Okres ciąży obejmuje 40 tygodni (280 dni). Umownie przyjęto, że wynosi 10 miesięcy księżycowych, z których każdy liczy 28 dni, co daje 9 miesięcy kalendarzowych. Biologiczny pierwszy tydzień ciąży należy rozumieć jako trzeci tydzień kalendarzowy. Już na tak wczesnym etapie kobieta zaczyna doświadczać dolegliwości ciążowych i zauważać zmiany zachodzące w jej ciele.
Jak określić pierwszy tydzień ciąży?
Ciąża, z punktu widzenia medycznego, trwa dłużej niż od momentu samego zapłodnienia. Zgodnie z regułą Naegelego początkiem ciąży jest pierwszy dzień ostatniej miesiączki. Do obliczeń wykorzystuje się następujący wzór: pierwszy dzień ostatniej miesiączki + 7 dni - 3 miesiące + 1 rok. Zasada ta sprawdza się wyłącznie w przypadku kobiet o regularnych cyklach menstruacyjnych. Na podstawie powyższego wzoru szacuje się tzw. środkowy czas trwania ciąży i planowany termin rozwiązania. W związku z tym pierwszy tydzień ciąży należy rozumieć jako trzeci kalendarzowy. Zatem kiedy kobieta mówi, że jest w trzecim tygodniu ciąży, tak naprawdę dziecko ma dopiero około 1 tygodnia, czyli ma miejsce pierwszy tydzień ciąży po zapłodnieniu.
Objawy w pierwszym tygodniu ciąży
Objawy ciąży mogą wystąpić już w biologicznym pierwszym tygodniu jej trwania. W większości przypadków kobieta nie wie jeszcze, że zostanie matką, w związku z tym doświadczane wówczas dolegliwości określa się mianem domyślnych objawów ciąży. Wczesne symptomy mogą być różne i zależą od stanu organizmu.
Za typowe objawy w 1 tygodniu ciąży uważa się zwłaszcza brak miesiączki w spodziewanym terminie krwawienia menstruacyjnego. Mogą się pojawić poranne nudności i skłonność do wymiotów. Dochodzi do zmiany apetytu (występuje brak łaknienia lub nadmierny apetyt na niektóre potrawy) i zwiększonego wydzielania śliny. Metaliczny smak w ustach może wpływać na smakowe odbieranie potraw. Kobiety narzekają na obrzęk i bolesność piersi oraz częste oddawanie moczu. Komórki gruczołowe w piersiach zaczynają się powiększać. Naturalnie zwiększa się objętość krwi i limfy, dlatego piersi stają się bardziej ukrwione. Może dojść do zwiększenia ilości wydzieliny w pochwie. Dochodzi do obniżenia ciśnienia krwi i spowolnienia procesu trawienia. Pojawiają się: zgaga, niestrawność, wzdęcia, zaparcia i zawroty głowy. U kobiet palących rozwija się niechęć do papierosów.
Zauważalne są także zmiany samopoczucia, które najczęściej objawiają się zmęczeniem, sennością, drażliwością, pobudliwością psychiczną i napięciem. Temperatura ciała jest nieco podwyższona. Duża część pań narzeka na niezwykle wycieńczające organizm biegunki, nierzadko powodujące zauważalny spadek masy ciała. Są to jednak symptomy, które można z łatwością pomylić z dolegliwościami związanymi z przeziębieniem, zatruciem pokarmowym czy też miesiączką.
Pierwszy tydzień ciąży – odczucia
Pierwszy tydzień ciąży obfituje w rozmaite odczucia. Ich źródłem jest zwłaszcza proces zagnieżdżania, zwany też implantacją, który polega na całkowitym wniknięciu zapłodnionego jaja w przygotowaną pod wpływem progesteronu błonę śluzową macicy (endometrium), gdzie ma odpowiednie warunki do dalszego rozwoju. Do implantacji dochodzi kilka dni po zapłodnieniu. Jeżeli embrion prawidłowo usadowił się w macicy, to zaczyna wysyłać kobiecie pierwsze sygnały. Typowe dla tego etapu jest krwawienie i łagodny ból w okolicy nadłonowej, tzw. podbrzuszu. Jest to tzw. krwawienie implantacyjne – niewielkie krwawienie, które często mylone jest z początkiem miesiączki. Taki objaw nie musi występować podczas każdego zagnieżdżania zarodka. Pojawia się wówczas, gdy w trakcie implantacji uszkodzeniu ulegnie ściana naczynia krwionośnego.
Po zagnieżdżeniu się zarodka następuje rozpoczęcie wydzielania do krwi hormonu HCG, czyli ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej. Zablokuje on na czas kolejnych miesięcy wytwarzanie jajeczek, a pobudzi produkcję estrogenu i progesteronu, które zapobiegają złuszczaniu się błony śluzowej macicy. HCG stymuluje też wzrost blastocysty i łożyska. Po implantacji poziom HCG we krwi zaczyna rosnąć od zera i podwaja swoją wartość co 2–3 dni. W 1 tygodniu ciąży jego stężenie wynosi około 5–50 mIU/ml. Ponadto organizm kobiety zaczyna uwalniać immunosupresant, czyli białko nazywane wczesnym czynnikiem ciążowym EPF (Early Pregnancy Factor).
Badanie USG
W 1 tygodniu ciąży nie przeprowadza się badania USG. Zarodek jest mikroskopijnej wielkości i ma średnicę niespełna 0,2 mm, czyli tyle co czubek od szpilki. Zapłodniona komórka jajowa, czyli blastocysta, zbudowana jest z dwóch warstw: wewnętrznej, z której powstanie embrion, oraz zewnętrznej, z której rozwinie się łożysko, przez które płód będzie otrzymywać składniki odżywcze i tlen z krwiobiegu, oraz worek owodniowy.
Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego pierwsza wizyta lekarska przyszłej mamy powinna się odbyć między 7. a 8. tygodniem ciąży, a badanie USG dopiero w 11. tygodniu. Jeżeli chodzi o testy, to i one mogą okazać się zawodne na tym etapie ciąży, a z ich przeprowadzeniem najlepiej wstrzymać się do dnia spodziewanej miesiączki.
Bibliografia:
1. Bręborowicz G.H., Położnictwo i ginekologia, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007.
2. Bień A.M., Grudzińska M., Przebieg ciąży fizjologicznej, W: Bień A.M. (red.), Opieka nad kobietą ciężarną, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2009, s. 45-54.
