Osoba chora na hafefobię panicznie boi się dotyku oraz bliskości drugiego człowieka, co sprawia, że rezygnuje z aktywności, które mają w sobie ryzyko bezpośredniego kontaktu. Leczenie hafefobii opiera się głównie na psychoterapii.
Czym jest hafefobia?
Hafefobia (hafofobia, haptefobia, haptofobia, afefobia, tiksofobia), określenie pochodzące od łacińskiego słowa haphephobia, czyli patologiczny lęk przed dotykiem, to bardzo rzadki rodzaj fobii specyficznej. Dotyczy zarówno sytuacji, w których dochodzi do dotknięcia chorej osoby, jak i tych, gdy to ona coś lub kogoś dotyka. Może pojawić się zarówno u dzieci, jak i u dorosłych, a jej przebieg zazwyczaj polega na pogłębianiu się dolegliwości w miarę trwania choroby, choć zdarza się, że objawy samoistnie ustępują.
Dokładne przyczyny powstania fobii specyficznych, takich jak hafefobia, nie są do końca poznane. Wydaje się, że duży wpływ mają czynniki genetyczne. Większe prawdopodobieństwo rozwinięcia fobii specyficznych mają kobiety (częściej zapadające na choroby na tle lękowym), osoby cierpiące na inną fobię specyficzną oraz chorujące na inne zaburzenia psychiczne, takie jak depresja czy PTSD (post traumatic stress disorder). Ponadto pewne sytuacje środowiskowe mogą sprawić, iż niektóre osoby są bardziej predysponowane do rozwinięcia w przyszłości hafefobii. Chorobliwy strach przed bliskością może być spowodowany złymi doświadczeniami w dzieciństwie, maltretowaniem fizycznym, molestowaniem seksualnym, gwałtem, doświadczeniem innej traumatycznej sytuacji, szczególnie w przypadku przemocy występującej w rodzinie. Wydaje się, że częściej na to zaburzenie cierpią osoby, których rodzice również stronią od bliskiego kontaktu fizycznego.
Polecamy: Co to jest trauma? Objawy i rodzaje traumy. Jak sobie z nią radzić?
Jakie mogą być pierwsze objawy depresji? Dowiesz się tego z filmu:
Objawy hafefobii
Osoby cierpiące na hafefobię odczuwają niezwykle silny lęk w kontakcie fizycznym z drugim człowiekiem, który jest wielokrotnie bardziej nasilony niż w przypadku osób, które po prostu nie lubią dotyku. W związku z tym unikają sytuacji związanych z bliskością, często nie wychodząc z domu do zatłoczonych miejsc, takich jak autobusy, sklepy, kościół, wydarzenia kulturalne oraz unikając kontaktu z rodziną. Każdy dotyk wyzwala niepożądaną reakcję, co niejednokrotnie uniemożliwia nawiązywanie relacji partnerskich czy seksualnych oraz założenie rodziny. Osoba taka niechętnie udaje się na spotkania towarzyskie, imprezy, bale, wesela, które kojarzą się nieodłącznie z koniecznością bezpośredniego kontaktu z drugim człowiekiem.
W sytuacji wyzwalającej lęk, czyli przy dotyku drugiego człowieka, pojawiają się objawy somatyczne, pochodzące z organizmu:
- przyspieszenie akcji serca,
- spłycenie i przyspieszenie oddechu,
- zawroty głowy,
- duszność,
- ból w klatce piersiowej,
- omdlenia,
- wzmożenie potliwości,
- zblednięcie powłok ciała.
By rozpoznać chorobę, strach przed bliskością i lęk przed dotykiem musi trwać co najmniej pół roku. Natężenie objawów jest indywidualne i różne u każdego pacjenta, zależy często od kontekstu sytuacyjnego. Zazwyczaj schorzenie w miarę trwania pogłębia się, co w pewnym momencie na tyle utrudnia funkcjonowanie, że osoba chorująca na hafefobię zgłasza się do lekarza.
Leczenie hafefobii
Z problemem należy zgłosić się do lekarza psychiatry, który pokieruje procesem leczniczym. Podstawową metodą leczenia fobii specyficznych, w tym także hafefobii, jest psychoterapia w nurcie poznawczo-behawioralnym, która polega na odwrażliwianiu pacjenta na dany bodziec. Leczenie prowadzone jest przez zaufanego psychologa, psychoterapeutę lub psychiatrę. W terapii przydatna jest również ekspozycja na czynnik wyzwalający patologiczny lęk, która polega na stopniowaniu bodźców od najsłabszego do silniejszych pod kontrolą specjalisty. Z czasem pacjent przestaje reagować na dotyk paniką i przyzwyczaja się do niego. Niezmiernie ważna jest jednak systematyczność spotkań terapeutycznych oraz motywacja osoby chorej na hafefobię do zmiany i walki ze schorzeniem, a także wsparcie osób bliskich. Całe szczęście po spełnieniu tych warunków wyleczalność tej choroby jest bardzo wysoka.
W niektórych przypadkach hafefobii, szczególnie przy występowaniu częstych ataków paniki, utrudniających znacznie codzienne funkcjonowanie, zakłócających życie zawodowe, konieczne jest również włączenie leków, które pozwalają zredukować odczuwanie lęku oraz nieprzyjemne objawy. Mogą być stosowane doraźnie oraz przewlekle w zależności od potrzeb pacjenta. W fobiach specyficznych stosuje się zazwyczaj leki przeciwlękowe, antydepresyjne oraz preparaty z grupy beta blokerów.
Bibliografia:
- Ronald M. Doctor, Ada P. Kahn, Christine Adamec, The encyclopedia of phobias, fears, and anxieties, wyd. 3, New York: Facts On File, 2008, s. 88
