami polega na tym, że nie trzeba o nich pamiętać codziennie. Co więcej, ponieważ trafiają bezpośrednio do krwi i nie przechodzą przez wątrobę, stężenie hormonów może być w nich niższe.

Krążki dopochwowe blokują oraz osłaniają szyjkę macicy. Kobieta może taki krążek założyć oraz usunąć sama – wizyta u lekarza nie jest konieczna, przed rozpoczęciem stosowania tej metody trzeba jednak i tak poradzić się specjalisty, szczególnie jeśli w poprzednim cyklu stosowało się inną hormonalną metodę zapobiegania ciąży – krążek powinien być założony w odpowiednim dniu cyklu miesięcznego.

Jak założyć krążek antykoncepcyjny?

• Przed założeniem krążka dokładnie umyj ręce.
• Upewnij się, że nie stosujesz krążka po przekroczeniu terminu ważności, a także że nie ma na nim śladów uszkodzenia.
• Znajdź optymalną dla siebie pozycję do założenia krążka (możesz np. kucnąć albo położyć się na plecach).
• Wyjmij krążek z saszetki. Trzymając krążek pomiędzy kciukiem a palcem wskazującym, ściśnij go, po czym wsuń do pochwy (podobnie jak tampon). Jeśli nie czujesz krążka podczas ruchu, to znaczy, że został założony poprawnie. Uwaga! Umiejscowienie krążka domacicznego nie wpływa na jego skuteczność antykoncepcyjną. Jeśli krążek jest jednak wyczuwalny, wsuń go nieco głębiej.

Jeden krążek należy nosić bez wyjmowania przez 3 tygodnie, po czym trzeba go usunąć (np. palcem wskazującym, zaczepiając o brzeg i wyciągając go). Krążek wyjmuje się tego samego dnia tygodnia, którego został założony, o tej samej porze. Po usunięciu krążka dopochwowego trzeba zrobić tygodniową przerwę – w tym czasie może pojawić się krwawienie z dróg rodnych. Po tygodniu należy założyć nowy krążek dopochwowy – również tego samego dnia i mniej więcej o tej samej godzinie, bez względu na to, czy krwawienie zakończyło się, czy jeszcze trwa.

Przykład: jeżeli krążek dopochwowy pierwszy raz został założony w poniedziałek o godz. 18, to powinien zostać usunięty również w poniedziałek ok. godz. 18 trzy tygodnie później. Potem ma miejsce tydzień przerwy – kolejny krążek zakłada się w następny poniedziałek ok. godz. 18.

Przed pierwszym założeniem krążka dopochwowego

Jeśli nie stosowałaś wcześniej (w poprzednim cyklu) innej formy antykoncepcji hormonalnej – krążek dopochwowy załóż pierwszego dnia naturalnego cyklu (pierwszego dnia miesiączki).

Jeśli stosowałaś wcześniej (w poprzednim cyklu) inną formę antykoncepcji hormonalnej (tabletki antykoncepcyjne, plastry antykoncepcyjne, minitabletkę zawierającą progestagen, wewnątrzmaciczny system hormonalny – IUS) – poradź się lekarza albo postępuj dokładnie według instrukcji dostępnej w opakowaniu preparatu.

Zużyty krążek wyrzuć do kosza na śmieci (nie wrzucaj go do sedesu). Uwaga! W przypadku problemów z usunięciem krążka antykoncepcyjnego, należy zgłosić się do lekarza.

Zobacz film i wybierz antykoncepcję dla siebie:

Krążek dopochwowy w ciąży

Krążka nie wolno zakładać w ciąży. Jeśli podczas stosowania tej formy antykoncepcji zajdziesz w ciążę bądź będziesz podejrzewała, że spodziewasz się dziecka, krążek powinien zostać niezwłocznie usunięty. Jak najszybciej skonsultuj się z lekarzem. Kobieta, która karmi piersią, również nie może stosować tej metody.

Krążek dopochwowy – skutki uboczne

Należy ściśle trzymać się dni i pór umieszczania krążka antykoncepcyjnego w pochwie. Godzina jego zakładania jest orientacyjna, należy mieć jednak świadomość, że opóźnienie większe niż 3 godziny może obniżyć skuteczność antykoncepcyjną tej metody.

