Wrzód jest zmianą którą obserwuje się na skórze, błonach śluzowych lub rogówce. Ma postać otwartej rany, która trudno się goi. Przyczyną jego powstania jest uszkodzenie tkanek (uraz, martwica, zakażenie), któremu towarzyszą proces zapalny i martwica. Wrzód może występować pojedynczo lub w grupie. Najczęstszą lokalizacją zmiany jest błona śluzowa żołądka lub dwunastnicy, kończyny dolne, oczy, narządy intymne. Niekiedy, zwłaszcza u młodych osób, pojawia się także wrzód odbytu.
Przyczyny pojawienia się wrzodów odbytu
Przyczyny powstawania wrzodów odbytu nie zostały do końca poznane. Wiadomo, że zmiana pojawia się, gdy dojdzie do uszkodzenia tkanek i rozwinięcia się stanu zapalnego, najczęściej w wyniku urazu lub niedokrwienia. Owrzodzenie może być także jednym z objawów choroby przewlekłej, np. wrzodziejącego zapalenia jelit lub zakażenia okolicy odbytu wirusem opryszczki.
Uważa się, że wrzody odbytu powstają głównie przez nadmierne napięcie mięśni dna miednicy, a także nawracające trudności z wypróżnianiem się, czyli zaparcia. W ich wyniku dochodzi do niedokrwienia oraz wzrostu ciśnienia w bańce odbytnicy. Oba te czynniki powodują uszkodzenie błony śluzowej, a w efekcie pojawienie się wrzodów odbytu i związanych z nim objawów.
Wrzody odbytu występują rzadko. Według danych epidemiologicznych choruje 1–3 osoby na 100 tysięcy dorosłych. Są to osoby młode, przeważnie kobiety.
Jak wygląda wrzód odbytu?
Wrzód odbytu to niewielka rana na błonie śluzowej o czerwonym zabarwieniu. Jest ona tkliwa, ponieważ tkanki, które ją otaczają, są silnie unerwione i unaczynione. Najczęściej obserwuje się pojedynczą zmianę o średnicy nieprzekraczającej 5 cm oraz przekrwienie błony śluzowej. Rzadko stwierdza się obecność mnogich owrzodzeń. Wrzody odbytu są zlokalizowane 5–10 cm od brzegu odbytu na przedniej ścianie odbytnicy.
W wielu przypadkach przebiegają bez żadnych dodatkowych dolegliwości, a ich obecność jest stwierdzana przypadkowo przy okazji badań endoskopowych. Część pacjentów zgłasza następujące objawy:
- krwawienie z odbytu;
- obecność śluzu w stolcu;
- bolesne parcie na stolec;
- uczucie niepełnego wypróżnienia;
- duży wysiłek w trakcie wypróżniania się;
- zaburzenie czynności zwieraczy i nietrzymanie stolca;
- ból brzucha;
- wypadanie odbytnicy.
Co robić, kiedy pojawią się objawy wrzodów odbytu?
Kiedy pojawią się objawy wskazujące na wrzody odbytu, należy udać się do lekarza, który wyda skierowanie na specjalistyczne badania. Objawy owrzodzenia nie są charakterystyczne, dlatego konieczne jest wdrożenie pełnej diagnostyki w celu wykluczenia innych jednostek chorobowych.
Badania, które wykonuje się przy podejrzeniu wrzodów odbytu, to: ocena per rectum, rektoskopia, badanie histopatologiczne pobranych wycinków zmian oraz anorektomanometria (manometria odbytu) – ocena czynności zwieraczy poprzez pomiar ciśnienia w odbycie i odbytnicy.
Leczenie wrzodów odbytu
Leczenie wrzodów odbytu zależy od stopnia zaawansowania choroby. Pacjent może stosować środki farmakologiczne, które zwiększają objętość stolca (np. mesalazyna). Zalecany jest również sukralfat w postaci maści, ponieważ przyspiesza gojenie się ran i podrażnień. Pomocny może okazać się biofeedback. Polega on na stymulowaniu układu nerwowego człowieka po to, aby możliwe było kontrolowanie niektórych funkcji organizmu.
Leczenie domowe wrzodów odbytu
Domowe leczenie wrzodów odbytnicy ma duże znaczenie dla powodzenia terapii specjalistycznej. Przede wszystkim wskazana jest zmiana stylu życia. Odpowiednio ułożony jadłospis oraz codzienna aktywność fizyczna (spacery, marsz, bieganie, jazda na rowerze, gimnastyka) pozwalają uniknąć zaparć i problemów z wypróżnianiem się, przez które powstają wrzody odbytu.
Dieta osoby, która zmaga się z wrzodami odbytu, powinna zawierać odpowiednią ilość błonnika. Dobrze, jeżeli do jadłospisu zostaną włączone banany, gruszki, jabłka, suszone śliwki, groch, awokado, ziemniaki, fasola, kasza bulgur, nasiona lnu, orzechy i migdały. Należy odżywiać się zdrowo, zgodnie z piramidą żywienia oraz unikać dań w proszku, wysokoprzetworzonych, bardzo tłustych, smażonych i serwowanych w barach typu fast-food. Dobrze jest spożywać 4–5 posiłków dziennie (mało obfitych, w równych odstępach czasu) oraz pić minimum 2 litry wody dziennie (przy wysiłku fizycznym lub w upalne dni nawet do 3 litrów). Tego typu leczenie domowe wrzodów odbytu jest równocześnie profilaktyką ich powstawania.
Leczenie domowe wrzodów odbytu to także wykonywanie nasiadówek z kory dębu, rumianku lub nagietka 2–3 razy w tygodniu. Rośliny te mają działanie łagodzące i przeciwbakteryjne. Ważna jest również odpowiednia higiena. Należy podmywać się ciepłą wodą z delikatnym środkiem myjącym po każdym wypróżnieniu.
Zobacz wideo: Leczenie choroby wrzodowej
Bibliografia:
1. M. Kołodziejczak, P. Święcki, Wrzód samotny odbytnicy – aktualne postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne, [w:] „Nowa Medycyna”, 2012, nr 2, s. 27–29.
