Monocyty to komórki układu odpornościowego, nazywane także komórkami żernymi lub fagocytami. Powstają z komórek macierzystych szpiku. Na powierzchni mają receptory, które wykrywają chemokiny informujące o miejscu toczenia się procesu zapalnego. Monocyty mogą przeciskać się między komórkami ścian naczyń krwionośnych i przekształcać w komórki, które pochłaniają ciała obce oraz drobnoustroje. Wytwarzają interferony i interleukiny, które regulują funkcjonowanie układu odpornościowego. Zmniejszona ilość monocytów we krwi może wskazywać na zakażenie wirusem HIV, nowotwory lub choroby jelit.
Co to są monocyty?
Krwinki białe, nazywane leukocytami, biorą udział w swoistej i nieswoistej odpowiedzi immunologicznej organizmu. We krwi obwodowej znajduje się aż 5 rodzajów krwinek białych:
- eozynofile,
-
neutrofile,
- bazofile,
- monocyty,
-
limfocyty.
Monocyty stanowią 5–8% wszystkich leukocytów. Dojrzałe monocyty nazywane są makrofagami lub komórkami żernymi. Ich zadaniem jest usuwanie z organizmu zdegenerowanych komórek, bakterii oraz innych ciał obcych. Mogą wydostawać się poza światło naczyń krwionośnych, ponieważ mają zdolność ruchu pełzakowatego. Czas życia monocytów wynosi 4 dni. Komórki te produkowane są w szpiku kostnym oraz w układzie siateczkowo-śródbłonkowym.
Monocyty zbudowane są z owalnego lub nerkowatego jądra, mitochondriów, aparatu Golgiego oraz cytoplazmy. Są odpowiedzialne za produkcję:
-
interferonu – białka hamującego namnażanie wirusów,
-
leukotrienów – lipidów mających wpływ na funkcjonowanie układu odpornościowego,
-
interleukinów – białek, które biorą udział w procesach krwiotwórczych i odpornościowych.
Monocyty u dziecka
Monocyty – normy u dzieci i osób dorosłych:
- 0–1,5 G/l – u noworodków poniżej 7. dnia,
- 0,05–1,1 G/l – u dzieci w wieku od 7 dni do 1 roku,
- 0–0,8 G/l – u dzieci powyżej 1. roku życia i osób dorosłych.
Procentowy udział monocytów w WBC (white blood cell), czyli w badaniu nazywanym rozmazem krwi obwodowej, ma znaczenie diagnostyczne. Normy dla dzieci są następujące:
- 0–12% – noworodki poniżej 7. dnia życia,
- 2–7% – dzieci powyżej 7. dnia życia do 6. roku życia,
- 5–12% – dzieci powyżej 6. roku życia i dorośli.
Podwyższenie odsetka monocytów może wynikać z choroby jaką jest mononukleoza, chorób zakaźnych tkanki łącznej, chorób wątroby i niekiedy nowotworów szpiku kostnego. Obniżenie odsetka monocytów, nazywane monocytopenią, może świadczyć o wrodzonych lub nabytych zaburzeniach odporności, a także o chorobach zanikowych szpiku kostnego.
Monocyty – za mało lub za dużo
Liczba leukocytów może być różna u każdego pacjenta, dlatego w celu oznaczenia ilości monocytów i innych białych krwinek konieczna jest ocena odsetka poszczególnych rodzajów leukocytów. W rozmazie krwi obwodowej szczegółowo określana jest wartość procentowa poszczególnych krwinek.
Obniżone monocyty, czyli monocytopenia, mogą świadczyć o nabytych lub wrodzonych zaburzeniach odporności (np. AIDS), chorobach zanikowych szpiku kostnego lub innych infekcjach. Nieprawidłowy wynik może być także efektem przyjmowania glikokortykosteroidów.
Nadmiar monocytów w krwi to monocytoza. Jej przyczyną może być:
- infekcja bakteryjna, np. zapalenie wsierdzia, gruźlica lub kiła,
- stan zapalny w organizmie,
- mononukleoza zakaźna,
- choroba układowa, np. reumatoidalne zapalenie stawów, twardzina, toczeń,
- choroba nowotworowa, np. białaczka, ziarnica złośliwa, szpiczak mnogi,
- wrzodziejące zapalenie jelita,
- choroba Leśniowskiego-Crohna.
Wzrost stężenia monocytów występuje również w czasie regeneracji organizmu po ciężkim zakażeniu.
Monocyty w ciąży
Podczas ciąży poziom niektórych parametrów morfologicznych może być niezgodny z normą. Najczęściej obserwowane jest podwyższenie poziomów eozynofilii, nazywane eozynofilią ciąży. Problem ten pojawia się w efekcie stosowania niektórych leków, a także w wyniku zakażeń pasożytniczych, alergii czy chorób autoimmunologicznych. Podwyższone bazofile, czyli bazofilia, mogą oznaczać reakcję alergiczną, a podwyższone neutrofile wskazują na stan zapalny, infekcję stan przedrzucawkowy, nagłą niewydolność nerek, a nawet białaczkę. Zbyt wysoki poziom monocytów zdarza się raczej rzadko i może oznaczać kiłę, gruźlicę, nowotwory lub mononukleozę zapalną, a także zwykłą infekcję.
Niski poziom monocytów u ciężarnej stwierdza się rzadziej niż monocytozę. Monocytopenia najczęściej towarzyszy przewlekłym infekcjom wirusowym oraz terapii glikokortykosteroidami. Obniżony poziom innych krwinek białych może oznaczać anemię, reumatoidalne zapalenie stawów czy nadczynność kory nadnerczy. Każdy wynik powyżej lub poniżej normy należy skonsultować z lekarzem, który w razie potrzeby skieruje na dalszą diagnostykę.
