Obecnie szacuje się że za około 40% zachorowań na nowotwory odpowiadają złe nawyki żywieniowe. Prawidłowa dieta ma udowodniony korzystny wpływ na wiele aspektów zdrowia człowieka, a w kontekście chorób nowotworowych jej korzystny wpływ może przejawiać się na kilku płaszczyznach.
Prawidłowa masa ciała
Występowanie nadwagi czy też otyłości jest czynnikiem ryzyka rozwoju wielu nowotworów. Prawidłowo zbilansowana dieta w połączeniu z aktywnością fizyczną na odpowiednim poziomie może przyczynić się do zmniejszenie ryzyka wystąpienia m. in. nowotworu jelita grubego czy też piersi.
Substancje rakotwórcze w żywności
Warto zwrócić uwagę na fakt, iż żywność może być źródłem substancji potencjalnie rakotwórczych. Wśród produktów zaliczanych do szkodliwych zalicza się mięso czerwone, którego spożycie zaleca się ograniczyć do 0,5kg na tydzień. Potencjalnie niekorzystne działanie mogą mieć również izomery trans kwasów tłuszczowych, które występują w żywności wysokoprzetworzonej takiej jak chipsy, paluszki, wyroby cukiernicze, zupy oraz sosy instant. Izomery trans tworzą się również podczas smażenia, dlatego zaleca się unikanie tego rodzaju obróbki termicznej.
Stres oksydacyjny
Wśród przyczyn powstawania nadmiernie dzielących się komórek wyróżnia się między innymi nasilony stres oksydacyjny. Stres oksydacyjny charakteryzuje wzmożona produkcja wolnych rodników tlenowych, które mogą uszkadzać materiał genetyczny komórek. Komórki ludzkiego organizmu nieustannie się dzielą. Uszkodzenie materiału genetycznego może przyczynić się do zaburzeń kontroli nad procesem dzielenia się komórek i spowodować powstanie zmiany nowotworowej. Potencjał ochronny diety leży w dostarczaniu wraz z pożywieniem naturalnych składników antyoksydacyjnych zwalczających wolne rodniki tlenowe oraz neutralizujących szkodliwe efekty ich działania.
| Produkt spożywczy | Związki o działaniu antyoksydacyjnym |
|---|---|
| Bób | Witamina C, luteina, zeaksantyna |
| Czereśnie, wiśnie | Witamina A, C , kwercytyna, antocyjnany |
| Jarmuż | Witamina A, C, luteina |
| Papryka | Witamina A, C, E |
| Czosnek, cebula | Witamina C, sulfidy |
| Żurawina, winogrona | Związki fenolowe |
| Pomidory i przetwory pomidorowe | Likopen |
| Cebula czerwona | Kwercytyna |
| Kapusta, brukselka, brokuły | Kwercytyna, kempferol i ich glikozydy |
| Owoce cytrusowe | Witamina C, flawonoidy |
Wzmacnianie układu odpornościowego
Ze względu na fakt, iż komórki ludzkiego ciała są zmuszone dzielić się stosunkowo często, istnieje spore ryzyko wystąpienia błędu podczas tego procesu. W zdrowym, prawidłowo funkcjonującym organizmie nie stanowi to jednak problemu, ponieważ układ odpornościowy jest w stanie zwalczyć ewentualne nieprawidłowości. Dieta może więc działać korzystnie poprzez naturalne wspieranie pracy układu odpornościowego i jego mobilizacji do ochrony komórek organizmu. Wśród produktów immunomodulujących wymienia się przede wszystkim kwasy tłuszczowe omega- 3 obecne w tłuszczach roślinnych oraz rybach. Do prawidłowej pracy układu odpornościowego niezbędne są również witaminy takie jak:
- witamina A
- witamina D
Warto również zadbać o prawidłową ilość białka dobrej jakości w codziennej diecie ponieważ niedobory tego makroskładnika mogą zaburzyć prawidłową pracę układu odpornościowego.
