Najczęściej wiek ciąży i termin porodu są szacowane na podstawie terminu ostatniej miesiączki. Ciąża donoszona to ciąża zakończona pomiędzy ostatnim dniem 37. tygodnia ciąży a pierwszym dniem 42. tygodnia ciąży. Dziecko urodzone wcześniej to wcześniak, natomiast później – noworodek „przenoszony”. U kobiet, które przed zajściem w ciążę miesiączkowały regularnie, obliczenie, w którym tygodniu ciąży są, jest dość proste. Trudniej, jeśli kobieta nie miesiączkowała regularnie. Istnieje kilka alternatywnych metod, by obliczyć, w którym tygodniu ciąży znajduje się przyszła matka.
Dlaczego tak ważne jest, by obliczyć, w którym tygodniu ciąży jest kobieta?
Obliczenie tygodnia ciąży jest istotne, by móc określić, czy ciąża rozwija się prawidłowo. W zależności od tygodnia ciąży, inne są normy i sposoby postępowania z ciężarną. Dokładne obliczenie tygodnia ciąży ma kluczowe znaczenie dla określenia terminu porodu. Wiek ciążowy musi być ściśle oznaczony, szczególnie jeśli podejrzewa się poród przedwczesny bądź poronienie. Inne jest postępowanie okołoporodowe z dzieckiem urodzonym przed terminem a inne z dzieckiem donoszonym. Ponadto regularne badania ultrasonograficzne (USG), oceniające m.in. wagę i wymiary dziecka, pozwalają zweryfikować jego odpowiedni rozwój w odniesieniu do norm dla danego tygodnia ciąży.
Liczenie tygodni ciąży prawie nigdy nie jest w 100% dokładne. Powinno się dołożyć wszelkich starań, by określony termin porodu był obarczony jak najmniejszą granicą błędu. Ma to na celu uniknięcie niepotrzebnych działań w postaci indukcji porodu czy wykonywania cięcia cesarskiego u kobiet, których dzieci po takim porodzie ewidentnie nie wykazywały cech przenoszenia, a tym samym termin porodu musiał być źle wyliczony. Niewiele dzieci rodzi się dokładnie w wyznaczonym terminie. Ciąża prawidłowo trwa 280 dni, czyli 40 tygodni, jeśli tygodnie liczy się od dnia ostatniej miesiączki. Jeśli oblicza się wiek ciążowy od momentu zapłodnienia, ciąża trwa 266 dni, czyli 38 tygodni. Dlatego też ustalono, że dziecko urodzone o czasie to noworodek, który przyszedł na świat pomiędzy początkiem 38. tygodnia a końcem 42. tygodnia ciąży. Zarówno poród przed tym terminem, jak i po nim wiąże się z licznymi powikłaniami dla dziecka.
Jak liczyć tygodnie ciąży?
Ciąża trwa prawidłowo 38–42 tygodnie. Dzieli się na 3 trymestry. Najczęściej tygodnie ciąży liczy się od daty ostatniej miesiączki. Należy jednak pamiętać, że raczej nie podczas miesiączki dochodzi do zapłodnienia, a w czasie owulacji i połączenia gamety męskiej (plemnika) z gametą żeńską (komórką jajową). Owulacja ma miejsce 14 dni przed pierwszym dniem kolejnej miesiączki. Niektóre kobiety stosujące metodę kalendarzykową i prowadzące dokładne pomiary temperatury potrafią określić dni płodne, a tym samym czas, kiedy mogło dojść do zapłodnienia. Czas życia komórki jajowej po uwolnieniu z jajnika, czyli po owulacji, wynosi około 24 godzin. Czas przeżycia plemników w drogach rodnych kobiety to nawet 7 dni. Kobieta nie jest w stanie wyczuć dokładnego momentu, w którym dochodzi do owulacji. Może natomiast poprzez pomiary temperatury czy testy owulacyjne określić, kiedy jest największe prawdopodobieństwo zajścia w ciążę. Przy regularnych, 28-dniowych cyklach miesiączkowych, owulacja przypada w połowie cyklu miesiączkowego. Oznacza to, że np. 8 tydzień ciąży jest tak naprawdę dopiero 6. tygodniem życia dziecka.
Jak się liczy tygodnie ciąży według ostatniej miesiączki?
Pierwszą podstawową metodą służącą do oszacowania terminu porodu jest reguła Naegelego. Tygodnie ciąży liczy się według daty ostatniej miesiączki. Wzór służący obliczeniu terminu porodu polega na tym, że od daty ostatniej miesiączki odejmuje się 3 miesiące, dodaje następnie 1 rok, a na końcu dodaje się 7 dni. Oczywiście dotyczy to kobiet miesiączkujących regularnie co 28 dni. Jeśli cykle były krótsze, od otrzymanego terminu odejmuje się taką ilość dni, o ile krótsze były cykle. Analogicznie w przypadku cykli dłuższych.
Jak liczyć tygodnie ciąży na podstawie USG?
Jeśli kobieta przed ciążą nie miesiączkowała regularnie, trudno określić termin porodu i tydzień ciąży na podstawie samej menstruacji. Konieczne jest wykonanie USG, w którym na podstawie długości ciemieniowo-siedzeniowej płodu (CRL) określa się wiek dziecka i termin porodu. Aby wynik tego badania był wiarygodny, należy go wykonać przed 10. tygodniem ciąży. Im dziecko większe, tym trudniej jest zmierzyć CRL, a z czasem jest to właściwie niemożliwe. Można wtedy posłużyć się pomiarem dwuciemieniowego wymiaru główki płodu (BPD), długością kości udowej (FL) bądź poprzecznym wymiarem móżdżku (TCD). Jeśli jednak dziecko nie rozwija się prawidłowo, nie będzie to dobry pomiar dla określenia wieku ciąży.
Inne metody pozwalające obliczyć tydzień ciąży
Nie jest rzadkością, że kobieta zgłaszająca się do lekarza w zaawansowanej ciąży nie ma odpowiednio prowadzonej karty ciąży, a dodatkowo nie jest w stanie określić daty ostatniej miesiączki. Wtedy, by wyliczyć tydzień ciąży, można posłużyć się innymi, mniej dokładnymi metodami, jak np. określenie czasu, kiedy kobieta poczuła pierwsze ruchy dziecka (ok. 18.–20. tygodnia – pierwsza ciąża, ok. 16.–18. tygodnia – kolejna ciąża). Dodatkową wskazówką może być określenie wysokości dna macicy:
- 16. tydzień ciąży – około 2 palce nad spojeniem łonowym;
- 20. tydzień ciąży – 2 palce pod pępkiem;
- 24. tydzień ciąży – na wysokości pępka;
- 28. tydzień ciąży – 2 palce nad pępkiem;
- 32. tydzień ciąży – w połowie wysokości pomiędzy wyrostkiem mieczykowatym mostka a pępkiem;
- 36. tydzień ciąży – pod łukiem żebrowym;
- 40. tydzień ciąży – 2 palce pod łukiem żebrowym – obniżenie się dna miednicy.
