Odpoczynek – psychiczny i fizyczny – to jedna z najbardziej zaniedbywanych przez Polaków potrzeb. Zawrotne tempo życia, wymagania zawodowe, z którymi coraz trudniej pogodzić prywatne zobowiązania sprawiają, że wiele osób nie pozwala sobie na to, by odpocząć. Ci zaś, którzy decydują się na urlop, bardzo często nie potrafią go odpowiednio wykorzystać.
Rola odpoczynku od pracy
Potrzeba odpoczynku wpisana jest w naturalny rytm funkcjonowania organizmu. Wiadomo, że do regeneracji i odzyskania pełnej efektywności potrzebnych jest 7–8 godzin snu w ciągu doby. Istnieją też inne, potwierdzone naukowymi badaniami prawidłowości, np. taka, że aktywność w ciągu dnia składa się z około dwugodzinnych cykli, z których każdy rozpoczyna się wysokim skupieniem energii spadającej stopniowo z upływem czasu. W ciągu ostatnich 20 minut pojawia się znużenie i senność – jest to czas na odpoczynek od pracy czy nauki. Jeśli nie zostanie wykorzystany na regenerację sił, nie osiągnie się maksymalnej efektywności w kolejnym cyklu. Podobne zasady dotyczą funkcjonowania w skali tygodnia czy roku.
Odpoczynek w czasie pracy, w weekend czy podczas wakacyjnego urlopu sprzyja wyższej efektywności działania i jego lepszym wynikom. Dzięki regeneracji sił wzrasta energia, kreatywność, zdolność koncentracji, odporność na stres. Brak odpoczynku nie tylko obniża jakość pracy, ale z czasem prowadzi do chronicznego zmęczenia, chorób psychosomatycznych i wypalenia. Co więcej, nie realizując się w obszarach innych niż zawodowe, człowiek traci radość i satysfakcję z życia.
Jak ćwiczyć, aby pozbyć się stresu? Odpowiedź znajdziesz w naszym filmie:
Dlaczego nie umiemy odpoczywać?
Polska znajduje się w czołówce najbardziej zapracowanych narodów świata. Sytuacja ta jest nie tylko konsekwencją konkurencji na rynku pracy czy faktu, że wielu obywateli wciąż jest „na dorobku”. Ogromne znaczenie ma bowiem obecny w polskiej kulturze kult działania i sukcesu. Swoją wartość mierzy się nie tyle stanem posiadania, co poziomem aktywności zawodowej, pozycją na szczeblach kariery. Najwyższą cnotą jest pracowitość, osobę zaś, która ma sporo wolnego czasu i nie pragnie wybić się w pracy, uznaje się za leniwą, pozbawioną ambicji. Przeciętny Polak czuje się źle, pozwalając sobie na bezczynność, nie wspominając już o obawie, że „wypadnie z obiegu” albo że firma nie poradzi sobie bez niego, jeśli weźmie urlop. Praca jest niezbędnym elementem życia, ale należy zachować równowagę pomiędzy nią a zdrowym odpoczynkiem.
Jak prawdziwie odpocząć?
W czasach łatwego dostępu do Internetu coraz trudniej odciąć się od obowiązków. Zwykle nie jest to kwestia wymagań ze strony przełożonych, lecz uzależnienie od pracy, które każe nieustannie „trzymać rękę na pulsie”. Co więcej, nawet wyłączając laptop i telefon, Polacy często pozostają myślami przy swoich obowiązkach. Tymczasem prawdziwy odpoczynek to właśnie stan umysłu. Aby odpocząć psychicznie i fizycznie od pracy, nie wystarczy wybrać się na urlop. Należy dać sobie prawo do relaksu, wypełnić umysł odprężającymi myślami lub wręcz postarać się nie myśleć o niczym. Taki odpoczynek warto zapewnić sobie nie tylko przez dwa tygodnie w roku, lecz w każdy weekend, każdego dnia, a nawet raz na dwie godziny.
Sposoby na odpoczynek
Odpowiedź na pytanie, jak odpoczywać, jest kwestią bardzo indywidualną. Istnieją osoby, które najlepiej relaksują się, układając puzzle. Inni potrzebują pojeździć rowerem czy przekopać przydomowy ogródek. Istnieje jednak kilka uniwersalnych reguł efektywnego odpoczynku.
Odpoczynek trzeba zaplanować tak samo, jak pracę – wówczas istnieje większa szansa, że nie zrezygnuje się z niego dla innych spraw. Warto wyznaczyć sobie stałe terminy ulubionych zajęć (np. zapisując się na interesujący kurs), przeznaczyć jeden dzień na spotkania z przyjaciółmi. Ważny jest też odpoczynek bezpośrednio po pracy lub szkole, by przed podjęciem innych czynności uwolnić się od nagromadzonego napięcia.
By odpocząć psychicznie, trzeba odciąć się od nadmiaru bodźców, w tym – od natłoku informacji (pamiętając, że powodują go też zakupy w hipermarkecie, oglądanie telewizji czy przeglądanie Facebooka). Zdrowy odpoczynek to wyciszenie umysłu. Można je osiągnąć np. przez:
- uprawianie sportu – koncentracja na wysiłku fizycznym odwraca uwagę od niepotrzebnych myśli (aktywny wypoczynek powoduje też uwalnianie endorfin, co pozytywnie wpływa na nastrój),
- kontakt z naturą – spokój lasu czy monotonny szum morza to idealne warunki do wyciszenia się,
- relaksację – techniki takie jak medytacja, wizualizacja, trening Jacobsona stosować można w każdych warunkach, nawet przy biurku, w czasie pracy,
- zmianę miejsca – wyjazd poza miasto, a nawet spacer nieuczęszczaną zwykle drogą dostarcza nowych wrażeń, które zajmują umysł (często też są źródłem inspiracji, pozwalają złapać dystans do codziennych problemów).
Gdy nie potrafi się odpocząć nawet w wakacje, dobrze jest zdać sobie sprawę, że od dziecka, partnera czy przyjaciela nigdy nie wymagałoby się pracy ponad siły, odmawiając mu snu czy wolnych weekendów. I pomyśleć o sobie samym jak o kimś bliskim, kochanym.
