Czym jest skala Tannera? Ocena dojrzałości płciowej dziewcząt i chłopców

Skala Tannera ocenia rozwój owłosienia płciowego u obu płci, narządów płciowych u chłopców, a u dziewcząt piersi. Jej pierwsze stadium odpowiada okresowi przed pokwitaniem. Zakończony rozwój płciowy stwierdza się w stadium 5. Skala pomocna jest w diagnozowaniu nieprawidłowości w dojrzewaniu dziecka i nastolatka. Narzędzie zawdzięcza swoją nazwę nazwisku autora, brytyjskiego pediatry, Jamesa Mourilyana Tannera.

Zobaczcie także, czy dieta może wpływać na zaburzenia hormonalne u dzieci:

Czym jest skala Tannera?

To narzędzie służące do ustalenia stadium dojrzałości płciowej na podstawie oceny wybranych cech morfologicznych (widocznych w wyglądzie zewnętrznym). Skala Tannera u chłopców dotyczy budowy narządów płciowych, a w przypadku dziewcząt – piersi. Badanie dojrzałości płciowej może zawierać też pomiar tempa wzrostu. Na podstawie wyników możliwe staje się przyporządkowanie badanej osoby do jednego z 5 stadiów rozwojowych. W ostatnim stadium narządy płciowe osiągnęły rozmiar, kształt i proporcje osobnika dojrzałego płciowo.

Skala Tannera – badanie u chłopców

Stadia dojrzewania wedle skali Tannera u chłopców prezentują się w następujący sposób:

• stadium numer 1, nazywane też dziecięcym:

1. wiek – przed pokwitaniem (średnio od roku do 9 lat),
2. owłosienie łonowe – brak widocznych włosów łonowych lub meszek,
3. prącie – brak wzrostu,
4. jądra – poniżej 3 ml bądź promień mniejszy niż 2 cm,
5. przyrost wzrostu na poziomie 5–6 cm/rok,

• stadium numer 2:

1. wiek – średnio 9,8–14,2 lat,
2. owłosienie łonowe – minimalny wzrost, zauważalna pigmentacja pojedynczych włosów u podstawy prącia,
3. prącie – brak lub nieznaczny wzrost,
4. jądra – powyżej 4 ml bądź promień większy niż 2,5 cm,
5. przyrost wzrostu na poziomie 5–6 cm/rok,

• stadium numer 3:

1. wiek – średnio 11,7–14,6 lat,
2. owłosienie łonowe – wzrost ciemnych, kręcących się włosów łonowych u podstawy prącia,
3. prącie – zwiększona długość oraz nieznacznie grubość, długość stanowi około 3/4 długości worka mosznowego,
4. jądra – powyżej 6 ml bądź promień większy niż 3 cm,
5. przyrost wzrostu na poziomie 7–8 cm/rok,

• stadium numer 4:

1. wiek – średnio 12,6–15,8 lat,
2. owłosienie łonowe – gęste, ograniczone do okolicy łonowej,
3. prącie – zwiększona długość oraz nieznacznie grubość, długość zbliżona do długości worka mosznowego,
4. jądra – powyżej 10 ml bądź promień większy niż 4 cm,
5. przyrost wzrostu na poziomie 10 cm/rok,

• stadium numer 5:

1. wiek – średnio 12,9–17,9 lat,
2. owłosienie łonowe – rozprzestrzenienie się na wewnętrzną powierzchnię ud, nieznaczny rozrost na wyższe partie podbrzusza,
3. osiągnięcie ostatecznego rozmiaru prącia w wieku około 16 lat,
4. jądra – powyżej 15 ml bądź promień większy niż 5 cm,
5. stopniowe zahamowanie wzrostu w wieku około 17 lat.

Skala Tannera – badanie u dziewcząt

Stadia dojrzewania wedle skali Tannera dziewczyn prezentują się w następujący sposób:

• stadium numer 1 – przed pokwitaniem, czyli dziecięce (średnio 1–9 lat):

1. przyrost wzrostu na poziomie 5–6 cm/rok,
2. owłosienie łonowe – brak widocznych włosów łonowych lub meszek,
3. piersi – otoczka brodawki piersiowej blada i płaska lub nieznaczne uwypuklenia,

• stadium numer 2:

1. przyrost wzrostu na poziomie 7–8 cm/rok,
2. owłosienie łonowe – nieznaczne, pierwsze włosy łonowe w okolicach warg sromowych (wiek 9–13,4 lat),
3. piersi – powiększenie otoczki brodawek sutkowych, które określa się mianem stadium pączka, minimalne uwypuklenie i poszerzenie (8,9–12,9 lat),

• stadium numer 3:

1. przyrost wzrostu na poziomie 7–8 cm/rok,
2. owłosienie łonowe – rozrost ciemnych, kręcących się włosów lokalizujących się w okolicy wzgórka łonowego (9,6–14,1 lat),
3. piersi – dalszy rozrost otoczki brodawek sutkowych, uwypuklenie konturów piersi (9,9–13,9 lat),

• stadium numer 4:

1. przyrost wzrostu na poziomie 7 cm/rok,
2. owłosienie łonowe – włosy łonowe występują do styku ud i krocza (10,4–14,8 lat),
3. piersi – otoczka brodawki piersiowej i brodawka są uwypuklone i tworzą wtórny wzgórek nad tym powstałym z tkanki tłuszczowej i gruczołowej (10,5–15,3 lat),

● stadium numer 5:

1. stopniowe zahamowanie wzrostu w wieku około 17 lat,
2. owłosienie łonowe – włosy łonowe rozwijają się w okolicy ud,
3. piersi – dojrzały kształt, do którego dopasowują się kształtem silnie pigmentowane brodawki sutkowe.

Jakie jest zastosowanie skali Tannera?

Badanie skalą Tannera wykorzystywane jest w procesie diagnostycznym przedwczesnego, zbyt intensywnego czy opóźnionego pokwitania. Stąd też cieszy się popularnością w auksologii, czyli nauce o rozwoju ontogenetycznym (osobniczym), która jest niezbędna w pediatrii. Skali używa się też w sądownictwie w sprawach z zakresu dziecięcej pornografii.

Skala Tannera – oznaczenia

Skala Tannera bywa rozmaicie przedstawiana. W niektórych wersjach pojawiają się oznaczenia:

• klasyfikacja męska – G oznacza narządy płciowe, P – owłosienie łonowe z odpowiednio dopisanym numerem stadium,
• klasyfikacja żeńska – M oznacza piersi, P – owłosienie łonowe z odpowiednio dopisanym numerem stadium.

Bibliografia:

1. Jarząbek-Bielecka G., Warchoł-Biedermann K., Sowińska E., Wachowiak-Ochmańska K., Przedwczesne dojrzewanie płciowe, „Ginekologia Polska”, 2011, 82, s. 281–286.

2. Kołłątaj W., Szewczyk L., Przedwczesne dojrzewanie płciowe u chłopców – etiopatogeneza i leczenie, „Endokrynologia Pediatryczna”, 2005, 2(11), s. 9–14.

3. Bordini B., Rosenfield R.L., Normal pubertal development: part II: clinical aspects of puberty, „Pediatrics in Review”, 2011, 32(7), s. 281–292.

4. Łabęcka M., Lorkiewicz-Muszyńska D., Jarząbek-Bielecka G., Problemy oceny wieku osób małoletnich w sprawach dotyczących ich wykorzystania w pornografii dziecięcej, „Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii”, 2011, LXI, s. 115–138.