Heterochromia oczu, czyli różnobarwność tęczówki: objawy, przyczyny i występowanie

Heterochromia występuje od wieków, czego przykładem jest Aleksander Macedoński. Miał on podobno różnokolorowe tęczówki. Wśród współczesnych znanych osób heterochromię mają m.in. Mila Kunis, Jane Seymour czy Kate Bosworth. Aktorki mają wrodzoną heterochromię. David Bowie, słynny piosenkarz zmarły w 2016 roku, miał tęczówki w różnych kolorach, u niego był to wynik urazu doznanego w młodości.

Heterochromia iridis – co to jest heterochromia?

Heterochromia oczu to nazwa zjawiska różnokolorowych tęczówek. Tęczówki w obu oczach mogą mieć inny kolor lub jedna może być dwukolorowa. Rolą tęczówki w oku jest regulacja dopływu światła do soczewki. To rodzaj filtra, który „pochłania” część wiązki światła. Tęczówka ma cztery warstwy, w tym warstwę barwnikową – to na niej uwidacznia się kolor oczu.

Barwnik zawarty w tęczówce to melanina i to ona oraz jej zagęszczenie odpowiadają za kolor oczu. Heterochromia występuje wtedy, gdy rozmieszczenie barwnika jest nierównomierne lub oczy różnią się od siebie kolorem. Nie należy mylić heterochromii oczu z niecodziennymi kolorami oczu w wyniku albinizmu. Oczy albinosów są zwykle jednokolorowe, mogą mieć fioletową lub czerwoną tęczówkę, ponieważ w ogóle nie zawierają barwnika lub występuje on w śladowych ilościach.

U kogo może wystąpić heterochromia oczu? Kombinacje kolorów

Heterochromia oczu najczęściej występuje u psów rasy husky oraz u kotów rasy turecki van i u białych kotów brytyjskich. Różnokolorowe oczy mają też niekiedy koty łaciate (typu arlekin). U ludzi heterochromia występuje rzadko i nie zawsze jest wyraźna, czasem różnice barw są niezauważalne bez dokładnego przyjrzenia się. Dotyczy to szczególnie heterochromii, w której jedno oko jest zielone, a drugie niebieskie lub szare, albo heterochromii częściowej.

Heterochromia w jednym oku (częściowa) najczęściej łączy kolory ciemne i jasne – brązowy i niebieski lub zielony w różnych odcieniach. Z kolei w wersji całościowej tego zaburzenia oczy mogą być niebieskie i brązowe, zielone i niebieskie, niebieskie i szare, piwne i zielone lub mogą występować w innych parach kolorystycznych – jest to uwarunkowane indywidualnie.

Przyczyny heterochromii: geny, choroby i urazy oka

Heterochromia to cecha dziedziczona autosomalnie dominująco. Oznacza to, że aby cecha wystąpiła u potomstwa, wystarczy, że odziedziczy ono wadliwy gen od jednego z rodziców. Różnobarwność tęczówki może być również objawem dziedzicznej choroby genetycznej nerwiakowłókniakowatości typu 1.

Podobnie jak heterochromia jako izolowana cecha dysmorficzna niezwiązana z żadną chorobą nerwiakowłókniakowatość typu 1 jest dziedziczona autosomalnie dominująco. Choroba ta objawia się nie tylko heterochromią, ale wieloma różnymi zaburzeniami barwnikowymi oraz guzami mózgu, zmianami kostnymi i chorobą nowotworową różnych narządów, a także padaczką i upośledzeniem umysłowym.

Heterochromia iridis występuje też jako objaw genetycznych zespołów wad wrodzonych – zespołu Waardenburga. Choroba ta nie jest dziedziczona, a do mutacji genów zachodzi podczas tworzenia tkanek i układów organizmu w życiu płodowym. Symptomy zespołu Waardenburga to:

• niedosłuch czuciowo-nerwowy,
• plamy bielacze na skórze,
• występowanie pojedynczego jasnego pasma włosów,
• błękitne oczy niezależnie od karnacji skóry oraz często ich różnobarwność.

Przyczyną heterochromii może być również jaskra,

Różnobarwność oczu może być następstwem mechanicznych urazów gałki ocznej lub stanów zapalnych tego narządu. Niekiedy pojawia się też jako efekt występowania guzów i tętniaków głowy.

Potencjalnym powodem heterochromatomii jest czerniak, czyli złośliwy nowotwór wywodzący się z komórek barwnikowych ciała. Przeważnie rozwija się na skórze, błonach śluzowych, ale może powstać również w gałce ocznej, powodując zmiany koloru tęczówki. Zagrożone czerniakiem oka są osoby o jasnych tęczówkach, które nie zachowują ostrożności przy ekspozycji na słońce – nie stosują okularów przeciwsłonecznych z wysokim filtrem.

Heterochromia a choroba Wilsona

Z heterochromią można czasem pomylić chorobę Wilsona, ponieważ jej charakterystycznym objawem jest złoto-brązowy lub miedziano-złoty pierścień wokół tęczówki oka. Choroba Wilsona to choroba metaboliczna polegająca na tym, że w organizmie odkłada się miedź. Jednym z jej objawów jest właśnie pierścień okalający tęczówkę. Zwykle jest on wyraźny, a oprócz niego występuje szereg objawów związanych z nagromadzeniem nadmiaru miedzi, w tym:

• symptomy zapalenia wątroby, jej stłuszczenia lub marskości,
• mimowolne ruchy,
• agresja, manie, depresja i zaburzenia osobowości.

Pierścień Kaysera-Fleischera, bo tak nazywa się ten objaw choroby Wilsona, znika po wdrożeniu odpowiedniego leczenia polegającego na usuwaniu miedzi z organizmu.