Często przyszłym rodzicom wydaje się, że ich domniemania na temat cech dziecka zakończą się w momencie porodu – wtedy jasne się stanie, po kim odziedziczyło kolor oczu. Niestety nie do końca tak jest. Wraz z rozwojem nowo narodzonego malucha jego poszczególne cechy będą się zmieniać. Jaki kolor oczu będzie miało dziecko? Może się okazać, że ostatecznie rodzice dowiedzą się tego dopiero około trzeciego roku życia dziecka. Kolor oczu noworodka jest zazwyczaj błękitny, szary lub granatowy. Zaczyna się stopniowo zmieniać dopiero od pierwszego roku życia.
Polecamy: Budowa i funkcja oka, mechanizm widzenia
Kolor oczu dziecka – jak jest dziedziczony?
Kolor oczu dziecka to cecha, na którą ma wpływ więcej niż jeden gen. Na to, jaki on będzie, mają wpływ barwy oczu rodziców i dziadków. Czasem zdarza się, że niektórzy ludzie mają trudny do określenia kolor – nie jest on ani brązowy, ani zielony, można go określić jako „pośredni”. Jest to efekt działania wielu różnych genów. Jasne odcienie tęczówek, takie jak niebieska czy szara, to cechy recesywne. Oznacza to, że nie ujawnią się w połączeniu z cechą dominującą. Ciemne kolory oczu są z kolei właśnie cechami dominującymi. Człowiek posiada po dwie kopie danego genu, a jego ostateczny kolor oczu jest wynikiem połączenia genów. Co to oznacza w praktyce? Jeśli rodzice mają niebieskie oczy, ich dziecko również takie będzie miało. Rodzice z ciemnymi oczami mogą mieć za to malucha z oczami takimi jak oni lub jasnymi. Są to heterozygoty – posiadają zarówno gen dominujący, jak i recesywny. Oznacza to, że w dalszych pokoleniach nowo narodzonego dziecka występowały jasne oczy – mogła mieć je np. babcia od strony matki.
Jak zbudowane jest oko? Dowiesz się tego z filmu:
Kiedy dziecku zmienia się kolor oczu?
Wiele dzieci rodzi się z niebieskimi oczami, nawet jeśli w najbliższej rodzinie nikt nie ma takiego koloru. Nie ma powodów do paniki – jest to normalne zjawisko. Oczy noworodka są zazwyczaj niebieskie lub szare, czasem mogą być granatowe. Dopiero około pierwszego roku życia oczy niemowlęcia zaczną przybierać swoją prawdziwą barwę. Proces ten może być długi – dopiero około trzeciego roku życia kolor oczu będzie ostatecznie ukształtowany. Największe zmiany w obrębie barwy oczu niemowlaka obserwuje się koło 6–9 miesiąca życia. „Noworodkowy” kolor zmienia się w bardziej podobny do oryginalnego. Wszystko to za sprawa melaniny znajdującej się w tęczówce. Jest to naturalny pigment znajdujący się we włosach, skórze i oczach. Melanina wytwarza się pod wpływem światła – po urodzeniu dziecka zaczyna się jej wzmożona produkcja. Mała ilość tej substancji w oczach dziecka odpowiada za kolor niebieski – im jest jej więcej, tym oczy będą z kolei ciemniejsze. Zdarzają się także przypadki, że kolor oczu z biegiem czasu ani trochę się nie zmienia. Może być to oznaką, że organizm nie produkuje melaniny. Taka sytuacja nazywana jest albinizmem i towarzyszą jej również dość blada skóra i bardzo jasne włosy.
Kolor oczu dziecka – sytuacje wyjątkowe
Kolor oczu małego dziecka czasem może wskazywać na nieprawidłowości lub stany chorobowe. Niektóre z nich wymagają leczenia, inne nie – są jedynie wadą genetyczną, która nie utrudnia życia. Mowa tutaj o heterochromii – jest to sytuacja, kiedy oczy mają różne kolory. Jej mechanizm polega na nierównomiernej produkcji melaniny. W jednym oku jest jej niewiele, dlatego ma ono kolor jasnoniebieski. Drugie zaś przybiera brązową barwę. Heterochromia może być dziedziczona po rodzicach. Zjawisko to występuje również w różnych rzadkich chorobach jak np. zespół Waardenburga czy choroba Hirschprunga. Szacuje się, że heterochromię ma nawet 1% populacji świata. Jeśli u dziecka występują różnobarwne tęczówki, warto jest skonsultować się z okulistą, aby sprawdził, czy nie występują żadne inne, współistniejące wady. Kiedy jeszcze zgłosić się do lekarza z dzieckiem? Na wizytę warto udać się, kiedy na tęczówkach malucha pojawią się plamki, dziwne przebarwienia lub kolor jednego oka zaczyna się zmieniać. Wizyta będzie konieczna również wtedy, kiedy oczy nadmiernie ropieją, są czerwone, dziecko uskarża się na ból i pieczenie. Oczywiście do specjalisty trzeba zgłosić się również wtedy, kiedy nasza pociecha ma problemy ze wzrokiem.
Bibliografia:
- Richard A. Sturm, Tony N. Frudakis, Eye colour: portals into pigmentation genes and ancestry, „Trends in genetics: TIG”, 20 (8), 2004, s. 327–332.
