Dieta przy niewydolności nerek jest równie ważna co farmakologia. Jej głównym celem jest utrzymanie właściwego poziomu metabolicznego przez ograniczenie tych składników pokarmowych, które nadmiernie obciążają nerki. Pozwala to również na łagodzenie głównych objawów choroby, jakimi są: bóle głowy, nudności, wymioty i ogólne osłabienie organizmu.
Zalecana dieta przy niewydolności nerek
Najważniejsze w diecie przy niewydolności nerek jest ograniczenie białka pochodzenia zwierzęcego, fosforu, sodu i potasu. Maksymalna ilość tych składników uzależniona jest od stopnia zaawansowania choroby. Ich zminimalizowanie zmniejsza wytwarzanie toksycznych dla organizmu produktów, w tym mocznika i kreatyniny, które nie mogą być usuwane przez nerki i z czasem prowadzą do toksemii (krążą we krwi). Dieta u osób cierpiących na niewydolność nerek powinna być przede wszystkim lekkostrawna. Jej całkowita kaloryczność nie przekracza 2000 kcal na dobę. Aby uniknąć niedoborów żywieniowych, szczegółowy jadłospis należy wdrożyć po porozumieniu z dietetykiem i lekarzem.
Jak właściwie dobierać składniki odżywcze?
W pierwszej kolejności należy ograniczyć spożywanie białka zwierzęcego, jednak jego dokładna ilość uzależniona jest od wielkości przesączania kłębuszkowego (GFR). Jeśli jego wartość jest większa niż 30–40 ml/min, to ilość przyjmowanego białka na dobę wynosi około 1 g/kg masy ciała. Dieta przy ciężkiej niewydolności nerek (GFR większe niż 30 ml/min) zaleca zmniejszenie zawartości białka w pokarmach do około 0,7 g/kg masy ciała.
Równie istotne jest ograniczenie spożywania soli kuchennej (NaCl). Najczęściej nie jest to łatwe, dlatego warto rozpocząć od małych kroków, tzn. dodawania mniejszej ilości soli do potraw, zrezygnowania z wysoko przetworzonych potraw (np. typu fast food), kupowania mniejszej ilości wędlin, konserw, nabiału (w tym głównie serów pleśniowych i żółtych), zup typu instant i sztucznych kostek rosołowych. Produkty te ze względu na dużą zawartość soli powodują nadmierne gromadzenie się wody w organizmie, wzrost ciśnienia tętniczego oraz pragnienie.
Chorzy na niewydolność nerek nie wydalają w pełni fosforu. Zbyt duża ilość tego pierwiastka we krwi może prowadzić do zmniejszenia stężenia wapnia oraz odkładania się soli wapniowo-fosforanowych w naczyniach krwionośnych. Fosfor w dużej ilości znajduje się w nabiale, roślinach strączkowych, rybach wędzonych, chlebie razowym, płatkach owsianych i podrobach. Można go spotkać również w substancjach zagęszczających, stabilizatorach smaku czy emulgatorach.
Ograniczenie potasu w diecie osób z niewydolnością nerek nie zawsze jest potrzebne i zależy od wartości przesączania kłębuszkowego. Dopiero na zaawansowanych etapach choroby zaleca się zrezygnowanie z takich składników, jak czekolada, rośliny strączkowe, suszone morele i śliwki, pestki dyni, pomidory, orzechy, ziemniaki czy kasza gryczana.
Przykładowy jadłospis w niewydolności nerek
Ważne jest, aby posiłki przyjmować regularnie, najlepiej 4–5 razy dziennie, i zjadać je w spokoju. Nie mogą być one ani zbyt zimne, ani gorące. Porcje nie powinny być obfite. Najlepiej jest spożywać potrawy gotowane na parze lub w wodzie. Zaleca się rezygnację z zasmażek do zup. Nie wolno zapominać o całkowitym odstawieniu używek, w tym alkoholu.
Przykładowy jadłospis obejmuje:
- Śniadanie: pełnozbożowe pieczywo z dżemem, miodem, serkiem twarogowym lub waniliowym, mus owocowy lub sałata z pomidorem i cebulą.
- Obiad: barszcz czerwony niezabielany, risotto ze szpinakiem i niewielką ilością suszonych pomidorków, kopytka, krem z dyni, ryż z jabłkiem i cynamonem, krupnik z ziemniakami, kluski na parze z owocowym sosem lub pierogi jagodowe.
- Podwieczorek: kisiel, owoce, galaretka lub ciasto biszkoptowe.
- Kolacja: chleb z twarożkiem i rzodkiewką, jajko na miękko, dżem, pasta warzywna lub hummus.
Należy pamiętać, aby rzeczy słodkie oraz nabiał spożywać w ograniczonej ilości. Zupy oraz dania główne warto przygotowywać z mniejszą ilością soli lub całkowicie z niej zrezygnować. Podobna zasada dotyczy ostrych przypraw, takich jak chili, pieprz, chrzan czy ocet. Niewskazane są także produkty smażone na głębokim tłuszczu, w tym frytki i pączki.
Zobacz film: Czego nie powinniśmy jeść, by mieć zdrowe nerki?
Bibliografia
1. Ko, G. J., Obi, Y., Tortorici, A. R., & Kalantar-Zadeh, K. (2017). Dietary protein intake and chronic kidney disease. Current opinion in clinical nutrition and metabolic care, 20(1), 77–85.
2. Bellizzi, V., Calella, P., Carrero, J. J., & Fouque, D. (2018). Very low-protein diet to postpone renal failure: Pathophysiology and clinical applications in chronic kidney disease. Chronic diseases and translational medicine, 4(1), 45–50.