Niekiedy zdarza się, że krążek wysunie się bądź wypadnie (może się tak stać np. podczas współżycia, wyciągania tamponu czy w sytuacji, gdy krążek został niewłaściwie założony). Skuteczność antykoncepcyjna została zachowana, jeżeli przerwa w noszeniu krążka domacicznego była krótsza niż 3 godziny. W takim przypadku krążek dopochwowy należy umyć w wodzie (zimnej bądź letniej, lecz nie gorącej) i założyć ponownie.

Niektóre pary wyczuwają krążek dopochwowy podczas współżycia, nie powinno to jednak wpływać na poziom satysfakcji seksualnej.

Podczas stosowania krążka dopochwowego mogą wystąpić niepożądane objawy: bóle głowy, migrena, upławy, zapalenie pochwy, spadek nastroju, obniżenie libido, zwiększenie masy ciała, bóle brzucha, trądzik, bolesność piersi, uczucie dyskomfortu w pochwie. Rzadziej omawianej antykoncepcji towarzyszą: zawroty głowy, wzdęcia, wymioty, wysypka, biegunka, uczucie niepokoju. Może pojawić się pokrzywka.

Stosowanie krążka dopochwowego może zwiększać ryzyko wystąpienia zapalenia pochwy bądź szyjki macicy, zakażeń układu moczowego, a także raka szyjki macicy oraz raka sutka.

Krążek dopochwowy – skuteczność

Skuteczność antykoncepcyjną krążków domacicznych szacuje się na 92–96%. Wskaźnik Pearla dla tej metody wynosi 0,65. Chodzi o liczbę nieplanowanych poczęć, do których doszło w ciągu roku u 100 badanych kobiet – w sumie pod uwagę bierze się ok. 1200 cykli. Im wskaźnik jest niższy, tym metoda uchodzi za skuteczniejszą. Obecnie Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) odchodzi jednak od wskaźnika Pearla, opowiadając się za podawaniem skuteczności antykoncepcyjnej w procentach.

Jeśli krążek dopochwowy po raz pierwszy zostanie założony pierwszego dnia cyklu, jego skuteczność będzie zachowana – nie ma potrzeby stosowania dodatkowych metod antykoncepcji. Jeśli jednak krążek zostanie założony między 2. a 5. dniem naturalnego cyklu, wtedy zaleca, aby przez pierwszych 7 dni noszenia krążka zastosować dodatkową metodę antykoncepcji (np. prezerwatywę).

Nudności i wymioty czy biegunka nie wpływają na skuteczność antykoncepcyjną krążka dopochwowego.

Krążek dopochwowy – przeciwwskazania

Krążków antykoncepcyjnych nie należy stosować w przypadku zakrzepowego zapalenia żył lub żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, nadciśnienia, ostrej choroby wątroby, guzów wątroby, nieprawidłowości anatomicznych w budowie pochwy, choroby niedokrwiennej serca, zaburzeń zatorowo-zakrzepowych tętnic, raka sutka (lub gdy się go podejrzewa), stanów po zawale, otyłości dużego stopnia, przebytego udaru mózgu, tocznia rumieniowatego, niedokrwistości sierpowatej, cukrzycy ze zmianami naczyniowymi. Również krwawienie z dróg rodnych o niewyjaśnionej przyczynie oraz palenie papierosów przez kobiety, które przekroczyły 35. rok życia, to przeciwwskazania do stosowania krążka.

Krążki dopochwowe zwiększają ryzyko pojawiania się zapalenia pęcherza, jak również zwiększają ryzyko nowotworu szyjki macicy oraz niektórych chorób wenerycznych. Nie chronią przed zakażeniem wirusem HPV, ani nie są skuteczne w przypadku wirusa HIV.

Preparat sprzedawany jest na receptę. Jeden krążek zakładany na 3 tygodnie kosztuje ok. 40–50 zł. Cena opakowania zawierającego 3 krążki to koszt rzędu ok. 120 zł.