Kości podudzia to przenoszące większość obciążeń piszczel i strzałka. Ich częste (szczególnie w dolnej, bliższej kostce części) złamania stanowią znaczny problem rehabilitacyjny i wymagają dużej dyscypliny ze strony chorego.
Kości podudzia (goleni) – anatomia
Podudzie (czy – zgodnie z nomenklaturą medyczną – goleń) to część kończyny dolnej zbudowana z dwóch kości – piszczeli i strzałki. Pierwsza z nich tworzy dolne piętro stawu kolanowego, a obie – w swej obwodowej części – stanowią odpowiednio przyśrodkową i boczną kostkę stawu skokowego górnego. Kości połączone są więzozrostem, który sprawia, że stanowią konstrukcję o dużej wytrzymałości, zdolną do przenoszenia znacznych obciążeń związanych z chodzeniem, bieganiem czy skakaniem.
W stawie kolanowym odbywają się ruchy prostowania i zginania oraz (gdy kolano jest zgięte) rotacji wewnętrznej i zewnętrznej goleni. Staw skokowy w swojej górnej części zapewnia możliwość zgięcia podeszwowego i grzbietowego stopy oraz jej niewielkiej rotacji wewnętrznej i zewnętrznej.
Polecamy: Jakie schorzenia mogą powodować ból kości udowej?
Zobacz film i sprawdź jakie funkcje pełni układ kostny:
Najczęstsze złamania kości podudzia
Najczęstsze złamania kości podudzia dotyczą ich dystalnych (bliższych kostce) części. Przy gwałtownych urazach o typie skręcenia lub bezpośredniego uderzenia może powstać złamanie kostki bocznej lub przyśrodkowej. Jeśli obie z nich ulegną uszkodzeniu – mówi się o urazie dwukostkowym. Tzw. złamanie trójkostkowe obejmuje dodatkowo tylną krawędź piszczeli – takie uszkodzenie powstaje na przykład przy skoku na wyprostowane nogi z dużej wysokości lub przy ześlizgnięciu się stopy ze stopnia schodów.
Bezpośredni mechanizm urazu jest zwykle przyczyną złamania trzonów kości podudzia – powoduje je uderzenie ciężkim przedmiotem, kopnięcie, urazy komunikacyjne czy sportowe.
Przypadki powikłane obejmują m.in. złamania kości podudzia:
- wieloodłamowe – gdy kość dzieli się na co najmniej trzy fragmenty,
- spiralne – kiedy jego szczelina nie przebiega prostopadle do osi kości, ale skośnie, a powstające odłamy mogą się łatwo względem siebie przesuwać,
- z przemieszczeniem – w takich przypadkach fragmenty kości zmieniają naturalne położenie i nie można liczyć na ich zrost w prawidłowej pozycji,
- otwarte, w których odłamy kostne przebijają od środka skórę i powodują powstanie rany w miejscu złamania.
Polecamy: Złamana noga – na czym polega pierwsza pomoc i rehabilitacja?
Leczenie złamania kości podudzia
Leczenie złamania kości podudzia może być zachowawcze lub operacyjne. W przypadku złamań bez przemieszczenia, gdy odłamy kostne są względem siebie dobrze zaklinowane, wybiera się zwykle unieruchomienie i czeka na powstanie zrostu w miejscu urazu. Stabilizację kończyny uzyskuje się, stosując tradycyjny opatrunek syntetyczny (lekki) lub gipsowy. O ile nie ma ku temu przeciwwskazań, można stosować regulowane stabilizatory (ortezy). Można je również okresowo zdejmować, w celu dokonania powtórnego opracowania i pielęgnacji rany, utrzymania higieny skóry oraz – po uzyskaniu częściowego zrostu – wykonywania niektórych początkowych ćwiczeń rehabilitacyjnych.
Polecamy: Budowa kości człowieka, charakterystyka i struktura kości długich
Zobacz film i sprawdź jak powstają implanty kości:
Złamania powikłane poddawane są zwykle leczeniu zabiegowemu – po tzw. repozycji fragmentów kostnych (czyli przywróceniu prawidłowej pozycji) dokonuje się ich zespolenia za pomocą wkrętów, prętów wprowadzanych do jamy szpikowej czy łączących odłamy płytek. Leczenie tego typu przyspiesza powrót do zdrowia i pozwala na wcześniejsze uruchomienie chorego.
W wybranych przypadkach niezbędne może być zastosowanie stabilizatorów zewnętrznych (np. w tzw. systemie „zespol”), które umożliwiają nie tylko uzyskanie prawidłowego ułożenia kości, ale też zapobiegają wtórnemu skracaniu się kończyny w procesie gojenia. Taka metoda stosowana bywa m.in. przy złamaniach spiralnych lub wieloodłamowych.
Złamania kości podudzia – rehabilitacja
Rehabilitacja w złamaniach kości podudzia jest prowadzona według zaleceń i pod nadzorem lekarza. Obejmuje ona fizykoterapię, usprawnianie bierne, a w późniejszej fazie leczenia – ćwiczenia ruchowe (w odciążeniu i z pełnym obciążeniem). Zestaw ćwiczeń dobierany jest indywidualnie, w zależności od rodzaju złamania, stanu miejscowego i stopnia tworzenia się zrostu. Rehabilitacja rozpoczynana jest bardzo wcześnie, co pozwala m.in. na:
- uniknięcie powikłań zakrzepowo-zatorowych,
- ograniczenie stanu zapalnego i obrzęku w miejscu urazu,
- utrzymanie siły mięśniowej i prawidłowej ruchomości w stawach kolanowym i skokowym.
Odpowiednio dobrana rehabilitacja sprzyja również tworzeniu się silnego, prawidłowego zrostu, z dobrze ukształtowaną, silną strukturą beleczkową przebudowanej w procesie gojenia kości. Dzięki temu jej wytrzymałość jest zdecydowanie lepsza niż u osób, które nie ćwiczyły intensywnie.
Złamania kości podudzia najczęściej nie są przyczyną trwałego kalectwa, a proces leczenia i rehabilitacji prowadzi zwykle do przywrócenia pierwotnej sprawności. Rozległe złamania, zbyt wczesne obciążanie kończyny, brak aktywności fizycznej i właściwej rehabilitacji (lub zbyt późne jej rozpoczęcie) mogą niekiedy spowodować trwały uszczerbek na zdrowiu, przyznanie z tego tytułu odszkodowania, a nawet konieczność orzeczenia niezdolności do pracy.
