Ebola to wirus wywołujący gorączkę krwotoczną. Pełna nazwa wirusa Ebola to Ebola virus disease (w skrócie EVD). Gorączka krwotoczna Ebola jest chorobą zakaźną zaliczaną do całej grupy gorączek krwotocznych. Występuje epidemicznie w rejonach tropikalnych Afryki. Jest to ciężka choroba przebiegająca z objawami krwotocznymi. Śmiertelność nawet u osób hospitalizowanych i leczonych przewyższa 50%. Pierwsze epidemie zostały opisane w Sudanie i Demokratycznej Republice Konga w 1976 r. Nazwa tego wirusa pochodzi od nazwy rzeki w Republice Konga, nad którą właśnie wybuchła pierwsza epidemia.
Występowanie wirusa Ebola
Rezerwuarem wirusa Ebola są nietoperze z rodziny Pteropodidae. Człowiek zarazić się może przez bezpośredni kontakt z tymi zwierzętami lub z padliną zakażoną wcześniej wirusem. Dotyczy to zwierząt zamieszkujących lasy deszczowe Afryki, czyli np. małp czy antylop. Kiedy już wirus przeniesie się na człowieka, bardzo łatwo rozprzestrzenia się pomiędzy ludźmi. Zarazić się można poprzez kontakt z zakażoną osobą czy zmarłym z powodu tej choroby. W rejonach, w których te zakażenia są powszechne, nie ma tak rozwiniętych środków ochrony osobistej personelu medycznego, jak w innych regionach świata. Dlatego zakażenia personelu medycznego jest tam częste i jest to dodatkowe źródło szybkiego szerzenia się infekcji.
Wirus Ebola w Polsce
Na szczęście regiony epidemiczne nie stanowią ulubionego celu podróży biznesowych czy turystycznych dla ludności europejskiej. W związku z tym nie odnotowuje się w Polsce zachorowań na tę chorobę. Wirus Ebola nie stanowi więc zagrożenia dla naszego kraju, choć nie można wykluczyć, że nie zaistnieje sytuacja przeniesienia tej choroby do Europy. Okres wylęgania schorzenia wynosi około 2–21 dni. Dlatego istnieje ryzyko przybycia do Polski zakażonego turysty. Osoby wylatujące z obszarów występowania gorączki krwotocznej Ebola mają rutynowo mierzoną temperaturę ciała. Jednak chory może opuścić kraj jeszcze przed pojawieniem się gorączki.
Jak można się zarazić wirusem Ebola?
Nie została potwierdzona droga kropelkowa zakażenia. Wirus nie przenosi się drogą powietrzną. Wirusem Ebola można się zarazić przez kontakt uszkodzonej skóry lub błon śluzowych z krwią lub wydzielinami osoby zakażonej. Istnieje ryzyko zakażenia również poprzez przedmioty zanieczyszczone wydzielinami chorego. Do zakażenia może dojść zarówno w czasie trwania choroby, jak i w czasie rekonwalescencji. Podczas bliskiego kontaktu zakażenie może się przenieść nawet na 7 dni od ustąpienia objawów. Jednak co właściwie oznacza „bliski kontakt”? Jest to nie tylko kontakt seksualny czy pocałunki, jak mogłoby się wydawać. Bliski kontakt dotyczy przebywania w odległości 1 m od chorego lub przebywanie z nim w jednym pomieszczeniu bez jakichkolwiek środków ochrony osobistej. Bliskim kontaktem jest też np. podanie ręki bez stosowania rękawiczek ochronnych. Do zakażenia nie powinno dojść w sytuacji krótkiego spotkania, np. podczas minięcia chorej osoby na korytarzu czy podczas krótkiej wspólnej podróży.
W krajach afrykańskich praktykowany jest kult chorych, dlatego też bez względu na przyczynę zgonu panuje zwyczaj całowania zwłok i długiego przebywania przy nich. Dodatkowo personel medyczny nie jest wyposażony w odpowiednie środki ochrony osobistej, co sprzyja transmisji zakażeń. W krajach bez tego typu obrzędów kulturowych, a także o wysokich standardach sanitarnych istnieje znikome ryzyko szybkiego szerzenia się zakażeń.
Osoby mające kontakt z chorym powinny być poddawane obserwacji i kwarantannie. Przy dużym ryzyku zakażenia, np. kontakcie z krwią czy wydzielinami, a także bezpośrednim kontakcie ze zwłokami, kwarantanna powinna wynosić 21 dni. Przy małym ryzyku zakażenia decyzja o ewentualnej kwarantannie powinna być podjęta przez eksperta z dziedziny epidemiologii. Najczęściej kwarantanna nie jest wymagana, jednak powinno się monitorować temperaturę ciała przez 21 dni.
Gorączka krwotoczna Ebola – objawy
Okres wylęgania choroby trwa 2–12 dni. Najczęściej jednak gorączka rozwija w ciągu 10 dni. Pierwsze objawy nie są charakterystyczne. Zalicza się do nich:
Następnie choroba Ebola przywiera charakter narządowy:
- objawy z układu oddechowego – duszność, ból w klatce piersiowej, kaszel,
- objawy naczyniowe – obrzęki, spadek ciśnienia tętniczego, przekrwienie spojówek,
- objawy neurologiczne – bóle głowy, drgawki, zaburzenia świadomości, śpiączka,
- objawy krwotoczne – podbiegnięcia krwawe, krwawienia z nosa i przewodu pokarmowego, krwawienia wewnętrzne.
Do późnych objawów zalicza się wstrząs, śpiączkę, majaczenie, skazę krwotoczną, bezmocz i zaburzenia metaboliczne.
Leczenie gorączki krwotocznej Ebola
Chorzy o ciężkim przebiegu choroby wymagają leczenia na oddziałach intensywnej opieki medycznej. Leczenie jest objawowe i obejmuje nawadnianie chorego, tlenoterapię i wyrównywanie zaburzeń elektrolitowych. Nie ma leków leczących przyczynę choroby – wirusa Ebola. Nie wolno stosować leków przeciwzapalnych czy glikokortykosteroidów. Podczas trwania epidemii wykorzystywano eksperymentalnie swoiste przeciwciała monoklonalne. Szczepionka również nie jest dostępna, choć trwają badania nad nią.
