Oskomian pospolity występuje dziko w Indonezji (głównie na wyspie Jawa) i Malezji. Obecnie uprawia się go w wielu miejscach z klimatem tropikalnym – np. w Indiach, Chinach, Kenii, Ghanie, Brazylii, na Florydzie – gdzie drzewo owocuje przez cały rok. W strefach, w których występują przymrozki, uprawa jest niemożliwa. W związku z tym w Polsce dostępna jest wyłącznie karambola importowana z odległych regionów świata, co wpływa na jej stosunkowo wysoką cenę.
Owoc karambola – zapach, smak, wygląd
Owoc oskomianu pospolitego ma charakterystyczny kształt – jest podłużny, zbudowany z pięciu żeber. Przekrój poprzeczny przypomina pięcioramienną gwiazdę. Dojrzałe karambole mają żółty lub zielono-żółty kolor (im bardziej są żółte, tym słodsze), a wierzchołki ich „żeber” są brązowe. Owoc pokryty jest delikatną, woskowaną skórką, a wypełniony soczystym żółtym miąższem z drobnymi pestkami. Konsystencją przypomina winogrona. Jest chrupiący, ma orzeźwiający aromat i słodki smak z kwaskową nutą.
Wartości odżywcze karamboli
Karambola jest nie tylko smaczna, ale też stanowi bardzo wartościowy składnik diety. Dostarcza sporej ilości witamin, minerałów, błonnika oraz cennych dla zdrowia związków polifenolowych. Owoc oskomianu pospolitego to przede wszystkim doskonałe źródło witaminy C. Już 100 g zaspokaja 1/3 dziennego zapotrzebowania na kwas askorbinowy – związek, który wzmacnia układ immunologiczny, zapobiega stanom zapalnym i szkodliwej aktywności wolnych rodników, jest niezbędny przy tworzeniu się kolagenu (budulca skóry, kości, stawów, naczyń krwionośnych). W karamboli znajduje się także sporo witamin z grupy B, odpowiedzialnych za poprawne działanie układu nerwowego i krążenia, niezbędnych w procesach metabolicznych czy przy tworzeniu przeciwciał, hemoglobiny, hormonów, enzymów.
Gwiaździsty owoc zawiera również prowitaminę A – beta-karoten, który jest silnym przeciwutleniaczem, wpływającym wyjątkowo korzystnie na wzrok i stan skóry. Spośród minerałów w karamboli znajduje się najwięcej potasu, fosforu, miedzi, magnezu (także nieco cynku, żelaza, selenu i wapnia). Pierwiastki te są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, m.in.:
- wspierają pracę układu nerwowego,
- zapobiegają chorobom sercowo-naczyniowym,
- regulują gospodarkę wodno-elektrolitową i kwasowo-zasadową,
- uczestniczą w przemianach energetycznych,
- stanowią materiał budulcowy kości i zębów,
- ułatwiają wydalanie substancji toksycznych.
Karambola – źródło przeciwutleniaczy i błonnika
Karambola to bogate źródło fitozwiązków – kwasów organicznych, flawonoidów. Substancje, takie jak kwercytyna, epikatechina, kwas galusowy, mają właściwości antyoksydacyjne – opóźniają procesy starzenia się organizmu, zapobiegają chorobom nowotworowym, sercowo-naczyniowym, neurodegeneracyjnym, działają antyseptycznie. W 100 g gwiaździstego owocu znajduje się aż 2,8 g błonnika – nietrawionej przez ludzki organizm mieszaniny polisacharydów. Odgrywa on bardzo ważną rolę w procesie trawienia (przyspiesza perystaltykę jelit, spowalnia wchłanianie glukozy do krwi), wpływając przy tym korzystnie na gospodarkę lipidową (obniża poziom „złego” cholesterolu) i zmniejszając ryzyko cukrzycy czy otyłości (zmniejsza indeks glikemiczny posiłków).
Ze względu na właściwości błonnika i wysoką podaż witamin i minerałów karambolę można włączać do diety odchudzającej. Dostarcza niewielu kalorii (30 kcal / 100 g), a jednocześnie zapewnia na długo uczucie sytości. Wspomaga przy tym trawienie i ułatwia oczyszczanie organizmu z toksyn.
Przeciwwskazania do spożywania karamboli
Wśród zawartych w karamboli substancji występuje kwas szczawiowy, którego nadmiar jest szkodliwy dla organizmu, a nawet niewielkie ilości mogą być niebezpieczne dla osób cierpiących na kamicę nerkową, dnę moczanową czy choroby reumatyczne. Ostrożność przy spożywaniu karamboli powinni zachować także alergicy – owoc może wywołać objawy uczulenia. Warto wiedzieć, że substancje aktywne zawarte w owocach oskomianu pospolitego mogą wchodzić w interakcje z niektórymi lekami. W razie wystąpienia niepożądanych objawów po spożyciu karamboli należy skontaktować się z lekarzem.
Jak jeść karambolę?
Owoc gwiaździsty można spożywać w całości – wraz ze skórką i nasionami. Odcina się jedynie jego oba końce. Świeża karambola nadaje się na samodzielną przekąskę, ale – ze względu na walory smakowe i dekoracyjne – jest też doskonałym dodatkiem do potraw, zarówno słodkich, jak i wytrawnych.
Plastry karamboli są często stosowaną ozdobą do deserów czy drinków. W roli tej sprawdzają się nawet okazy niedojrzałe – niezbyt smaczne (bardzo kwaśne), ale twardsze i w efektownym, zielonym odcieniu.
Owoc oskomianu pospolitego to smaczny składnik sałatek i koktajli owocowych. Po obróbce termicznej (np. podsmażeniu na maśle) świetnie komponuje się z daniami mięsnymi, rybnymi, owocami morza. Karambolę można suszyć, kandyzować, marynować. Z odmian o wyraźnie kwaskowym smaku powstają wyśmienite dżemy, sosy, a nawet wino.
