Ortodonta może przeprowadzić leczenie specjalistyczne osób w każdym wieku, gdy stwierdzone zostaną nieprawidłowości w budowie i czynności narządu żucia. Skupia się na osiągnięciu optimum morfologicznego, czynnościowego i estetycznego. Leczenie ortodontyczne refundowane jest częściowo (bez aparatów stałych) do 12 roku życia.
Kim jest ortodonta?
Ortodonta to specjalista z zakresu ortodoncji, czyli obszaru medycyny zajmującego się zapobieganiem, diagnozowaniem i leczeniem wrodzonych oraz nabytych nieprawidłowości w obrębie narządu żucia. Żeby zostać lekarzem ortodontą, należy ukończyć pięcioletnie studia na kierunku stomatologicznym, a następnie odbyć trwające 3 lata szkolenie specjalizujące.
Jako osobna dyscyplina stomatologiczna ortodoncja wyodrębniona została w drugiej połowie XVIII wieku. W Polsce jej rozwój nastąpił znacznie później. Pierwsza katedra i klinika ortodoncji powstała w 1926 roku w Państwowym Instytucie Dentystycznym w Warszawie z inicjatywy Mariana Zeńczaka.
Zobacz także: Wady zgryzu u dorosłych – przyczyny, rodzaje i leczenie
Kiedy skorzystać z pomocy ortodonty? Dowiecie się tego z filmu:
Czym zajmuje się ortodonta?
Ortodonta zajmuje się:
- oceną rozwoju i wzrostu narządu żucia,
- przeciwdziałaniu nieprawidłowościom w budowie lub czynnościach jamy ustnej, a w sytuacji wystąpienia zaburzeń narządu żucia zapobieganiem ich nasileniu,
- procesem diagnostyczno-terapeutycznym zaburzeń narządu żucia,
- stwierdzaniem determinantów nieprawidłowości w rozwoju i wzroście narządu żucia.
Jakie są cele leczenia ortodontycznego?
Ortodonta podejmuje specjalistyczne leczenie w celu:
- poprawy stykania się górnego i dolnego łuku zębowego w zwarciu, czyli okluzji centralnej oraz w trakcie odcinania i żucia pokarmów,
- przywrócenia prawidłowego funkcjonowania stawów skroniowo-żuchwowych,
- polepszenia warunków estetycznych.
Jakie choroby leczy ortodonta?
Ortodoncja, określana także ortopedią szczękową podejmuje leczenie:
- zaburzeń poprzecznych, które odnoszą się do płaszczyzny pośrodkowej, zwanej strzałkową. Wśród nich wymienia się zgryz krzyżowy (jeden lub kilka zębów z dolnego łuku wysuwa się na zewnątrz względem zębów łuku górnego), zgryz przewieszony (jeden lub kilka zębów z górnego łuku wysuwa się zbyt mocno na zewnątrz względem zębów łuku dolnego);
- zaburzeń przednio-tylnych odnoszących się do płaszczyzny czołowej. Wśród nich wymienia się wady dotylne (tyłozgryz, czyli zbyt duże cofnięcie zębów z łuku dolnego względem zębów łuku górnego bądź tyłożuchwie, czyli przesadne cofnięcie żuchwy), wady doprzednie (przodozgryz, czyli zbyt duże przesunięcie do przodu zębów z łuku dolnego względem szczęki bądź przodożuchwie, czyli przesadne wysunięcie żuchwy do przodu);
- zaburzeń pionowych odnoszących się do płaszczyzny poziomej. Wśród nich wymienia się zgryz głęboki (zęby szczęki zakrywają nadmiernie zęby dolne; w przypadku silnej wady dochodzi do zmniejszenia dolnego odcinka twarzy), zgryz otwarty (brak kontaktu między górnymi a dolnymi zębami; w przypadku silnej wady dochodzi do wydłużenia dolnego odcinka twarzy);
- wad o rozległych odchyleniach odnoszących się do płaszczyzny strzałkowej, czołowej i poziomej. Wśród nich wymienia się mikrognację, czyli małą szczękę (niedobór wzrostu szczęki w trzech płaszczyznach), makrognację, czyli wielką szczękę (nadmierny wzrost szczęki we wszystkich płaszczyznach), mikrogenię, czyli małożuchwie (niedobór wzrostu żuchwy w trzech płaszczyznach), makrogenię, czyli wielkożuchwie (nadmierny wzrost żuchwy we wszystkich płaszczyznach);
- nieprawidłowości zębowych, wśród których wymienia się nieprawidłowości liczby zębów, położenia zębów, nieprawidłowości w budowie zębów, jak małozębie, wielkozębie, nienaturalny kształt koron zębów, zaburzenia w budowie korzeni zębowych (nietypowe uformowanie, nietypowe zagięcia koronowo-korzeniowe, zwiększenie liczby korzeni), nieprawidłowości procesu ząbkowania, czyli przyspieszone lub opóźnione wyrzynanie się zębów i stłoczenia zębów.
Jak wygląda leczenie u lekarza ortodonty?
Amerykańskie Stowarzyszenie Ortodontyczne zaleca pierwszą wizytę ortodontyczną w wieku 7 lat. Etapy leczenia ortodontycznego przedstawiają się następująco:
- badanie podmiotowe, wewnątrz- i zewnątrzustne, obrazowe (głównie zdjęcie RTG) i wycisk gipsowy,
- określenie planu leczenia,
- założenie aparatu,
- wizyty kontrolne (co 4–6 tygodni),
- zdjęcie aparatu,
- ustabilizowanie osiągniętych rezultatów poprzez leczenie retencyjne.
Bibliografia:
1. G. Śmiech-Słomkowska, Zarys Ortodoncji. Podręcznik dla techników dentystycznych, Med Tour Press International, Otwock 2010.
2. R. Nanda, Estetyka i biomechanika w ortodoncji, Edra Urban & Partner, Wrocław 2016.
3. M. Świerk, K. Becker, K. Hędrzak-Nolka, Kwalifikacje do leczenia ortodontycznego, [w:] „Stomatologia”, 2015, 2, s. 16–19.
4. I. Karłowska, Zarys współczesnej ortodoncji, PZWL, Warszawa 2013.
