Co to jest przeczulica? To nadwrażliwość na bodźce odbierane różnymi zmysłami. Doznania zmysłowe o nawet niewielkiej intensywności mogą powodować ból i dyskomfort. Utrzymująca się przeczulica powinna być zdiagnozowana, ponieważ może być objawem jednej z wielu poważnych chorób, np. stwardnienia rozsianego, cukrzycy czy zapalenia nerwów.
Objawy przeczulicy: nadwrażliwość na bodźce i ból
Przeczulica skórna sprawia, że nawet niewielki uraz czy silniejszy dotyk mogą skutkować dyskomfortem, pieczeniem i bólem. W zależności od tego, czy dolegliwości są uogólnione, czy miejscowe, można przypuszczać, co jest przyczyną takiego stanu. Przeczulica skóry objawy zwykle daje w przypadku uszkodzenia nerwów obwodowych lub ośrodkowego układu nerwowego.
Efektem przeczulicy słuchowej jest nadwrażliwość na dźwięki. Osoby zdrowe tolerują dźwięki o natężeniu do 90 decybeli (dB), osoby cierpiące na hiperestezję odczuwają na tym poziomie dyskomfort i ból, czasem też doświadczają szumu w uszach.
Światłowstręt i ból oka to objawy przeczulicy wzrokowej. Nadwrażliwość na światło najczęściej bywa rezultatem chorób oka i chorób neurologicznych.
Przeczulica – przyczyny: choroby i styl życia sprzyjająca hiperestezji
Przeczulica skóry głowy, jak nadwrażliwość skóry na dotyk w innych partiach ciała, przeważnie wiąże się z chorobami neurologicznymi. Może być efektem uszkodzenia dróg wstępujących lub zstępujących układu nerwowego. Oznacza to, że odbierany bodziec nie może prawidłowo dotrzeć do ośrodkowego układu nerwowego, a informacja zwrotna – do efektorów. Na przykład przeczulica skóry na plecach bywa objawem choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa, w której uciskane są korzenie nerwów rdzenia kręgowego.
Hiperestezja występuje też u niektórych chorych w stwardnieniu rozsianym, w autyzmie, cukrzycy, w ciężkim niedoborze witaminy B12 i u alkoholików. Przeczulica skóry może być skutkiem zapalenia lub uszkodzenia nerwów, np. neuropatii obwodowej czy korzeniowego zapalenia nerwu (dotyczy poszczególnych odcinków kręgosłupa).
Przeczulica skóry twarzy zdarza się w wyniku porażenia nerwu twarzowego lub stanów zapalnych toczących się w obrębie głowy, np. zapalenia zatok przynosowych. Odruchowa dystrofia współczulna twarzy występuje rzadko, ale może być przyczyną przeczulicy i odczuwania parzenia czy pieczenia. Nadwrażliwość skóry twarzy na bodźce wywołuje też wirus półpaśca.
Przeczulica nerwowa występuje u niektórych w neurastenii, czyli zaburzeniach nerwicowych spowodowanych nadmiernym stresem lub wysiłkiem psychicznym bądź fizycznym. Wiąże się ją także z początkową fazą psychoz i ADHD (zespół nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi).
Hiperestezja pojawia się często po udarze mózgu lub uszkodzeniu tkanki mózgowej na skutek urazu. Zaburzenia czucia i przeczulica skóry mogą występować na połowie ciała lub na całej jego powierzchni.
Przeczulicy słuchowej doświadczają osoby, u których doszło do uszkodzenia ucha wewnętrznego, środkowego lub zewnętrznego albo do porażenia nerwu twarzowego. Nadmierna wrażliwość na bodźce słuchowe i wzrokowe pozwala podejrzewać migrenę.
Hiperestezję wzrokową powodują przeważnie stany zapalne oka i choroby neurologiczne. Oprócz wspomnianej migreny mogą być to zapalenie spojówki, rogówki czy nerwu wzrokowego. Światłowstręt i ból występują też w przebiegu wścieklizny i odry oraz podczas stosowania leków m.in. z atropiną.
Zobacz film i dowiedz się wszystkiego o nerwicy:
Leczenie przeczulicy przyczynowo-objawowe
Jak leczyć przeczulicę? Przede wszystkim należy zacząć od postawienia prawidłowej diagnozy. Ze względu na szeroki wachlarz potencjalnych przyczyn hiperestezji kluczowy jest wywiad lekarski. Zebranie informacji o wszystkich objawach i skłonnościach może pomóc w wyborze dalszych badań.
Leczenie przeczulicy powinno być przyczynowo-objawowe. Ból można złagodzić doraźnie, zażywając leki przeciwbólowe, stosowane do leczenia bólu neuropatycznego oraz uspokajające – w zależności od przyczyny zjawiska.
U niektórych chorych na autyzm, ADHD, nerwice czy choroby psychiczne skuteczna w redukcji dolegliwości bólowych może być psychoterapia.
Osoby cierpiące na przeczulicę z powodu niedoboru witaminy B12 powinny zlikwidować ten deficyt. Diabetycy z hiperestezją mogą odczuć poprawę, jeśli poddadzą się prawidłowemu leczeniu cukrzycy i zredukują ryzyko wahania poziomu glukozy we krwi.
Przeczulicę spowodowaną infekcją półpaścem leczy się lekami antywirusowymi, a jeśli neuralgia się utrzymuje – lekami przeciwbólowymi i diatermią krótkofalową (rodzaj elektroterapii). Jako powikłanie półpaśca przeczulica może utrzymywać się nawet kilka lat po chorobie.
Bibliografia:
1. lek. Kamil Sarnecki "Przeczulica",
2. lek. Anna Kołodziejska "Nerwica neurasteniczna – objawy i leczenie nerwicy neurastenicznej".
