Zgodnie ze statystykami na cukrzycę w Polsce cierpią ponad 2 miliony osób. Coraz częściej są to dzieci i młodzież. Objawy cukrzycy u dzieci mogą pojawić się co prawda w każdym wieku, jednak największą zapadalność notuje się do 5. roku życia. Przebieg cukrzycy jest wówczas znacznie bardziej dynamiczny niż u dorosłych. Jak rozpoznać pierwsze objawy?
Przeczytaj też: Czy grozi nam epidemia cukrzycy?
Cukrzyca u dzieci – objawy ogólne
Do najczęstszych objawów cukrzycy u dzieci i młodzieży należą: senność, nadmierne pragnienie, wielomocz i chroniczne zmęczenie. Jednak warto zaznaczyć, że istnieją różnice między przyczynami odpowiadającymi za cukrzycę typu 1 oraz typu 2. Dzieci najczęściej zapadają na tę pierwszą. Ma ona postać idiopatyczną (czyli o nieznanym pochodzeniu) lub autoimmunologiczną. Cukrzyca typu 1 u dzieci wynika z upośledzenia struktury komórek beta wysp trzustkowych. Diagnozuje się ją najczęściej między 7. a 15. rokiem życia. W związku ze znacznym lub całkowitym niedoborem insuliny, ten typ cukrzycy wymaga jej regularnego podawania do końca życia. Cukrzyca typu 2 u dzieci rozwija się w trakcie życia osobniczego i jest wynikiem niewłaściwej diety, braku aktywności fizycznej, nadwagi oraz otyłości. Łagodną formą cukrzycy jest jej rodzaj monogenowy. Występuje znacznie rzadziej – u około 1% młodych ludzi. Jej przebieg jest znacznie łagodniejszy i często powstaje w wyniku długotrwałego przyjmowania glikokortykosteroidów.
U bardzo małych dzieci cukrzyca często związana jest z niską masą urodzeniową w pierwszym miesiącu życia. Początkowymi objawami cukrzycy u dzieci, dającymi się łatwo zauważyć, są: narastające osłabienie, senność i niechęć do zabawy. Symptomy mogą pojawić się tuż po przebytej infekcji, najczęściej układu pokarmowego i oddechowego (np. anginy). Zmęczenie występuje również w ciągu godziny po spożyciu posiłku. Objawy cukrzycy u dzieci i młodzieży mogą obejmować wzmożony apetyt lub przeciwnie – jego brak. Jest to spowodowane niedoborem insuliny, który może wpływać na zwiększone łaknienie na cukier. Powszechne jest także występowanie kwasicy ketonowej, charakteryzującej się nieprzyjemnym zapachem z ust, rumieńcem, nudnościami, zajadami w kącikach ust, wysuszaniem śluzówki oraz skóry.
Objawy cukrzycy u dzieci starszych (do 7 lat) mogą obejmować m.in.: drżenie rąk, bóle głowy i brzucha, nadmierną potliwość, zmienne nastroje emocjonalne (smutek, śmiech czy agresję). W skrajnych przypadkach pojawiają się zaburzenia mowy oraz widzenia, a nawet nagłe utraty przytomności. U dzieci powyżej 7. roku życia cukrzyca bywa przyczyną trudności w nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami. Chorzy podają nielogiczne odpowiedzi na zadane pytania, a nawet zmienia się u nich charakter pisma.
Jak rozpoznaje się cukrzycę u dzieci?
Kiedy rodzic zauważy u dziecka alarmujące sygnały, powinien jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. Diagnostyka laboratoryjna jest niezbędna do postawienia ostatecznej diagnozy. Rozpoznanie odbywa się na podstawie analizy poziomu glukozy we krwi. Poza objawami klinicznymi do stwierdzenia cukrzycy skłania poziom cukru przekraczający 200 mg/dl. Niekiedy leczenie rozpoczyna się, gdy stężenie glukozy jest większe niż 126 mg/dl po około 8 godzinach bycia na czczo. Jeśli lekarz ma wątpliwości, zleca test tolerancji glukozy (OGTT) i badanie poziomu hemoglobiny glikowanej.
Jak zapobiegać cukrzycy u dzieci?
Cukrzycy typu 1 trudno jest zapobiec. Jednakże lekarze wyróżnili kilka czynników, które mogą przyczynić się do opóźnienia wystąpienia objawów lub ich złagodzenia. Zalicza się do nich: podawanie witaminy D, długie karmienie dziecka piersią, kontrolowanie jego wagi oraz prawidłowe leczenie infekcji. Z racji tego, że cukrzyca typu 2 rozwija się w trakcie życia, istnieją skuteczne sposoby na zapobieganie jej. Najważniejsza jest edukacja dziecka na temat właściwego odżywiania się i znaczenia aktywności fizycznej. Jeżeli dziecko znajduje się w grupie ryzyka, to warto regularnie sprawdzać u niego poziom cukru.
Należy pamiętać, że nieprawidłowo leczona cukrzyca może mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Niestety jest to choroba, na którą cierpi się całe życie. Źle dobrane leczenie lub bagatelizowanie objawów może grozić np.: poważnymi chorobami nerek, problemami sercowo-naczyniowymi, udarem mózgu, neuropatią oraz stopą cukrzycową. W skrajnych przypadkach dochodzi do śpiączki, a nawet do śmierci.
Przeczytaj też: Zróżnicowany jadłospis w diecie dla cukrzyków
Bibliografia:
- Małgorzata Myśliwiec, Cukrzyca u dzieci – etiopatogeneza, diagnostyka i terapia, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2007, t. 1, nr 2, 125–133.
Zobacz też film: Uważaj, cukrzyku! Produkty z wysokim indeksem glikemicznym
