Czubryca to bardzo aromatyczna przyprawa, która daje potrawom ziołowy zapach i bardzo wyrazisty smak. Warto stosować ją nie tylko ze względu na walory smakowe, ale również lecznicze. Czubryca przyczynia się do zahamowania rozwoju bakterii oraz drożdżaków, wspomaga pracę wątroby. Na rynku jest dostępna czubryca zielona, żółta oraz czerwona.
Z czego powstaje czubryca?
Czubryca, zwana także czubricą, przywędrowała do Polski z Bułgarii, gdzie jest tradycyjną przyprawą stosowaną od setek lat. Istnieje wiele przepisów na czubrycę, często można spotkać gotową przyprawę w sklepach zielarskich lub ze zdrową żywnością. W Bułgarii czubryca występuje pod nazwą trapezna czubrica i jest mieszanką przypraw składającą się najczęściej ze sproszkowanej papryki, cząbru górskiego oraz soli. W kuchniach innych narodów, takich jak np. kuchnia ormiańska, czubryca jest spożywania w formie herbaty i naparów.
Czubryca a cząber górski
Głównym składnikiem każdego rodzaju czubrycy (zielonej, żółtej, czerwonej) jest cząber górski. To roślina łatwa w uprawie, naturalnie występującą w basenie Morza Śródziemnego. Jest łatwa w uprawie. Krzewy mierzą ok. 50 cm wysokości, mają krótkie (ok. 1–2 cm), owalne liście i białe kwiaty. Na terenach ciepłych oraz umiarkowanych cząber rośnie jako bylina. Potrzebuje zaledwie 6 godzin słońca dziennie, dobrze wchłania składniki odżywcze i wodę z prawie każdego rodzaju gleby.
Cząber górski jest blisko spokrewniony z bardziej popularnym w Polsce cząbrem ogrodowym. Ma on jednak o wiele bardziej intensywny zapach ze względu na większą ilość olejków eterycznych. Cząber górski jest rośliną bogatą w żywice, garbniki, flawonoidy, witaminy z grupy A i B. Wśród obecnych w nim olejków eterycznych można wyróżnić kwasy: betulinowy, rozmarynowy, ursolowy, oleanolowy, karnozowy, a także tymol, i p-Cymen. Cząber górski wyróżnia się dość ostrym i silnym aromatem. W smaku jest korzenny i nieco podobny do pieprzu. Z tego względu znalazł szerokie zastosowanie jako element przyprawy powszechnie stosowanej w zupach, warzywach, mięsach oraz wielu innych potrawach.
Czubryca zielona, żółta czy czerwona?
Istnieje wiele przepisów na zieloną, żółtą oraz czerwoną czubrycę. Gotowe mieszanki można również nabyć w sklepach. Różnica tkwi w kolorze przyprawy, składzie i smaku, a co za tym idzie – w zastosowaniu.
Czubryca czerwona oprócz głównego składnika (cząbru górskiego) najczęściej zawiera rozmaryn, czosnek, sól, cebulę, bazylię, suszone pomidory, tymianek oraz sproszkowaną słodką i ostrą paprykę czerwoną. Idealnie nadaje się do potraw mięsnych oraz jarskich. Szczególnie polecana jest do przyprawiania warzyw strączkowych. Pozwala nadać daniom pikantny, bardzo wyrazisty smak.
Czubryca zielona, poza cząbrem górskim, składa się z cebuli, sproszkowanej zielonej papryki, pietruszki, niewielkiej ilości cukru, lubczyku, tymianku i soli. Jest delikatniejsza w smaku niż czubryca czerwona, lecz ma o wiele mocniej wyczuwalny aromat. Czubryca zielona znalazła zastosowanie jako składnik zup oraz mięsnych marynat.
W wielu miejscach można nabyć czubrycę żółtą. Za barwę tej przyprawy odpowiedzialne są jej składniki: kurkuma oraz curry. W składzie czubrycy żółtej znajdują się ponadto: mielony korzeń pietruszki, chilli, sproszkowana papryka ostra, mąka kukurydziana, czosnek, sól, kozieradka oraz oczywiście cząber górski. Z powodzeniem można dodawać czubrycę żółtą do świeżych warzyw, sałatek, twarogów, zup, pasztetu, drobiu oraz sosów śmietanowo-majonezowych.
Właściwości lecznicze czubrycy
Za sprawą głównego składnika czubryca uchodzi za bogactwo witamin, olejków eterycznych oraz innych związków, które wykazują prozdrowotne działanie. Zawarte w cząbrze górskim substancje wykazują działanie przeciwzapalne, antyseptyczne oraz wiatropędne. Dzięki olejkom eterycznym czubryca pomaga w zwalczaniu bakterii oraz grzybów (drożdżaków, paciorkowców, gronkowców, pałeczek okrężnicy Escherichia coli).
Czubryca oraz wyciągi z cząbru górskiego mogą być przydatne w leczeniu bólu gardła, zapalenia pęcherza moczowego, wymiotów, biegunki, nudności, nieregularnych miesiączek oraz dolegliwości żołądkowych (niestrawność, wzdęcia). Cząber górski może być stosowany również w stanach zapalnych skóry, a także po ukąszeniach owada. Należy pamiętać, że nie należy przesadzać z ilością spożywanej czubrycy, ponieważ zbyt duże dawki mogą wywołać nudności i wymioty.
