Wszy morskie i ich ugryzienia są dla człowieka bardzo niebezpieczne. W warunkach domowych zatamowanie krwotoku jest niemal zupełnie niemożliwe. Żyją głównie w chłodnych wodach, stąd występują również w Bałtyku.
Gdzie występują wszy morskie?
Wesz morska jest padlinożernym skorupiakiem i nie każdy jej gatunek można zaliczyć do pasożytów. Największa ich populacja żyje u ujścia rzek do Morza Arktycznego. Poza granicami Polski można je spotkać w Morzu Kaspijskim i Jeziorze Aralskim, ale ich skupiska są zauważalne także w wodach otaczających Australię. Bałtycki tzw. podwój wielki (łac. saduria entomon) najczęściej żeruje w miejscach, gdzie rybacy wyrzucają pozostałości ryb wyciąganych z kutrów, m.in. w wodach Półwyspu Helskiego czy Mierzei Wiślanej oraz w innych tego typu lokacjach portowych. Skorupiak jest z kolei głównym pożywieniem występujących w naszych wodach dorsza czy płastugi.
Wszy morskie – czym są?
Jeżeli dojdzie do ugryzienia, zwykle dopiero wówczas pada pytanie, czym są wszy morskie. Są to niewielkie żyjątka, które żerują na padlinie. Najczęściej bytują zagrzebane w mule z wystawionym poza jego powierzchnię odwłokiem, przez który do organizmu dostarczany jest tlen. Nie przemieszczają się po dnie, ponieważ bardzo niezdarnie chodzą. Znacznie częściej przepływają kilka metrów, płynąc do góry brzuchem, po czym znów opadają na dno.
Wesz morska w dorosłej postaci nie jest trudna do zobaczenia, ponieważ potrafi osiągnąć wielkość około 8 cm (samice są nieco mniejsze). Jej ciało składa się z podłużnego odwłoku w kształcie klina (jest on wyraźnie podzielony na segmenty) pokrytego pancerzem (koloru żółto-szarego), który zwęża się ku tyłowi. Parzyste wyrostki pełnią funkcję odnóży. Jednak często pogryzień dokonują małe osobniki, których zobaczenie utrudnia ciągle tocząca się krew. Skorupiak ma bardzo czuły węch, dlatego reaguje na obecność krwi w wodzie, która może oznaczać dla niego potencjalne pożywienie.
Objawy ugryzienia wszy morskich
Przede wszystkim należy pamiętać, że do pogryzień przez wszy morskie nigdy nie doszło w polskich wodach i nie każdy gatunek wszy zaliczany jest do pasożytów. Jeżeli w danym zbiorniku wodnym bytują jednak skorupiaki, wówczas najbardziej niebezpieczne staje się długie stanie w wodzie, np. przechadzanie się po płytkiej wodzie, chłodzenie w niej stóp czy łowienie ryb bez odpowiedniego obuwia zabezpieczającego. Tym bardziej, że chłodna temperatura wody łagodzi pierwszy ból ugryzienia, przez co ostrożność zostaje uśpiona. Tymczasem jeżeli jeden skorupiak przerwie tkankę i w wodzie pojawi się krew, możliwe, że zwabi w ten sposób pozostałe pasożyty, a ich ugryzienia są bardzo rozległe. Bardzo rzadko dochodzi do takiej sytuacji w trakcie pływania po powierzchni. Głównie z tego powodu, że skorupiak prowadzi tzw. denny tryb życia, więc pływające przy powierzchni żywe organizmy nie stanowią dla niego potencjalnego pożywienia.
Objawy ugryzienia morskiej wszy są widoczne od razu po wyjściu z wody, ponieważ ranki bardzo krwawią, a krwotok jest niemożliwy do zatamowania w domu. Wcześniej można odczuwać mniej dotkliwe mrowienie i drętwienie kończyn, które są zazwyczaj atakowane przez niewielkie skorupiaki. Pierwsza pomoc musi zostać udzielona w warunkach szpitalnych. Rany muszą zostać oczyszczone z pasożytów i zabezpieczone.
Na wszy morskie zwrócił uwagę wypadek z 2017 r. – australijski nastolatek Sam Kanizay brodził w wodzie, grając w piłkę i wyszedł z niej po około pół godziny z obficie krwawiącymi stopami. Krwotok zatamowano dopiero w szpitalu, ale lekarze nie potrafili określić, jakie pasożyty są jego przyczyną. Diagnozę podsunęła dopiero jedna z pielęgniarek. Ojciec chłopca zabrał więc próbkę wody i wrzucił do niej kawałek zakrwawionego mięsa, nagrywając co się wydarzy. Pasożyty w bardzo krótkim czasie zaczęły zjadać wrzucone kąski. Przeprowadzona analiza wody z drapieżnymi żyjątkami wykazała, że rozległe rany nastolatka są wynikiem pogryzień przez wszy morskie.
Czy wszy morskie występujące w Bałtyku są niebezpieczne?
Przede wszystkim gatunek wszy morskiej występujący w rodzimych wodach znacznie różni się od australijskiego. Bałtycki podwój wielki żywi się padliną i nie jest pasożytem. Występuje w tych wodach od zawsze i uważany jest przez naukowców za żywy relikt epoki lodowcowej. Obecnie nie ma doniesień, aby skorupiak spowodował jakiekolwiek szkody lub był przyczyną wypadków z udziałem ludzi. Natomiast wyjazdy do innych krajów, gdzie fauna i flora morska różnią się od rodzimej, zawsze wymaga zapoznania się z potencjalnymi zagrożeniami, które mogą wystąpić ze strony np. tzw. osy morskiej (rodzaj meduzy), meduzy parzącej, jadowitych węży czy ślimaków, jeżowców czy nawet niektórych ryb.
