Skala MMSE służy do przesiewowego badania dysfunkcji poznawczych pojawiających się w przebiegu otępienia. Pozwala na wstępną ocenę, ale i śledzenie, dynamiki zachodzących w czasie zmian i ocenę efektów podjętej terapii. Dokonując badania MMSE, należy uwzględnić ograniczenia wynikające z wieku czy poziomu wykształcenia ankietowanego. Badacze korygują je przy użyciu specjalnego wzoru: wynik skorygowany = wynik MMSE–– [0,471 × (lata nauki – 12) + 0,31 × (70 – wiek)].
Czym jest skala MMSE?
Skala MMSE, czyli krótka skala oceny stanu psychicznego (z ang. Mini-Mental State Examination), zwana zwyczajowo „mini-mental”, to narzędzie przesiewowe, którego używa się do oceny otępień (z łac. dementia). Przejawiają się one obniżeniem sprawności umysłowej powstałej w wyniku uszkodzeniem mózgu. W zespołach otępiennym zaburzeniu ulegają wyższe funkcje korowe, takie jak orientacja, pamięć, myślenie, liczenie, rozumienie, zdolność uczenia się, ocena. Zaburzenia funkcji poznawczych będące konsekwencją otępienia dotyczą około 10,8% osób powyżej 65 lat zamieszkujących kraje europejskie. W Polsce problem otępienia stwierdza się u 450–500 tysięcy, przy czym w zdecydowanej większości są to przypadki choroby Alzheimera.
Badanie przesiewowe, nazywane też skriningiem lub badaniem skriningowym, przeprowadza się w populacji osób podwyższonego ryzyka wystąpienia danego schorzenia. Jego celem jest możliwie wczesne wykrycie schorzenia i wdrożenie leczenia. Dzięki takiemu postępowaniu znacznie spada ryzyko przykrych konsekwencji choroby. Godny podkreślenia jest fakt, że skala MMSE wchodzi w skład całościowej oceny geriatrycznej. To wielokierunkowy proces diagnostyczny podejmowany w celu ustalenia zakresu zaburzeń kondycji psychofizycznej osoby starszej. Pozwala na oszacowanie poziomu zdolności seniorów do samodzielnego funkcjonowania, a w przypadku niepomyślnych wyników – ustalenie zakresu pomocy.
Zobaczcie, jak sprawdzić, czy ktoś cierpi na chorobę Alzheimera:
Test MMSE – wiadomości ogólne
Test MMSE powstał w 1975 roku do oceny stanu poznawczego osób w wieku od 18 do powyżej 85 roku życia. Autorami testu są Marshal F. Folstein, Susan E. Folstein, Gary Fanjiang. Skala może być wykorzystana przez osoby mające dyplom magisterski studiów psychologicznych, medycznych lub pielęgniarskich. Najczęściej sięgają po nią neurolodzy, psychiatrzy i lekarze ogólni. Badanie MMSE trwa bardzo krótko – zajmuje średnio około 5 minut. Test prezentuje dość dobre wartości psychometryczne. Czułość (zdolność do poprawnego wykrycia badanej cechy) oszacowana została na 71–92%. Z kolei specyficzność (zdolność do poprawnego wykrycia braku danej cechy) wynosi 56–96%.
Polecamy: Zasady dziedziczenia Alzheimera. Jakie jest prawdopodobieństwo?
Jakie elementy bada skala MMSE?
MMSE pozwala na ocenę następujących umiejętności: zapamiętywania, przypominania, uwagi i liczenia, orientacji w czasie i miejscu, powtarzania, nazywania, rozumienia, czytania, pisania i rysowania. Dodatkowo bada funkcje językowe, zdolności wzrokowo-przestrzenne i w zakresie wykonywania podanych w formie ustnej lub pisemnej złożonych poleceń.
Warto wiedzieć: Co to jest neurologia? Czym zajmuje się neurologia dziecięca i kliniczna?
Jak wygląda skala MMSE?
Skala składa się z 30 pytań, za każdą prawidłowo udzieloną odpowiedź otrzymuje się 1 punkt. Polska wersja testu MMSE wygląda następująco:
- orientacja w czasie – odpowiedź na pytania: Jaki jest teraz rok?, Jaka jest teraz pora roku?, Jaki jest teraz miesiąc?, Jaka jest dzisiejsza data (którego dzisiaj mamy)?, Jaki jest dzisiaj dzień tygodnia?;
- orientacja w miejscu – odpowiedź na pytania: W jakim kraju się znajdujemy?, W jakim województwie się znajdujemy?, W jakim mieście się teraz znajdujemy?, Jak nazywa się miejsce, w którym się teraz znajdujemy?, Na którym piętrze się obecnie znajdujemy?;
- zapamiętywanie – powtórzenie wymienionych przez badacza trzech słów w sposób wyraźny i wolny: byk, mur, las;
- uwaga i liczenie – odejmowanie kolejno od 100 do 7 do czasu, kiedy badacz powie stop;
- przypominanie – wymienienie wcześniej podanych do zapamiętania trzech słów: byk, mur, las;
- nazywanie – podanie nazw kolejno pokazywanych badanemu dwóch przedmiotów (ołówek, zegarek): Jak nazywa się ten przedmiot?;
- powtarzanie – dosłowne powtórzenie zdania: Ani tak, ani nie, ani ale;
- wykonywanie poleceń
- po wysłuchaniu treści całego polecenia należy je wykonać: proszę wziąć kartkę do lewej/prawej ręki, złożyć ją oburącz na połowę, położyć na kolanach,
- po pokazaniu badanemu zamieszczonego na okładce tekstu polecenia, poleceniu przeczytania go należy je wykonać: Proszę zamknąć oczy;
- pisanie – na podanej czystej kartce papieru badany proszony jest o napisanie dowolnego zdania;
- praksja konstrukcyjna – polecenie przerysowania możliwie najdokładniej podanego rysunku [1].
Skala MMSE – wyniki i normy
Maksymalny do uzyskania w skali MMSE wynik to 30 punktów. Przyjęte w teście MMSE normy przedstawiają się następująco:
- 30–27 punktów – wynik prawidłowy;
- 26–24 punktów – zaburzenie poznawcze bez otępienia;
- 23–19 punktów – otępienie lekkiego stopnia;
- 18–11 punktów – otępienie średniego stopnia;
- 10–0 punktów – otępienie głębokie.
Bibliografia:
1. Beaglehole R., Bonita R., Kjellstrom T., Podstawy epidemiologii, Instytut Medycyny Pracy, Łódź, 1996.
2. Perkin G.D., Neurologia w praktyce lekarza ogólnego, Via Medica, Gdańsk, 2003.
3. Grodzicki T., Kocemba J., Skalska A., Geriatria z elementami gerontologii ogólnej, Via Medica, Gdańsk, 2006.
4. Patterson C., Gass D.A., Screening for cognitive impairment and dementia in the elderly, „Canadian Journal of Neurological Sciences”, 2001, 28, s. 42–51.
5. Hausz-Piskorz B., Buczkowski K., Diagnostyka i leczenie choroby Alzheimera w warunkach praktyki lekarza rodzinnego, „Forum Medycyny Rodzinnej”, 2013, 7(4), s. 198–207.
