Przyczyna powstawania guzków Heberdena i Boucharda nie jest do końca znana. Niemniej jednak są one charakterystyczne dla chorób reumatycznych atakujących stawy nadgarstkowe oraz drobne stawy dłoni. Rzadziej guzki Heberdena pojawiają się na lewej ręce, lecz wówczas stopień zaawansowania zmian jest większy niż na dłoni prawej. Mogą pojawić się na palcach od drugiego do piątego. Najczęściej jednak rozwijają się w obrębie palca wskazującego i serdecznego.
Na czym polega deformacja stawów? Odpowiedź na filmie:
Co to są guzki Heberdena i Boucharda?
Guzki Heberdena i Boucharda to zmiany o charakterze zwyrodnieniowym, które obejmują drobne stawy w obrębie dłoni. Typowe dla schorzenia jest powstawanie włóknistych narośli składających się z tkanki kostnej i chrzęstnej na palcach, w okolicy których może dojść do odczynów zapalnych. Na krawędziach stawu tworzą się wyrośla kostne, czyli osteofity. Guzki Heberdena występują na grzbietowo-bocznych powierzchniach stawów międzypaliczkowych dalszych (umiejscowionych przy płytkach paznokcia), z kolei guzki Boucharda na grzbietowo-bocznych powierzchniach stawów międzypaliczkowych bliższych (znajdujących się pośrodku palców).
Zobacz także: Choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych i rąk. Objawy i metody leczenia
Choroba nazwana została na cześć specjalistów, którzy ją opisali, czyli brytyjskiego lekarza Williama Heberdena i francuskiego patologa Charlesa-Josepha Boucharda. W jej przebiegu następuje zaburzenie równowagi pomiędzy procesem tworzenia oraz degradacji chrząstki stawowej i warstwy podchrzęstnej kości. Za stan ten najczęściej odpowiadają choroby reumatyczne atakujące stawy nadgarstkowe oraz drobne stawy dłoni, jak reumatoidalne czy łuszczycowe zapalenie stawów. Guzki Heberdena i Boucharda mogą być uwarunkowane genetycznie i stanowić efekt wad wrodzonych układu kostno-stawowego. Często współtowarzyszą zmianom zwyrodnieniowym u podstawy kości śródręcza. Te narośle kostne mogą powstać w wyniku długotrwałej pracy manualnej, podczas której mają miejsce często powtarzające się napięcia przyczepów ścięgien zginaczy głębokich palców (np. w efekcie długotrwałego pisania na klawiaturze). Niekiedy są konsekwencją mikrourazów rąk. Mechanizm powstawania guzków nie został jeszcze dokładnie poznany.
Czym objawiają się guzki Heberdena i Boucharda?
Dolegliwości, jakie mogą się pojawić w przebiegu choroby to m.in.:
- odczyn zapalny stawów,
- ból dłoni i nadgarstka ograniczający i upośledzający funkcję rąk,
- zaburzenia ruchomości stawów,
- wywoływanie ucisku na nerwy,
- uczucie sztywności stawów nasilające się w godzinach porannych,
- zniekształcenie i poszerzenie obrysu palców – defekty estetyczne polegające na zmianie kształtu palców.
Guzki Heberdena – dieta
Doktor Ewa Dąbrowska donosi, że guzki Heberdena ulegają zmniejszeniu przy regularnym stosowaniu warzywno-owocowej diety przeplatanej z okresami zdrowego żywienia. Ponadto przy guzkach Heberdena zaleca się przyjmowanie Litozinu na bazie dzikiej róży, silnych antyoksydantów w postaci fioletowych i czerwonych owoców, jak winogrona, jagody, wiśnie.
Zobacz także: Dieta Dąbrowskiej - wskazania, jadłospis i opinie
Jak leczyć guzki Heberdena i Boucharda?
Rozpoznanie guzków Heberdena i Boucharda opiera się na wywiadzie z chorym oraz badaniach przedmiotowych i obrazowych. Najczęściej przeprowadza się RTG dłoni i nadgarstka. Ponadto konieczne jest spełnienie kilku wymogów klasyfikacyjnych, a mianowicie: ból lub uczucie sztywności muszą być odczuwane przez większość dni w miesiącu; ma miejsce pogrubienie 2 z 10 wybranych stawów oraz elementów kostnych; pojawił się obrzęk w obrębie stawów śródręczno-paliczkowych; zniekształceniu uległy co najmniej 2 stawy w obrębie dłoni. Diagnozę stawia lekarz reumatolog.
W większości przypadków guzki nie wymagają leczenia. Terapię podejmuje się w sytuacji, gdy ból i uczucie sztywności w obrębie stawów palców dłoni znacznie utrudniają codzienne funkcjonowanie chorego. Leczenie guzków Heberdena i Boucharda opiera się przede wszystkim na łagodzeniu symptomów. Nie opracowano jak dotąd skutecznej metody usuwania zmian, dlatego chorzy zmagają się z guzkami przez całe życie. W przypadku, gdy zmiany zwyrodnieniowe są bardzo uciążliwe, przeprowadza się zabieg chirurgiczny – endoprotezoplastykę, polegającą na wymianie zniszczonego stawu na sztuczny. Jest to jednak rzadko stosowane rozwiązanie. W celu uśmierzenia dolegliwości znacznie częściej stosuje się gimnastykę palców lub masowanie dłoni. Chorego poddaje się fizykoterapii, a zwłaszcza terapii ultradźwiękami, okładom borowinowym i naświetlaniom lampą Solux.
Pomocne okazują się okłady z parafiny. Farmakoterapia opiera się na środkach przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Proces tworzenia guzków spowalniają preparaty z siarczanem i polisiarczanem chondroityny, zaś w łagodzeniu bólu i stanów zapalnych skutecznie działa miejscowe wstrzyknięcie kortykosteroidów w obszary zmienione chorobowo. Konieczne jest także oszczędzanie ręki i odciążanie stawu. Należy zmniejszyć niekorzystne działanie siły mechanicznej na staw. Warto ograniczyć ilość prac wykonywanych ręcznie i unikać wyziębiania dłoni. Należy je rozgrzewać przy pomocy termoforu.
Jak powinno się prawidłowo dbać o kręgosłup? Zobaczcie:
Bibliografia:
Leszczyński P, Pawlak-Buś K. Choroba zwyrodnieniowa stawów – epidemia XXI wieku. Farmacja Współczesna 2008; 1: 79-87.
Klimiuk PA, Kuryliszyn-Moskal A. Choroba zwyrodnieniowa stawów. Medycyna po Dyplomie 2012; 5(44): 48-61.
Menegola M, Daikeler T. Painful swollen distal interphalangeal joints are not always Heberden's nodes! Arthritis and Rheumatology 2014; 66(8): 2312.
McGonagle D, Tan AL, Grainger AJ, Benjamin M. Heberden's nodes and what Heberden could not see: the pivotal role of ligaments in the pathogenesis of early nodal osteoarthritis and beyond. Rheumatology 2008; 47(9): 1278-1285.
http://www.naturaity.pl/artykul/435,lecznicze-dzialanie-diety-warzywno-owocowej-dr-ewy-dabrowskiej.html?PHPSESSID=ae156693e41b5632b86bed27a10e4a43&p=3#ad-image-1
