Kardiologia inwazyjna jest jedną z dziedzin kardiologii. W odróżnieniu od kardiochirurgii nie obejmuje operacji na otwartym sercu czy procedur wykonywanych w krążeniu pozaustrojowym. Skupia się na zabiegach, które można wykonać, wprowadzając do naczyń odpowiednie cewniki i połączone z nimi narzędzia.
Podstawy kardiologii inwazyjnej
Kardiologia inwazyjna opiera się na uzyskaniu – w miejscu bezpiecznym i dogodnym dla operatora – dostępu do wnętrza dużych naczyń krwionośnych i opracowaniu techniki przemieszczania w ich świetle cewnika, który może docierać do miejsc interesujących kardiologa czy chirurga naczyniowego.
Współcześnie stosowane techniki pozwalają na wkłucie się do dużej tętnicy lub żyły przy pomocy specjalnego zestawu przypominającego duży wenflon. Wejście założone do naczynia zaopatrzone jest zwykle w zastawkę, która uniemożliwia wypływ krwi na zewnątrz (co jest istotne szczególnie w przypadku nakłucia tętnicy, w której panuje wysokie ciśnienie). Przez tak założony prowadnik wprowadza się specjalny cewnik, który wsuwa się do naczynia (z prądem krwi lub pod prąd) tak, by dotrzeć do obszaru będącego przedmiotem zainteresowania lekarza. Może to być wnętrze serca (przedsionki lub komory), aorta, naczynia wieńcowe albo obwodowe. Przemieszczanie cewnika oznaczonego specjalnym znacznikiem odbywa się pod kontrolą obrazu radiologicznego, a podawanie kontrastu pozwala zorientować się, gdzie znajduje się cewnik, ocenić anatomię struktur naczyniowych lub jam serca. Cewniki wyposażone w odpowiednie narzędzia mogą służyć do wykonywania zabiegów leczniczych lub pobierania próbek tkanki.
Zabieg nie wymaga najczęściej znieczulenia ogólnego, zwykle wystarcza podanie znieczulenia miejscowego w okolicy wkłucia i ewentualnie leków uspokajających chorego. Wyjątkiem są sytuacje, gdy chory nie współpracuje z zespołem medycznym i konieczność wykonania zabiegów u dzieci.
Podstawowe zabiegi diagnostyczne
Kardiologia inwazyjna umożliwia wykonanie wielu badań oceniających anatomię serca i naczyń krwionośnych, a także ocenę przepływu krwi w różnych częściach układu krążenia.
Najbardziej znanym zabiegiem diagnostycznym jest koronarografia – badanie tętnic wieńcowych poprzez wstrzyknięcie do nich kontrastu z cewnika wprowadzonego do ich początkowego odcinka z aorty. Badanie pozwala ocenić anatomię i stan naczyń, zidentyfikować miejsca krytycznych zwężeń lub niedrożności, a także w przybliżony sposób pośrednio określić, czy czynność skurczowa ściany serca jest prawidłowa. Zabieg ten wiąże się często z wykonaniem operacji udrażniającej naczynie wieńcowe (koronaroplastyki).
Dzięki postępom współczesnej techniki możliwe jest nawet wykonanie ultrasonografii ściany naczyń wieńcowych przy pomocy głowicy wprowadzonej przez cewnik. Ma ona 1-2 mm średnicy i pozwala na uzyskanie obrazu przekroju naczynia o bardzo dużej rozdzielczości.
Cewnik wprowadzony do jam serca pozwala na ocenę prawidłowości budowy niektórych struktur i wielu parametrów hemodynamicznych, takich jak:
- prawidłowość budowy jam serca,
- obserwacja czynności skurczowej pod kątem rozpoznania obszarów zbliznowaciałych, które mogą być nieruchome lub ulegać rozciąganiu w czasie skurczu serca,
- obecność przecieków międzyprzedsionkowych czy międzykomorowych,
- prawidłowość czynności zastawek, ich niedomykalności lub zwężenia,
- obserwacja wypadania płatka zastawki dwudzielnej,
- obecność w świetle jam serca patologicznych struktur, takich jak skrzepliny (częste przy migotaniu przedsionków) czy śluzak.
Do oceny parametrów hemodynamicznych wykorzystuje się też czujniki rejestrujące w czasie rzeczywistym ciśnienie tętnicze w okolicy zakończenia cewnika. Pozwala to na dokładniejszą diagnostykę m.in. wad serca czy zwężeń dużych naczyń.
Inwazyjne badanie naczyń tętniczych pozwala na angiograficzną ocenę ich przebiegu, anatomii, wykrycie nieprawidłowości czy odmian rozwojowych, zwężeń, ucisku z zewnątrz oraz zaburzeń przepływu krwi.
Jak działa układ krążenia? Dowiesz się tego z filmu:
Kardiologia inwazyjna – zabiegi lecznicze
Kardiologia inwazyjna pozwala na wykonanie wielu zabiegów, z których najważniejszym jest angioplastyka. Pozwala ona na:
- likwidację krytycznych zwężeń naczyń wieńcowych (co pozwala nawet przerwać ostry incydent wieńcowy albo ograniczyć skutki zawału mięśnia sercowego),
- dokonać rozszerzenia zwężonych pomostów aortalno-wieńcowych (tzw. bypassów),
- powiększać światło naczyń obwodowych.
Zabiegi te wykonuje się zwykle przy pomocy specjalnego, stanowiącego część cewnika balonika, który pompuje się w momencie, gdy zostanie wprowadzony w zwężony odcinek naczynia. Powoduje to jego rozszerzenie i odtworzenie prawidłowego przepływu krwi lub przynajmniej jego istotne powiększenie. Aby zapobiec późniejszemu, ponownemu zwężeniu tętnicy, w rozszerzone miejsce zakłada się tzw. stenty naczyniowe – specjalnie przygotowane sprężyste elementy, które po rozprężeniu w naczyniu przybierają kształt rurki i „podpierają” ścianę naczynia od wewnątrz, zabezpieczając ją przed zapadnięciem. Aby ograniczyć częstość powikłań związanych z angioplastyką (m.in. zmian zakrzepowo-zatorowych), część stentów dodatkowo uwalnia leki zapobiegające tym komplikacjom.
Znaczenie kardiologii inwazyjnej
Wiele z zabiegów kardiologii inwazyjnej pozwala na uniknięcie wykonania operacji na otwartym sercu i w krążeniu pozaustrojowym. Jednocześnie bardzo zwiększyły się możliwości dokonania szybkiej, nieobciążonej ryzykiem poważnych powikłań interwencji w ostrych stanach, takich jak zawał mięśnia sercowego. Procedury diagnostyczne pozwalają na wcześniejsze i dokładniejsze rozpoznanie i zlokalizowanie różnego typu zaburzeń krążenia. Dzięki temu leczenie łatwiej jest zaplanować, a jego skuteczność się zwiększa. Dziedzina ta będzie się z pewnością w dalszym ciągu bardzo intensywnie rozwijać.
