Przyczyny utraty zębów są rozmaite, a konsekwencje braków w uzębieniu mogą negatywnie rzutować na stan organizmu. Nawet brak jednego zęba pociąga za sobą zmiany w całym układzie stomatognatycznym. Leczenie protezami szkieletowymi jest postępowaniem umożliwiającym skuteczną rehabilitację częściowo bezzębnej jamy ustnej, pod warunkiem że zostanie ono właściwie zaplanowane, a konstrukcja protezy będzie odpowiednio zaprojektowana i wykonana.
Co to jest proteza szkieletowa?
Protezy szkieletowe to ruchome protezy, które stosowane są w dentystyce w celu uzupełnienia lub odbudowy brakującego uzębienia. Wykorzystuje się je w przypadku braków zębowych zbyt rozległych na uzupełnienie mostem. Są doskonałą alternatywą dla osiadających protez. Potocznie nazywane są szkieletówkami i szkieletami. Zdaniem specjalistów są najczęściej stosowaną formą leczenia protetycznego. Proteza szkieletowa to koszt od 1000 do 3000 zł.
Jednym z głównych argumentów przemawiających na korzyść tego rozwiązania jest brak działania destrukcyjnego na tkanki przyzębia, co gwarantuje tzw. przenoszenie ozębnowe, czyli odpowiednie przenoszenie sił na zęby. Protezy szkieletowe przywracają funkcję żucia i umożliwiają poprawną, wyraźną wymowę. Rzadkością jest, aby proteza szkieletowa górna czy dolna powodowały dyskomfort podczas jedzenia i mówienia. Są one cienkie i trwałe, nie wymagają szlifowania zębów i dobrze się na nich utrzymują. Dzięki nim twarz użytkownika nie poddaje się zniekształceniu, które cechuje osoby z nieuzupełnionymi brakami zębów.
Jak wygląda proteza szkieletowa?
Protezy szkieletowe wykonywane są z wosku odlewniczego, który pozwala uzyskać dokładny kształt. Proteza zębowa szkieletowa złożona jest z wykonanej ze stopu metalu płyty pokrywającej część podniebienia, uformowanej do kształtu podłoża jamy ustnej chorego i osadzonych na niej zębów. Materiałami stosowanymi do wykonania szkieletu protezy mogą być chrom, kobalt, molibden, złoto, platyna lub tytan. Niektórzy specjaliści zamiast metalowych szkieletów decydują się na acetalowe. Jednakże metalowe podłoże ma znacznie więcej plusów. Przede wszystkim nie nasiąka, nie odkształca się i nie pracuje w jamie ustnej tak jak inne materiały elastyczne. Protezę szkieletową metalową cechuje biokompatybilność, sztywność, wytrzymałość, odnawialność i trwałość. Może być całkowita, jeśli odbudowuje całe uzębienie w łuku zębowym, lub częściowa, gdy chory posiada część zębów własnych i konieczne jest uzupełnienie tylko części łuku zębowego.
Jak dbać o protezę szkieletową?
Protezy szkieletowe są łatwe w utrzymaniu higieny. Trzeba je szczotkować codziennie tradycyjnymi szczoteczkami. Nie powinno się ich czyścić zwykłymi pastami do zębów, gdyż zawarte w nich substancje ścierne mogą zarysować powierzchnię protezy, przez co szybciej zbiera się na niej osad. Do mycia należy używać specjalnie przeznaczonej do tego antybakteryjnej pasty. Po wyszczotkowaniu protezę płucze się pod strumieniem ciepłej, ale nie gorącej, wody.
Najlepiej po każdym posiłku usunąć resztki pokarmu, jakie zostają na protezach, ponieważ, tak samo jak i na zębach, odkłada się na nich płytka stwarzająca warunki do rozwoju drobnoustrojów chorobotwórczych. Jamę ustną warto często płukać płynami likwidującymi bakterie, co zmniejszy ryzyko rozwoju stanów zapalnych i infekcji grzybiczych.
Rodzaje protez szkieletowych
Na rynku protetyki stomatologicznej dostępnych jest wiele rozwiązań w zakresie ruchomych uzupełnień protetycznych. Jednym z częściej stosowanych rodzajów protezy zębowej szkieletowej są protezy klasyczne, których elementami utrzymującymi są klamry. Opierają się one częściowo o zęby chorego i podłoże, czyli podniebienie, wyrostki zębodołowe pokryte dziąsłami. Możliwe jest także zastosowanie protez szkieletowych bezklamrowych, które dają lepszy efekt kosmetyczny, ponieważ są zupełnie niewidoczne. Metalowe klamry utrzymujące protezy można zastąpić zatrzaskami, teleskopami czy zasuwami. Rozwiązanie takie jest droższe, bo konieczne jest wówczas okoronowanie własnych zębów chorego.
Czym jest proteza szkieletowa acetalowa?
Protezę szkieletową acetalową wybiera się, jeśli zastosowane klamry czy wypustki znajdują się w widocznych miejscach. Wówczas, aby zapewnić estetyczny wygląd, protetyk stosuje klamry acetalowe, czyli w kolorze zbliżonym do koloru zęba. W ostatnim czasie protezy szkieletowe z klamrami estetycznymi cieszą się większa popularnością niż te z metalowymi.
Czym jest szynoproteza szkieletowa?
O protezie szkieletowej w formie szynoprotezy mówi się, gdy oprócz odbudowywania brakujących zębów konieczne jest ustabilizowanie pozostałych rozchwianych zębów własnych. Takie rozwiązanie stosuje się zwłaszcza, gdy u chorego stwierdza się paradontozę.
Szynoproteza szkieletowa dzięki bardziej rozbudowanym klamrom ogranicza nadmierne ruchy przednio-tylne i boczne zębów, przez co znacznie spowalnia, a niekiedy i zatrzymuje proces utraty zębów. Dobrze wykonana szynoproteza potrafi przedłużyć żywotność zęba w zębodole nawet o parę lat.
Bibliografia:
1. Budkiewicz A., Protezy szkieletowe, Warszawa, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 2004.
2. Grądzki R., Gralewski J., Bogusławski G., Statyka protezy szkieletowej — analiza numeryczna, „BIULETYN WAT”, 2007, LVI, s. 197-205.
3. Polak A., Protezy szkieletowe. Zalety, wady oraz mity w świetle nowoczesnych materiałów, technologii i eksploatacji protez szkieletowych klasycznych, „Twój Przegląd Stomatologiczny”, 2015, 7-8, s. 52-61.