Bardzo ważne dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego jest dostarczanie organizmowi wraz z dietą wszystkich niezbędnych składników. Dieta w profilaktyce nowotworów powinna więc być przede wszystkim prawidłowo zbilansowana. Nie zaleca się stosowania diet redukcyjnych bez pomocy dietetyka, ponieważ mogą one być niedoborowe i pośrednio wpływać niekorzystnie na funkcjonowanie całego ustroju.
Czy dieta w chorobie nowotworowej ma znaczenie? Dowiesz się tego z filmu:
Ochrona przed metalami ciężkimi i toksynami środowiska
W profilaktyce nowotworu jelita grubego duże znaczenie ma odpowiednia podaż błonnika pokarmowego oraz płynów. Zatwardzenia lub też przedłużone zaleganie mas kałowych w jelitach powoduje dłuższy kontakt produktów przemiany materii z błoną śluzową jelita. Zbędne i szkodliwe produkty przemiany materii mogą więc w większej ilości przenikać do ustroju. Zaleca się aby w profilaktyce raka jelita grubego dbać o odpowiednią podaż włókna roślinnego oraz pić odpowiednią ilość płynów aby uniknąć zatwardzeń i utrzymać regularność wypróżnień. Błonnik pokarmowy w naturalny sposób pomaga oczyszczać jelita z zalegającej tam treści pokarmowej, a ponadto wspiera rozwój korzystnej mikroflory bakteryjnej, która wspiera układ odpornościowy i reguluje pracę jelit.
Hamowanie wzrostu guza oraz procesu angiogenezy
Badania naukowe ostatnich lat wykazały, że istnieją produkty spożywcze, które dzięki zawartym w nich związkach mogą zwalczać komórki nieprawidłowo dzielące się oraz zatrzymywać proces tworzenia się naczyń krwionośnych wokół guza. Do produktów tych zaliczyć można kurkumę, zieloną herbatę, soję czy też warzywa kapustne. Produkty te bogate są w przeciwutleniacze i dostarczają wielu witamin, składników mineralnych oraz związków biologicznie aktywnych dlatego warto wprowadzić je do diety w umiarkowanych ilościach.
Podsumowując, dieta w profilaktyce nowotworów powinna być prawidłowo zbilansowana pod względem dowozu białka, tłuszczów oraz węglowodanów aby zapewnić prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego. Dieta powinna również dostarczać wszystkich witamin i składników mineralnych w odpowiednich ilościach, ze szczególnym uwzględnieniem witamin i związków o działaniu antyoksydacyjnym. W diecie przeciwnowotworowej należy uwzględnić produkty o szczególnych właściwościach hamujących rozwój guzów i wprowadzać je do diety regularnie lecz z umiarem.
Fundacja Alivia wspiera pacjentów onkologicznych – sprawdź, jak możesz pomóc!
Fundacja Alivia
Fundacja Alivia
Bibliografia:
1.Marciniec K., Włodarczyk-Marciniec B., Przeciwnowotworowe właściwości czosnku. Postępy Fitoterapii 2/2008, s. 90-95;
2.Wawrzyniak A., Krotki M., Stoparczyk B., Właściwości antyoksydacyjne owoców i warzyw. Medycyna Rodzinna 1/2011, s. 19-23;
3.Paradowska K., Zielińska A., Krawiec N., Skład i właściwości antyoksydacyjne barwnych frakcji wyodrębnionych z pszczelego pyłku kwiatowego. Postępy Fitoterapii 4/2014, s. 209-215;
4.Dymarska E., Grochowalska A., Krauss H., Wpływ sposobu odżywiania na układ odpornościowy. Immunomodulacyjne działanie kwasów tłuszczowych, witamin i składników mineralnych oraz przeciwutleniaczy. Nowiny Lekarskie 2013, 82, 3, 222–231;
5.Kwiatkowska E., Bawa S., Znaczenie substancji uznanych za antyodżywcze w profilaktyce chorób cywilizacyjnych. Medycyna Rodzinna 2/2007, s. 36-40.
